Η πρωτοχρονιάτικη κίνηση στα Χανιά του 1908
Η Φιλαρμονική του «Χρυσόστομου» παιανίζει στους δρόμους τα κάλαντα
«Τας μεσημβρινάς ώρας της παραμονής του νέου έτους, η Φιλαρμονική του Συλλόγου «Χρυσόστομος» εν μεγάλω στολή περιήρχετο τας κεντρικάς οδούς και τας των μεγαλυτέρων συνοικιών της πόλεως παιανίζουσα Αγιοβασιλιάτικα Κάλανδα υπέρ του Συλλόγου. Η μουσική αύτη παρέλασις το πρώτον εφέτος εν τόση επισημότητι λαμβάνουσα χώραν έδιδε το σύνθημα ούτως είπεν εις τον κόσμον να κατέλθει την μεταμεσημβρίαν ζωηρότερος η πέρυσιν και να αποχαιρετήσει το απερχόμενον έτος 1907[…]».
Το Σαντριβάνι και ο χαρτοπόλεμος
«Από της 2 μ.μ. ήρχισεν ο κόσμος κατά πυκνάς ομάδας να συρρέει εις την μοναδικήν πλατείαν στο Σανδριβάνι και εκείθεν ως από ορμητηρίου να εκχύνεται εις την οδόν Ποτι – σαν να λέμε οδό Ερμού – επισκεπτόμενος τα διάφορα εμπορικά τα πωλούντα Αγιοβασιλιάτικα είδη, τα χρυσοχοεία, τα χαρτοπωλεία και τα μαγαζεία ειδών πολυτελείας. Με την πρώτην πύκνωσιν του πλήθους ήρχισε και ο απαραίτητος χαρτοπόλεμος με τα ποικιλόχρωμα κομφετί τα οποία εκσφενδόνουν οι νέοι και οι κύριοι κατά των κυριών και των δεσποινίδων και τανάπαλιν, οσάκις συνηντώντο όμιλοι φιλικοί ή γνώριμοι[…]».
Η ολονυχτία της παραμονής και το χαρτοπαίγνιο
«Η παραμονή του νέου έτους εύρηκεν δυνατοί της ειπείν εξηντλημένους τους ανώτερους κύκλους της κοινωνίας μας από απόψεως χαρτοπαικτικής επιθυμίας να δοκιμάσωσι την τύχην των, ως συνήθως κατά την τελευταία του έτους, διότι πάντες σχεδόν άρρενες και θήλεις από μηνός και πλέον είχον επιδοθεί εις τας après – midi (dopo il mezzogiorno, δηλ. μετά το μεσημέρι) τα οποία διωργάνουν τακτικά και εναλλάξ μεταξύ των αι διάφοροι distingnes (distinte, δηλ. διακεκριμένες) οικοδέσποιναι της πόλεώς μας και τα οποία πάντοτε μετεβάλοντο εις après minuit (dopo mezzanote, δηλ. μετά τα μεσάνυχτα)[…]Και εις τας λέσχας της πόλεώς μας η ολονυχτιά του νέου έτους δεν έπαιξεν ζωηρόν χαρτοπαικτικόν ρόλον[…]μάλλον οι διάφοροι παίκται είχον κορέσει την χαρτοπαικτικήν μανία των ή μάλλον ήσαν εξαντλημένοι[…]».
Η πρώτη του νέου έτους και τα ευχετήρια επισκεπτήρια
«[…]Η ανταλλαγή επισκεπτηρίων ευχετικών κατά την πρώτην του νέου έτους 1908 ένεκα του ψύχους φαίνεται, υπήρξε τοσαύτη εις αριθμόν ώστε εξεθέωσε κυριολεκτικώς τους δυστυχισμένους διανομείς των ταχυδρομείων, αν και εχρησίμευσε ταυτοχρόνως εις αυτούς ως μέσον να μην απολέσωσιν ούτε μισό μποναμά πρωτοχρονιάτικου από κανέναν Χανιώτη[…]».
Αυτές οι τέσσερεις γλαφυρές περιγραφές της πρωτοχρονιάτικης κίνησης της πόλης αναφέρονται στο άρθρο «Η ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ. Η ΚΙΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ» της εφημερίδας «Ελεύθερον Βήμα» στις 3/1/1908. Ο αρθρογράφος παρουσιάζει με σατιρική διάθεση και συναίσθημα μια κοινωνία που εξευρωπαΐζεται (ευχετήριες κάρτες, μουσικές μπάντες στου δρόμους, χαρτοπαίγνια με γαλλικούς και ιταλικούς όρους) αφήνοντας οριστικά πίσω το οθωμανικό παρελθόν. Κι έχουν περάσει μόλις 10 χρόνια από την ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας (1898)…
* Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
