Η κατάσταση της Μέσης Εκπαίδευσης στην Κρήτη το 1922
Μέρος Α’
Στις 20 Ιουλίου 1922 με το πέρας της σχολικής χρονιάς ο αναπληρωτής Γενικός Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης Κρήτης, Γυμνασιάρχης Χανίων Εμμανουήλ Γενεράλης, υπέβαλε στον Υπουργό Γενικό Διοικητή Κρήτης Καρπετόπουλο μια έκθεση στην οποία ανέλυε τη γενική κατάσταση στη Μέση Εκπαίδευση στην Κρήτη («Νέα Έρευνα» 20/7/1922).
Σύμφωνα με την έκθεση το 1922 υπήρχαν 30 ιδρύματα Μέσης Εκπαίδευσης στην Κρήτη, 28 δημόσια και 2 ιδιωτικά. Από τα 28 δημόσια τα 8 ήταν εξατάξια και βρίσκονταν 2 στα Χανιά, 2 στο Ηράκλειο και από ένα στο Βάμο, στο Ρέθυμνο, στη Νεάπολη και στη Σητεία. Επίσης, υπήρχαν 13 Ημιγυμνάσια: τρία στο Νομό Χανίων (Κίσαμος, Κολυμπάρι και Παλαιόχωρα), δύο στο Νομό Ρεθύμνου (Πάνορμο και Σπήλι), έξι στο Νομό Ηρακλείου (Καστέλλι Πεδιάδας, Μοχός, Χάρακας, Πόμπια, Αρχάνες και Άνω Βιάννος), και δύο στο Νομό Λασιθίου (Τζερμιάδο και Ιεράπετρα). Από τα Ημιγυμνάσια μόνο της Ιεράπετρας ήταν πεντατάξιο, της Παλαιόχωρας και της Πόμπιας τριτάξια, ενώ όλα τα υπόλοιπα ήταν διτάξια. Τα διτάξια λειτούργησαν με ένα καθηγητή, τα τριτάξια με δυο καθηγητές και το πεντατάξιο με πέντε καθηγητές. Το Ημιγυμνάσιο του Πανόρμου δεν λειτούργησε λόγω απουσίας καθηγητή, ενώ όλα τα Γυμνάσια ήταν μεικτά. Είναι φανερό ότι σχεδόν όλα λειτούργησαν ελλιπώς.
Τα υπόλοιπα επτά ιδρύματα ήταν ιδρύματα θηλέων: ένα πλήρες Διδασκαλείο στο Ηράκλειο, πέντε αστικές σχολές (Χανιά, Κίσαμος, Ρέθυμνο,
Ηράκλειο και Νεάπολη) και μία πρακτική σχολή στην Κίσαμο. Από αυτά η αστική σχολή Κισάμου δεν λειτούργησε, λόγω απουσίας προσωπικού. Στα Χανιά λειτουργούσε και διτάξιο πρακτικό Λύκειο, το οποίο είχε προοπτική να γίνει τριτάξιο τον επόμενο χρόνο.
Τα δυο ιδιωτικά Γυμνάσια ήταν το Λύκειο «Κοραής» στο Ηράκλειο, το οποίο λειτουργούσε σύμφωνα με το παλαιό σύστημα, δηλαδή είχε την τρίτη τάξη του Ελληνικού σχολείου και τρεις γυμνασιακές τάξεις και το Μουσουλμανικό Προγυμνάσιο του Ιβραήμ Μπουρλάκη στα Χανιά. Το μοναδικό μουσουλμανικό Προγυμνάσιο δείχνει τον μικρό αριθμό μουσουλμάνων Κρητών που είχαν απομείνει στην Κρήτη, καθώς και το μικρό ενδιαφέρον των μουσουλμάνων για τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των παιδιών τους, διότι είναι φανερό ότι στα δημόσια Δημοτικά Σχολεία φοιτούσαν και μουσουλμάνοι μαθητές. Επίσης, η ύπαρξη των δυο ιδιωτικών σχολείων φανερώνει την παρουσία μιας εύρωστης οικονομικά αστικής τάξης, η οποία στήριζε την ιδιωτική πρωτοβουλία στην Παιδεία.
Συνεχίζεται…
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
