Η πρώτη νομοθεσία για την ίδρυση του ΙΚΑ στην Ελλάδα έγινε το 1932 από την κυβέρνηση Βενιζέλου, αλλά η έναρξη λειτουργίας του έγινε το 1934 από την κυβέρνηση Τσαλδάρη. Πολλά χρόνια πριν και συγκεκριμένα το 1908 στα Χανιά της Κρητικής Πολιτείας είχε γίνει μια προσπάθεια για τη δημιουργία ανάλογου φορέα ασφάλισης. Πιο συγκεκριμένα, η τοπική κυβέρνηση του ύπατου Αρμοστή Ζαΐμη, δημοσίευσε στην «Επίσημο Εφημερίδα» (7/2/1908) το καταστατικό του «Εν Χανίοις σωματείου των τεσσάρων τεχνών “Αλληλοβοήθεια”. Τα μέλη του σωματείου ήταν «[…]ξυλουργοί, κτίσται, σιδηρουργοί και ελαιοχρωματισταί και όσοι εν γένει εργάζονται εις την οικοδομικήν[…]» και χωρίστηκαν σε τρεις οικονομικές κατηγορίες, με βάση τις μηνιαίες εισφορές. Η πρώτη κατηγορία έδινε 1,5 δραχμή τον μήνα, η δεύτερη 1 και η τρίτη 0,5 δραχμή.
Ανάλογη ήταν και η αποζημίωση σε περίπτωση ασθενείας, θανάτου ή μόνιμης βλάβης, η οποία είχε αποτέλεσμα την αδυναμία εργασίας. Η μη εκπλήρωση των οικονομικών υποχρεώσεων προς το σωματείο για περίοδο άνω των τριών μηνών οδηγούσε στη διαγραφή του μέλους, εκτός κι αν τακτοποιούταν ολόκληρη η εκκρεμότητα. Οι ασθενείς και οι οικογένειες τους είχαν περίθαλψη από τον ιατρό του σωματείου, ο οποίος βεβαίωνε και τις αναρρωτικές άδειες.
Το διοικητικό συμβούλιο απαρτιζόταν από πέντε μέλη, τον πρόεδρο, ο οποίος διευθύνει τις συνεδριάσεις, φρόντιζε για την τήρηση του καταστατικού και εκπροσωπούσε το σωματείο στις αρχές, τον γραμματέα, ο οποίος κρατούσε τα βιβλία της περιουσίας, διεκπεραίωνε την αλληλογραφία και γενικά όλη τη γραφειοκρατία, τον ταμία, ο οποίος έπρεπε να έχει κτηματική περιουσία άνω των 400 δραχμών, τον κοσμήτορα που ήταν υπεύθυνος για την εκπλήρωση του προγράμματος των γιορτών και τον εισπράκτορα, ο οποίος εισέπραττε τις εισφορές. Προστάτες του σωματείου ορίστηκαν οι 12 Απόστολοι, τους οποίους θα γιόρταζαν κάθε χρόνο, ενώ η “Αλληλοβοήθεια” θα είχε σημαία μπλε χρώματος με λευκό σταυρό στη μέση.
Στο πάνω μέρος του σταυρού με χρυσά γράμματα θα αναγραφόταν η φράση «Σωματείον των τεσσάρων τεχνών» και στη μέση του σταυρού η λέξη “Αλληλοβοήθεια”. Η σφραγίδα θα είχε κυανόλευκο χρώμα με τα αρχικά Σ.Τ.Τ.Α. και όλα τα μέλη θα είχαν ως έγγραφο πιστοποίησης χάρτινο δίπλωμα όπου θα αναγραφόταν η φράση «Σωματείον των Τεσσάρων Τεχνών η Αλληλοβοήθεια». Σε περίπτωση διάλυσης του σωματείου η κινητή και η ακίνητη περιουσία θα μεταβιβαζόταν στο Δημοτικό Νοσοκομείο «Ο Άγιος Γεώργιος» και στη νυχτερινή Σχολή «Χρυσόστομος». Τέλος, το καταστατικό υπογράφουν οι: Γεωργ. Μ. Δαρατσιανός, Γ.Ζ. Μουντάκης, Αλ. Μητσοτάκις, Κ. Αλιγιζάκης. Γ.Ν. Νικηφοράκης, Ν. Γυπάκης, Κ.Β. Βαλτάς, Γ. Μελαμπιανάκης, Παναγ. Λουλουδάκης.
Από τα παραπάνω γίνονται φανερά το συλλογικό πνεύμα, η αλληλεγγύη, αλλά και η προοδευτική σκέψη των Χανιωτών, οι οποίοι ίσως γνώριζαν ότι το πρώτο ΙΚΑ θεσπίστηκε τη δεκαετία του 1880 στη Γερμανία.
Πηγή:
Σ. Μαλαγκονιάρης, «90 χρόνια από την ίδρυση του ΙΚΑ», https://www.efsyn.gr/nisides/347709_90-hronia-apo-tin-idrysi-toy-ika, 5/12/2022.
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
