“ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΗΡΩΟΝ” 1912-1913
Η τοπική εφημερίδα «Ανεξάρτητος» κατά τα έτη 1913-1914 δημοσίευσε φωτογραφίες πεσόντων Κρητικών αγωνιστών στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913), προσπαθώντας να δημιουργήσει και να εκδώσει ένα φωτογραφικό λεύκωμα με τίτλο «Κρητικόν Ηρώον». Ανάμεσα στους πεσόντες ήταν και πολλοί Κρήτες εθελοντές φοιτητές, 160 νεκροί από τους 250, που πολέμησαν στην Ήπειρο και τη Μακεδονία. Ο φοιτητικός λόχος με την ονομασία «Κρητικός Ιερός Λόχος εθελοντών Φοιτητών» το Δραγατσάνιον υπηρέτησε ως μονάδα του «Ανεξάρτητου Συντάγματος Κρητών» μαζί με τον «Λόχο Δασκάλων».
Ο γνωστός ιστορικός ερευνητής Γιώργος Παναγιωτάκης στο βιβλίο του «20ός αιώνας. Θυσίες και αγώνες των Κρητικών πέραν της Κρήτης» (Μακεδονία-Βαλκάνια-Μικρασία-Αλβανία) αναφέρει ό,τι το 50% (6.556 άνδρες) της δύναμης του ελληνικού στρατού, που έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, ήταν Κρήτες εθελοντές, καθώς μέχρι την 1/12/1913 (ημερομηνία ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα) οι Κρητικοί ήταν οθωμανοί πολίτες και συνεπώς δεν ήταν Έλληνες πολίτες με υποχρεωτική στράτευση. Οι Κρητικοί ήταν αξιόμαχοι, καθώς είχαν μεγάλη εμπειρία, λόγω των συχνών συγκρούσεων με τους Τούρκους (τελευταία επανάσταση ήταν της Μεταπολίτευσης του 1895), ενώ κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας (1898-1913) πολλοί από αυτούς ήταν οργανωμένοι σε σκοπευτικούς συλλόγους που είχαν δημιουργηθεί σε πόλεις και χωριά της υπαίθρου (κυρίως στα Χανιά).
Παραθέτουμε μερικές φωτογραφίες πεσόντων Χανιωτών φοιτητών, καθώς και ομαδικών φωτογραφιών κατά τη διάρκεια του πολέμου από το αρχείο της εφημερίδας «Ανεξάρτητος» το 1913. Η πρωτοβουλία ήταν του Γ. Μαρκόπουλου, τον οποίο εκθείαζε ο ηρακλειώτης εκδότης της «Νέας Εφημερίδας» Ιωάννης Μουρέλλος («Νέα Εφημερίς» 19/5/1913).
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
