Στα Χανιά το τελευταίο αντίο στον Εμμανουήλ Κριαρά

Tα Χανιά θα είναι η τελευταία κατοικία του καθηγητή Εμμανουήλ Κριαρά, ο οποίος έφυγε το βράδυ της Παρασκευής από τη ζωή σε ηλικία 108 ετών. Η είδηση του θανάτου σκόρπισε θλίψη, με όλους τους πολιτικούς αρχηγούς να προβαίνουν σε συλλυπητήριες δηλώσεις. Ο διακεκριμένος καθηγητής πέθανε στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη, στο ίδιο σπίτι, της οδού Αγγελάκη, που τα τελευταία χρόνια λειτουργούσε ως βιβλιοθήκη και αναγνωστήριο για τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του, εκεί όπου δεχόταν πρωθυπουργούς, υπουργούς και συνεργάτες του. Πλήρης ημερών, πλήρης ιδεών, φρονημάτων, οραμάτων, προσφοράς, πλήρης έρωτα και γνώσης και συνείδησης και παραγωγής, όντας η γηραιότερη εν ζωή (μέχρι σήμερα) προσωπικότητα της χώρας. «Δεν ήλπιζα τόσο μακρά ζωή. Θυμάμαι -ξέρετε- τον κομήτη του Χάλευ, την εμφάνιση του Βενιζέλου, παρέστην -μικρό παιδί- σε ένοπλο συλλαλητήριο στην Κρήτη…». Πέρασαν 107 χρόνια απ’ τον Νοέμβριο του 1906, οπότε γεννιόταν στον Πειραιά ο Εμμανουήλ Κριαράς, πέρασαν περί τα 100 από την παιδική του ζωή στη Μήλο, την εφηβική αργότερα στην Κρήτη (τόπο καταγωγής των γονιών του), την Αθήνα ύστερα για σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή και για εργασία (επί 20 συνεχή χρόνια στο Μεσαιωνικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών). Μεσολάβησε το Μόναχο και το Παρίσι κι ύστερα “ανέβηκε” στη Θεσσαλονίκη (από το 1950 οπότε εκλέχθηκε στη θέση του τακτικού καθηγητή της Μεσαιωνικής Ελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της). Μέχρι το 1968 δίδασκε κυρίως Μεσαιωνική Φιλολογία. Ηταν τότε που τον εξώθησε σε παραίτηση – συνταξιοδότηση η Χούντα. Εκτοτε, ήταν… ομότιμος καθηγητής (συνταξιούχος) επί 45 χρόνια. Απολύθηκε απ’ τη Χούντα αλλά, συνέχισε. Με τη σύνταξη του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας, με τη μαχητική στήριξη της δημοτικής και του μονοτονικού συστήματος (πρόεδρος της επιτροπής για το μονοτονικό το 1981), με τη συγγραφή και τις εκδόσεις και έναν μηνα πριν τα 103 του χρόνια τοποθετήθηκε στην τελευταία -τιμητική- θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ.

ΒΑΡΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

Η σύζυγός του Αικατερίνη Στριφτού, καθηγήτρια Ψυχοτεχνικής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας -με την οποία είχαν παντρευτεί το 1936- είχε πεθάνει την πρωτομαγιά του 2.000. Δεν είχαν κάνει παιδιά. “Φεύγοντας” ο καθηγητής Εμμανουήλ Κριαράς αφήνει πίσω του (για τους μελετητές και φοιτητές του) εκατοντάδες τόμους με πραγματείες, μελέτες, επιστολές, κείμενα, 14 τόμους του µνηµειώδους έργου “Λεξικό της Βυζαντινής Γραµµατείας”. Τη συνέχεια ανέλαβε το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Ηδη έχει τυπωθεί και κυκλοφορεί ο 18ος τόμος. Για τους υπόλοιπους; Τον αγώνα του για τον Δημοτικισμό, τη σοφία και τη διαύγεια του πνεύματός του -όπως “έλαμψαν” σε σειρά συνεντεύξεων που έδωσε- ειδικά μετά τη συμπλήρωση των 100 “πρώτων” χρόνων της ζωής του.  «Διδασκαλία του ήθους δεν υπάρχει. Μαθαίνουμε την τεχνική. Πώς να μεταδώσουμε τις γνώσεις. Αλλά πώς να βελτιώσουμε το ήθος του ανθρώπου δεν το μάθαμε». «Η έξαρση είναι το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή. Να εξαρθείς πάνω από τον εαυτό σου. Απ’ τα πάθη σου. Σπάνια εξαίρονται οι άνθρωποι. Η ζωή όλων βέβαια ενέχει στιγμές έξαρσης. Όταν λές την αλήθεια -ακόμα κι όταν σε θίγει, σε πειράζει- είναι έξαρση. Η θυσία για τον άλλο, ο έρωτας, η φιλία, η αφοσίωση είναι έξαρση.» «Ανυψώνει τον άνθρωπο ο Ερωτας. Ο πραγματικός, ο αληθινός έρωτας. Ο έρωτας είναι το αντίδοτο του θανάτου. Είναι ίσως η ίδια η ζωή. Μόνο όταν είσαι ερωτευμένος ζεις. Ειδάλλως είσαι… πέτρα».

ΤΕΤΑΡΤΗ Η ΚΗΔΕΙΑ

Η νεκρώσιμη ακολουθία θα ψαλεί στις 12 το μεσημέρι της Τρίτης (η σορός θα βρίσκεται εκεί από τις 11 π.μ.), στον Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας, στη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με επιθυμία που είχε εκφράσει ο ίδιος, η σορός του θα μεταφερθεί και θα ενταφιαστεί την Τετάρτη στο νεκροταφείο Ακρωτηρίου Χανίων. Ο Εμμανουήλ Κριαράς ήταν επίτιμος δημότης Χανίων. Μηνύματα πολιτικών «Αν τα όρια της γλώσσας είναι πράγματι τα όρια του κόσμου, ο Εμμανουήλ Κριαράς μας έμαθε πώς να τα αναγνωρίσουμε και πώς να τα εκτείνουμε. Ενας υπέροχος δάσκαλος και διανοητής που μας αφήνει το ανεκτίμητο Λεξικό του μαζί με μαθήματα σκέψης και ζωής. Το βάθος του στοχασμού του δεν τον απομάκρυνε, αλλά τον έφερνε ακόμα πιο κοντά στους πολλούς, στους οποίους προσέφερε τη σοφία του με τρυφερότητα και απλότητα». Αυτό δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, επισημαίνοντας: «Αξίζει να ανατρέξουμε ξανά στον λόγο του, προφορικό και γραπτό, για να βρούμε λέξεις και ιδέες με διαχρονική δύναμη». «Καθηγητής της Φιλοσοφίας, ο Εμμανουήλ Κριαράς σφράγισε με την παρουσία και τη δράση του δύο αιώνες πνευματικών και πολιτικών αγώνων, διδάσκοντας ήθος και σεβασμό στις πανανθρώπινες αξίες. Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, διατήρησε μέχρι τέλος τη διαύγεια και την ικανότητά του να ξεχωρίζει το καλό από το κακό, προσφέροντας γνώσεις, εμπειρία και ψύχραιμο λόγο μέχρι την τελευταία ημέρα μιας ζωής της οποίας τη μεγάλη διάρκεια αξιοποίησε υπέρ της πατρίδας του», επεσήμανε ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς στο δικό του μήνυμα. «Αποχαιρετούμε με βαθύ σεβασμό τον Εμμανουήλ Κριαρά, που “έφυγε” πλήρης ημερών όντας πάντα ενεργός πολίτης, προοδευτικός διανοούμενος, αυθεντικός δάσκαλος και ακαταπόνητος ερευνητής. Η γλώσσα, η παιδεία και η ελευθερία ήταν η πνευματική επικράτεια του Κριαρά που και μόνο το Λεξικό του φτάνει να τον καταγράψει ανεξίτηλα στην Ιστορία του Εθνους», τόνισε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος, αναφερόμενος στον θάνατο του Εμ. Κριαρά. «Ας μου επιτραπεί να πω σε προσωπικό τόνο πως ήταν για μένα μοναδική εμπειρία μαθητείας η συνεργασία μας, πριν 30 περίπου χρόνια, στη μεταφορά του κειμένου του Κανονισμού της Βουλής των Ελλήνων στη δημοτική», ανέφερε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, επισημαίνοντας: «Ο Εμμανουήλ Κριαράς είχε αποκτήσει εδώ και πολλά χρόνια εμβληματικές διαστάσεις που δεν μπόρεσαν ευτυχώς να κρύψουν την ανθρωπιά και την τρυφερότητά του που ανέβλυζαν μέσα από τη γοητευτική αφήγηση της μακράς και πολυκύμαντης ζωής του».

«Η απώλεια του Ε. Κριαρά μας γεμίζει θλίψη. Ο Εμμανουήλ Κριαράς ήταν ένας σπουδαίος επιστήμονας, ένας βαθιά προοδευτικός και ευαίσθητος άνθρωπος, του οποίου το πνευματικό έργο είναι ανεκτίμητο. Η τεράστια συμβολή του στη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και την καθιέρωση της δημοτικής τον κατατάσσουν στους σημαντικότερους Ελληνες διανοούμενους και ερευνητές. Η αγάπη του για τη νεοελληνική γλώσσα και η αφοσίωσή του στην παιδεία και την έρευνα αποτελούν παράδειγμα για τις νέες γενιές», τονίζεται σε ανακοίνωσή του το Γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ. «Ο Εμμανουήλ Κριαράς, υπήρξε μια σπουδαία προσωπικότητα. Η μεγάλη αγάπη του για τα γράμματα, το ήθος του, η εντιμότητά του, η αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετώπιζε και τις πιο δύσκολες στιγμές, αποτελούν μερικά μόνον από τα στοιχεία που προσδιόριζαν τον χαρακτήρα του», αναφέρει ο Γιώργος Παπανδρέου, σε δήλωσή του για τον θάνατο του Εμμανουήλ Κριαρά. Ο πρώην πρωθυπουργός τονίζει ακόμα ότι «ο Εμμανουήλ Κριαράς ήταν κάτι περισσότερο από διανοούμενος, αλλά και πάντα ενεργός και με μεγάλη αγάπη για τους νέους πανεπιστημιακός δάσκαλος, ήταν από τους λίγους εκείνους φάρους που δίδασκαν την αλήθεια και τη σημασία της για την κοινή μας ζωή».