Το όνομα τους έχει συνδεθεί με τα Χανιά, από τους παλιούς μαχαιροποιούς μέχρι σήμερα… είναι το χαλαρωτικό στέκι των επισκεπτών, των ντόπιων, των φοιτητών, των ανθρώπων που αναζητούν μια διαφορετική αίσθηση μέσα στην παλιά πόλη. Τα “Μαχαιράδικα” έχουν αλλάξει φυσιογνωμία. Ο ήχος των τροχών έχει περιοριστεί, τα μαχαίρια στις βιτρίνες δεν είναι η κατ’ εξοχήν εικόνα του δρόμου, η εστίαση έχει κυριαρχήσει, χωρίς όμως να στερεί από αυτή τη γωνιά της πόλης τη γοητεία της.
Τεχνίτης -μαχαιροποιός τρίτης γενιάς
Kοντά στα σαράντα χρόνια μαχαιροποιός ο Μιχάλης Παχτίκος και μάλιστα τρίτης γενιάς καθώς ο Κωνσταντινουπολίτης παππούς του είχε ανοίξει πρώτα μαχαιράδικο στη Σήφακα.
«Είμαι 38 χρόνια μαχαιροποιός, ο συγχωρεμένος ο πατέρας μου 68 χρόνια, και το μαγαζί είχε ανοίξει το 1912, εδώ στα Μαχαιράδικα από τον παππού μου… τον “Αρμένη”, που είχε έρθει από την Πόλη, από την αρμένικη κοινότητα» μας λέει ο κ. Μιχάλης σε ένα διάλειμμα της δουλειάς του.
«Η ονομασία “Μαχαιράδικα” υπήρχε επί Τουρκοκρατίας. Τότε τα αποκαλούσαν “Μπιτσαξίδικα” (Μπιτσάκ είναι το κρητικό μαχαίρι), έπειτα επί Γερμανικής κατοχής οι Γερμανοί έλεγαν την περιοχή “Μέσερ στράους”, δηλαδή ο δρόμος των Μαχαιριών”» αναφέρει και θυμάται το δρόμο τότε που λειτουργούσαν τέσσερα μαχαιροποιεία, ήταν ακόμη η Μπουγάτσα του Ιορδάνη, 1-2 καφενεδάκια και σπίτια της γειτονιάς:
«Ηταν το μαχαιράδικο του Νίκου του Σκουντρή, του Αντρέα του Σπανούδη, του Παντελίδη και του πατέρα μου, του Αρμένη. Κάθε πρωί οι τέσσερις πίνανε καφέ στο καφενεδάκι που βρίσκεται στην αρχή της Σήφακα (στη σημερινή “Πλάκα”) και ήταν οι καλύτεροι φίλοι. Με το που ξεκινούσε η δουλειά γίνονταν οι χειρότεροι εχθροί. Υπήρχε μια κόντρα, ποιος θα φτιάξει το ωραιότερο μαχαίρι και ποιος θα το πουλήσει πιο ακριβά. Γι’ αυτό εκείνη την εποχή βγάζανε… μαχαίρια – κοσμήματα».
Τον ρωτάμε για το ενδιαφέρον για τα Κρητικά μαχαίρια. «Ενδιαφέρον; Από κάθε γωνιά του κόσμου! Τώρα φτιάχνουμε μαχαίρια που θα σταλούν ως δώρα σε κάποιους σεφ στη Βιρτζίνια. Αλλοι πελάτες μας έχουν φέρει εδώ νύχι… αλιγάτορα, στρουθοκάμηλου κ.λπ. και ζητούν να τα βάλουμε ως λαβή σε κρητικό μαχαίρι που μας παράγγειλαν» απαντάει ο κ. Παχτίκος. Μαχαίρια με την υπογραφή του βρίσκονται σε Μουσεία της Κύπρου, στην Ελληνική Βουλή ενώ πολλές προσωπικότητες με πρόσφατο τον πρώην Βρετανό πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ έχουν επισκεφτεί το μαχαιράδικο του για να αποκτήσουν το δικό τους κρητικό μαχαίρι.
«Οταν δίνει ο Κρητικός ένα κρητικό μαχαίρι είναι σαν να δίνει ένα κομμάτι από τον εαυτό του» καταλήγει.
Eνα διαφορετικό βιβλιοπωλείο-καφέ
Εναν χρόνο ζωής συμπληρώνει στην οδό Σήφακα 26 το καφέ-βιβλιοπωλείο “Fauve”, ένα καινούργιο στέκι για βιβλιόφιλους στα Χανιά που δίνει τη δική του πινελιά στον γνωστό δρόμο των “Μαχαιράδικων”.
Σε ένα ήσυχο μέρος δίπλα από τις μπουκαμβίλιες του γραφικού στενού μπορείς να διαβάσεις Ελύτη, Σεφέρη, Καζαντζάκη και επιλεκτική κλασική λογοτεχνία, ακούγοντας παράλληλα jazz μουσικές.
Το νέο αυτό στέκι ταιριάζει απόλυτα με το όνομά του που παραπέμπει στον φωβισμό, το καλλιτεχνικό ρεύμα της μοντέρνας τέχνης στη ζωγραφική. Για την ιδέα της δημιουργίας του μας μίλησε ο υπεύθυνος του βιβλιοπωλείου – καφέ, Αλέξανδρος Δημητριάδης, ο οποίος κατάγεται από την Καστοριά και πριν τρία χρόνια μετακόμισε από τη Θεσσαλονίκη στα Χανιά.
«Την ιδέα για ένα βιβλιοπωλείο – καφέ την είχα αρκετά χρόνια. Εψαχνα έναν χώρο να δημιουργήσω το βιβλιοπωλείο-καφέ και πάντα μου άρεσε η περιοχή των Μαχαιράδικων. Μου άρεσε γιατί ήταν εκτός κέντρου και στην άκρη της παλιάς πόλης.
Εχει μια γραφικότητα αυτή η περιοχή και είναι και πιο ήσυχη. Ετσι όταν βρήκα την ευκαιρία και είδα τούτο τον χώρο, είπα: “Εδώ είμαστε!”. Κι όλα πήραν το δρόμο τους…
Ήξερα ότι στα Χανιά δεν υπάρχει κάτι παρόμοιο και είπα να το τολμήσω. Ετσι το περασμένο καλοκαίρι άνοιξα το βιβλιοπωλείο – καφενείο “Fauve”στα Μαχαιράδικα. Πρόκειται για βιβλία λογοτεχνίας, φιλοσοφίας, ποίησης, θεωρία της Τέχνης, βιβλία που “γεμίζουν” εμένα τον ίδιο. Δεν είναι βιβλιοπωλείο που θα βρει κάποιος τα πάντα, όλα είναι επιλεγμένα ένα προς ένα».
«Ο περισσότερος κόσμος που έρχεται εδώ ενδιαφέρεται για το βιβλίο, βέβαια του αρέσει και ο χώρος που βρισκόμαστε, κυρίως οι τουρίστες απολαμβάνουν την ησυχία της περιοχής, την jazz μουσική με ένα φλιτζάνι καφέ και ένα καλό βιβλίο, το οποίο δεν είναι ανάγκη να το αγοράσει.
Δηλαδή ενώ πίνουν τον καφέ τους μπορούν να επιλέξουν ένα βιβλίο από τα ράφια και να το διαβάσουν εδώ και μάλιστα σε συνέχειες…
Γι’ αυτό και καθημερινά ακούμε πολλά θετικά σχόλια από τους επισκέπτες για τις επιλογές των βιβλίων, το γεγονός ότι εδώ μπορούν να διαβάσουν και παράλληλα να ακούσουν καλή μουσική σε μια γραφική γειτονιά.
Εδώ στηρίζουμε το καλό βιβλίο, την καλή λογοτεχνία, την καλή ποίηση… Ευελπιστώ ότι σιγά-σιγά θα καταφέρουμε να εμπλουτίσουμε αυτή τη γωνιά των βιβλίων» σημείωσε.
«Ταυτότητα και ατμόσφαιρα»
«Παρότι στο κέντρο της τουριστικής κίνησης των Χανίων, διατηρούμε ένα χρώμα στα “Μαχαιράδικα” και αυτός πιστεύω ότι είναι ο τουρισμός του μέλλοντος. Να κρατήσουμε την ταυτότητα, την ατμόσφαιρα, την ελληνικότητα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα μείνουμε στο…1800», πιστεύει ο Γιώργος Καντεράκης, μουσικός και ιδιοκτήτης του “Αδέσποτου”, αγαπημένου στεκιού της παλιάς πόλης που λειτουργούσε παλαιότερα με άλλη διεύθυνση και όνομα (Ανάπλους).
Μέχρι τον πόλεμο στο σημείο που σήμερα είναι η ταβέρνα υπήρχε ένα τριώροφο σπίτι, που καταστράφηκε ολοκληρωτικά κατά τους βομβαρδισμούς των ναζί. Πλέον έχουν απομείνει μόνο οι τοίχοι, σχηματίζοντας όμως μια πανέμορφη αυλή με βασικό χαρακτηριστικό την πέτρα και τα γήινα χρώματα.
«Ξεκινήσαμε το 2006 με το χειμερινό “Αδέσποτο” σε μια ιδέα τότε του Λευτέρη Σαρτζετάκη, ενός σπουδαίου δάσκαλου της μουσικής, όχι τόσο αναγνωρισμένου όσο θα ’πρεπε, γιατί έφτιαξε μια ολόκληρη σχολή από νέους εξαιρετικούς μουσικούς. Ο χώρος που είναι σήμερα το θερινό “Αδέσποτο” αρχικά είχε τροποποιηθεί από ένα εξαιρετικό καλλιτέχνη τον Γιώργο Κουτρουμπά. Συνεχίσαμε με τον Γιώργο και στη δική μας παρέμβαση στο χώρο δίνοντας του μια ταυτότητα που αρέσει στον κόσμο, γιατί δεν προσβάλλει το μνημείο της παλιάς πόλης. Περνάει κόσμος απ’ έξω και τον βλέπουμε να σταματάει και να γυρίζει να ξαναδεί την αυλή. Διαισθάνεται κάποιος ότι κάτι καλό συμβαίνει στον χώρο», λέει ο Γιώργος.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για τα γυρίσματα της ταινίας “Δύο Πρόσωπα του Ιανουαρίου” καθώς αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά σημεία της πόλης.
«Ως ταβέρνα δεν δουλεύουμε μόνο με Ελληνες, με ντόπιους ή ξένους, δουλεύουμε με ανθρώπους! Λειτουργούμε στο πλαίσιο της γειτονιάς, δεν χρησιμοποιούμε ηχεία για τη ζωντανή μουσική μας, δεν είχαμε ποτέ θέματα με τους ανθρώπους που μένουν δίπλα μας. Είναι σημαντικό το ανθρώπινο στοιχείο στην πόλη και πιστεύουμε ότι τα όποια προβλήματα λύνονται με διάλογο. Και οι κάτοικοι έχουν αναβαθμίσει την περιοχή, μια βόλτα στα στενά αρκεί», αναφέρει ο επαγγελματίας που εκτιμά πως “Τα Μαχαιράδικα” κρατιούνται σε καλό επίπεδο και σε αυτό συμβάλλουν όλοι. «Βλέπετε, η νοοτροπία με τις πολλές καρέκλες, τη δυνατή μουσική δεν ταιριάζει με την περιοχή. Και όλοι έχουμε συμβάλλει σε αυτό το πράγμα. Τώρα βέβαια θα θέλαμε και περισσότερη φροντίδα από τον Δήμο. Καλύτερη καθαριότητα, δεν έχουμε κάδους για ανακύκλωση, για το γυαλί, δεν υπάρχει ένας ορισμένος χώρος για να σταματάει χωρίς να ενοχλεί ο προμηθευτής, μία διευκόλυνση για τη στάθμευση των μηχανακιών… Δεν νομίζω ότι ζητάμε πράγματα που δεν είναι λογικά!» καταλήγει ο συνομιλητής μας.
Μια “Πλάκα” από το παρελθόν
Η “Πλάκα”, το κλασικό μεζεδοπωλείο, ξεκίνησε από τους γονείς του Μιχάλη Φουράκη, πριν από 30 χρόνια. «Τότε ο χώρος που είμαστε σήμερα ήταν μια αποθήκη! Ο πατέρας μου Βασίλης και η μητέρα μου Ολγα, μετακόμισαν το καφενείο που είχαν στην οδό Ιωνίας εδώ γιατί τους άρεσε η παλιά πόλη. Εδωσαν το όνομα “Πλάκα” γιατί μας είχαν πει πως οι ντόπιοι έλεγαν την περιοχή “Πλακάδω” πριν να ονομαστούν Μαιχαράδικα. Πως ήταν ο δρόμος τη δεκαετία του ’80; Ολοι θα θυμούνται την Μπουγάτσα του Ιορδάνη, τα μαχαιροποιεία, απέναντι στο τείχος, κάτι καλύβες από “ελενίτ” που γκρεμίσθηκαν επί Τζανακάκη. Μαγαζιά εστίασης ήμασταν εμείς, έγινε μετά η μπυραρία του Ρούντι, το “Αδέσποτο”. Ο,τι μαγαζιά βλέπεις τώρα έγιναν την τελευταία πενταετία τα περισσότερα», θυμάται ο κ. Μιχάλης Φουράκης.
Ο ίδιος μιλάει με νοσταλγία για το παρελθόν και για τη γειτονιά.
«Ειλικρινά, την προτιμούσα με την παλιά της εικόνα. Ηταν πιο γραφικά όταν ήταν μόνο τα μαχαιράδικα. Τώρα μεν έχει περισσότερη νεολαία, πολλούς φοιτητές αλλά χάθηκε ο ήχος του τροχού, τα πειράγματα μεταξύ των μαχαιροποιών, οι φωνές τους το κλίμα της εποχής» λέει.
Η φήμη των “Μαχαιράδικων” έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα στενά όρια των Χανίων. Δεν είναι τυχαίο ότι ηθοποιοί, μουσικοί, συγγραφείς, πολιτικοί από την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό έχον ως στέκι την περιοχή. Αυτοί που… δεν έχουν στέκι τα “Μαχαιράδικα” είναι σύμφωνα με τον κ. Φουράκη οι εκάστοτε δημοτικές αρχές όλα αυτά τα χρόνια. «Δεν ξέρω για ποιο λόγο αλλά δεν βλέπω να έχει γίνει οποιαδήποτε σοβαρή παρέμβαση. Το ξύλινο καγκελάκι είναι “σάπιο” και σε λίγο καταρρέει, υπάρχουν κτήρια που είναι ετοιμμόροπα, έχουμε τον μετασχηματιστή της ΔΕΗ πάνω από τα κεφάλια μας, υπάρχει θέμα με τα απορρίμματα… Μπορείς να πεις με όλα αυτά ότι ενδιαφέρονται για την περιοχή;» είναι το σχόλιο του.
