Υπάρχει ελπίδα παιδί στην Τέχνη
…Έχε το νου σου στο παιδί
Κλείσε την πόρτα με κλειδί
Ψέματα λένε
Κάποτε θα ‘ρθουν γνωστικοί
Λογάδες και γραμματικοί
Για να σε πείσουν
Έχε το νου σου στο παιδί
Κλείσε τη πόρτα με κλειδί
Θα σε πουλήσουν
Και όταν θα ‘ρθουν οι καιροί
Που θα χει σβήσει το κερί
Στην καταιγίδα
Υπερασπίσου το παιδί γιατί αν γλιτώσει το παιδί
Υπάρχει ελπίδα…»
Λευτέρης Παπαδόπουλος
Τους στίχους αυτούς που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης και τραγούδησε εμβληματικά ο Παύλος Σιδηρόπουλος τους θυμήθηκα αναπόφευκτα, προχθές που γύρισε ο γιος μου ο Πέτρος από τη Μεσσήνη όπου συμμετείχε η θεατρική ομάδα του σχολείου του στο 3ο Διεθνές Φεστιβάλ αρχαίου δράματος στο περίφημο Πελοποννησιακό ανακαινισμένο θέατρο.
Το 4ο Γεν. Λύκειο Χανίων Αμπεριάς επιλέχθηκε από εκατοντάδες θεατρικές νεανικές ομάδες και παρουσίασε την τραγωδία του Ευριπίδη «Ίων». Στο φεστιβάλ συμμετείχαν τελικά 19 ομάδες από την Αγγλία (και του περίφημου πανεπιστημίου Royal Academy of London), Ιταλία, Κίνα, Κύπρο και Ελλάδα. Δυο σχολεία από την Κρήτη, εκτός συμμετοχής του 4ου ΓΕΛ. Χανίων, επιλέχτηκε και το Πειραματικό γυμνάσιο Ρεθύμνης. Αναμφισβήτητα μεγάλη επιτυχία για το Λύκειο της πόλης μας και τους συντελεστές της πετυχημένης παράστασης. Ενός τολμηρού εγχειρήματος που πηγαίνει απ ευθείας στο μέγιστο ζητούμενο της παιδαγωγικής ουσίας, ως πρόταγμα ποιοτικής αναζήτησης μέσα από μια ουσιαστική στάση που είναι το δίδαγμα του αρχαίου δράματος ως πράξη και όχι θεωρία, πολύ μάλλον αποστεωμένη… αποστήθιση.
Όπου το πάθος, ορμή και φλόγα αλώνουν την ανθρώπινη ψυχή. Μανία, φρενοβλαβή, άλογη δύναμη, έρωτας και πόλεμος διεκδικούν το «κάλλιστον». Φως και σκοτάδι κι ύστερα πάλι φως Δημιουργία… εστίν ουν Τραγωδία…» γράφει η φιλόλογος του Λυκείου και σκηνοθέτιδα της εξαιρετικής παράστασης Αριάδνη Παπιδάκη. Στον μικρό κατάλογο που δόθηκε στη γενική πρόβα που έγινε πριν την αναχώρηση στη Μεσσήνη στο κατάμεστο θέατρο Βλησίδη στις 27 Μαρτίου. Στη ζωντανή παρουσίαση η κυρία Παπιδάκη τότε, είπε μεταξύ άλλων κυρίως για αυτούς που απαξιούν τον λειτουργικό, ζωτικό, δημιουργικό ρόλο του δάσκαλου (που δεν κουβαλάει την δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία του «τεμπέλη)»…απέναντι στο σύστημα αγωνιζόμαστε για ένα σχολείο άρτιο όπου κανένας ούτε δάσκαλος ούτε μαθητής δεν είναι περιττός…
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Σκηνοθεσία, Αριάδνη Παπιδάκη. Συνέχεια στις πετυχημένες διδασκαλίες της στην τέχνη του θεάτρου, η Αριάδνη υπογράφει μια σκηνοθεσία με άποψη, ταυτότητα «εκλεκτιστική» και φρεσκάδα στην απόδοση των ερασιτεχνών ερμηνευτών.
Μουσική – επιμέλεια στίχων, Γιάννης Γιαννακάκης. Πραγματικά καλοδουλεμένη πρόταση
Χορογραφία, Άννα Πατσικού, Αριάδνη Παπιδάκη. Μια μεταμοντέρνα προσέγγιση με απλότητα στην κίνηση που απέδιδε χωρίς φιοριτούρες την ουσία της.
ΙΩΝ, Πέτρος Μαρκαντωνάκης, πραγματικά ευχάριστη έκπληξη ακόμα και για τους γονείς του (η Ζωή είναι μουσικός), αφού δεν δέχτηκε τη βοήθεια μας κι έφερε εις πέρας τον δύσκολο πρωταγωνιστικό ρόλο, μόνο με τη βοήθεια των συντελεστών.
ΚΡΕΟΥΣΑ, Στέλλα Τραγούδα, Ίρις Κουτρουλάκη, ιδιαίτερα καλές και οι δυο ερμηνεύτριες, πρωταγωνίστριες. H Iρις και ως τραγουδίστρια εξαιρετική.
ΕΡΜΗΣ, Αννα Μπατσάκη, χαριτωμένη, αεικίνητη
ΑΘΗΝΑ, Ευαγγελία Κασαπάκη, επιβλητική στη σκηνή
ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ Η ΥΠΟΘΕΣΗ
Η Κρέουσα μετά το βιασμό της από τον Απόλλωνα γεννά ένα αγόρι τον Ιωνα, τον οποίο αφήνει βορά στα όρνεα. Η παρέμβαση του Ερμή τον σώζει, τον φέρνει στους Δελφούς όπου το υιοθετεί η Πυθία και το ανατρέφει σαν δικό της παιδί, Εν τω μεταξύ η Κρέουσα παντρεύεται τον Ξούθο και έρχεται στο μαντείο να ζητήσει χρησμό γιατί δεν μπορούν να κάμουν παιδιά. Ο Θεός αποκαλύπτει στον Ξούθο τι έχει ήδη παιδί που βρίσκεται στον ίδιο ναό… (η συνέχεια της υπόθεσης στην παράσταση που θα δοθεί για το κοινό των Χανίων τον Μάιο)
Πάντως ο… μύθος μέσα από μηχανής θεούς, ιερείς, Πυθίες, ζήλιες, φαρμάκια και συμπτώσεις αναδεικνύει την έναρξη ενός μεγάλου πολιτισμού αφού ο Ιωνάς είναι το παιδί της Κρέουσας με τον Απόλλωνα που έμελλε να γίνει ο γενάρχης των Ιώνων, που από τη γενιά του κατάγονται κάποιοι… Έλληνες. ΑΡΧΑΙΟΙ και που αργότερα κυρίως μέσα από την ρητορική και ποιητική του Αριστοτέλη πέρασε στη “λογοτεχνική” κριτική της Ευρώπης μέσω πλειάδας σοφών που ασχολήθηκαν με τα “ζητήματα της γλώσσας” ιστορικά όπως οι Οράτιος, Λογγίνας, ο Έρασμος… (Βλέπε βιβλίο Κλασικισμός)
Αλλά το επιμύθιο της σύγχρονης εμπλοκής στη νεανική θεατρική -στοιχειωδώς σφαιρική- δημιουργία είναι ασφαλώς η ίδια η συμμετοχή της μαθητικής κοινότητας παράλληλα με τις υποχρεώσεις των μαθητών και καθηγητών που είναι ήδη βεβαρημένες. Ενώ στα μάτια των γονιών φαντάζει ως υπέρβαση κάτι που άλλη χώρα θα το είχε αυτονόητα (π.χ. η Σουηδία, η Φινλανδία) υιοθετήσει σαν παιδαγωγική διαδικασία προβολής του πανάρχαιου πολιτισμού μας μέσα από την συστηματική διδασκαλία του αρχαίου δράματος αλλά και την σύμπραξη της αυτογνωστικής σχέσης με την αρχαία ελ. πλαστική. Αυτό το κενό έρχεται η καλύψει φορές φορές χωρίς τη βοήθεια της πολιτείας, η φιλοτιμία των εμπλεκομένων όπως γράφει η Α. Παπιδάκη στην Έξοδο…
“Αφιερώνω αυτή την παράσταση στους Συν-μαθητές και Συν-εργάτες και Συν-οδοιπόρους μου σ’ αυτό το μαγικό ταξίδι που φτάνει ως ένα αληθινό αρχαίο θέατρο, στη Μεσσήνη. Αφιερώνω αυτή την παράσταση σε όλους τους πιστούς του Τάγματος της Φιλίας που στέκονται πάντα κοντά. Που περιμένουν μόνο ένα νεύμα. Που λένε πάντα “ΝΑΙ” σε οτιδήποτε δημιουργικό που απλώνουν το χέρι της συνεργασίας σε οποιεσδήποτε συνθήκες· που στηρίζουν τις ελπίδες και τα όνειρά σου με ανιδιοτέλεια και αγάπη τους Μουσικούς, Τεχνολόγους, Βιολόγους, Γυμναστές, Πληροφορικάριους, Φιλόλογους, Μαθηματικούς και Χορογράφους, τους μικρούς και μεγάλους της εκπαίδευσης, της γνώσης, της τέχνης, σας αγαπώ με πάθος”. Και αυτή η τελευταία φράση είναι το μεγάλο κλειδί στη δημιουργική αυτή υπόθεση, αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους της Παπιδάκη στη φωτογραφία, που συντονίζει διακριτικά στο αρχαίο ερείπιο (στο βάθος πλάι μέσα στον κύκλο).
Αντιγράφω από το ποίημα του Μανούσου Δασκαλάκη
“Πόλεις Ονειρικές”
Το παιδί γεννήθηκε σε εποχή φτωχών αγελάδων. Δούλευε από τότε που γνώρισε τον κόσμο. Εισέπραξε τις αξίες και τις επιδιώξεις των λαϊκών ανθρώπων της εποχής του. “Μάθε παιδί μου γράμματα για να γίνεις άνθρωπος”. “Απόκτησε λεφτά για να σε θαυμάζουν, να σε ζηλεύουν και να σε μισούν”. Το παιδί μεγάλωνε κι ένιωθε ότι ο κόσμος αυτός δεν τον εκφράζει. Έμαθε μουσική, αγόρασε κιθάρα…”.
Συμπληρώνω, ασχολήθηκε με το θέατρο, την Τέχνη, παράλληλα με τα γράμματα… Εδώ είναι η σημερινή διαφορά μου με τον Πέτρο. Στην ηλικία του των 17 ετών δεν ήξερα τι σημαίνει θέατρο, δεν είχα ένα βιβλίο στο σπίτι μου, δεν είχα πάρει το 1969 από τα διδάγματα του Μάη του ’68 και την άνοιξη της Πράγας, βίωνα την απόλυτη (για τους εφήβους) χουντική πραγματικότητα. Νεορεαλισμός και Ποπ Αρτ (2) (στοιχεία τέτοια εκλεκτικής πρότασης έχει η παράσταση) μου ήταν άγνωστα. Μόνο η καλή κουβέντα της φιλολόγου μου Αρχόντισσας Παπαδερού – Ναναδάκη, μου τροφοδοτούσε τα όνειρα και το πάθος μου, παρατεταμένα την ευχαριστώ και μ’ αγάπη της αφιερώνω την δεδομένη αναγκαιότητα μέσω της ελληνικής πραγματείας να συνεχίσουν ως παρακαταθήκη οι νεώτεροι φιλόλογοι. Τα παιδιά μας το ‘χουν ΣΗΜΕΡΑ τόσο ανάγκη αφού αυτά θα σηκώσουν σύντομα το Σισύφειο βάρος της ανάκαμψης…. Ή;
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: (1) Επίσης στους συντελεστές
Σκηνικά: Νεκτάριος Ξανθουδάκης, Μιχάλης Βουγιουκαλάκης
Ηχος: Στέλιος Μαρκάκης, Υποβολέας: Ειρήνη Λιονάκη
Αφίσα – Πρόγραμμα: Φαίδρα Τσαπανίδου
Xορός: Μαρία Παντζελιουδάκη, Κατερίνα Αγγελάτου, Ρέα Μπατσάκη, Αλεξάνδρα Παπαδομανωλάκη, Δήμητρα Αρετάκη, Κωνσταντίνα Αρχάκη, Μαρία Βλαχοδήμου, Ανδριάνα Ανδρονικάκη, Ραφαέλα Γκατζούνη, Κατερίνα Αποστολάκη, Μαρία Μαυροματάκη, Ξανθίππη Παπακωνσταντή
(2) Από το βιβλίο “Art of the 20th century”, εκδ.: TASCUN.
