Ο γνωστός Χανιώτης λόγιος Κώστας Φουρναράκης, όπως είναι γνωστό κατά την περίοδο του Μεσοπολέµου και συγκεκριµένα το 1929 είχε γράψει τη γνωστή µονογραφία «Τουρκοκρήτες», περιγράφοντας τον τρόπο ζωής, τα ήθη και τα έθιµα των Τουρκοκρητικών.
Η εφηµερίδα «Παρατηρητής» στις 17/12/1929 παρουσιάζει ένα πρωτοσέλιδο άρθρο, το οποίο αποκαλύπτει ότι ο Φουρναράκης είχε γράψει και άλλη µια µονογραφία µε θέµα τη δικαιοσύνη και τη διοίκηση κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Συγκεκριµένα ένας Χανιώτης λόγιος κάνει µια βιβλιοκριτική στο βιβλίο του Φουρναράκη µε πρωτοσέλιδο άρθρο στην εφηµερίδα µε τίτλο «∆ιοίκησις και δικαιοσύνη επί Τουρκοκρατίας εν Κρήτη».
Ο αρθρογράφος πρώτα παρουσιάζει τις αρετές του βιβλίου, αφού πρώτα όµως επαινεί την επιστηµοσύνη και την επιστηµονική εµβρίθεια του συγγραφέα, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «[…] Ο κ. Φουρναράκης βαθύς γνώστης των κρητικών καθόλου πραγµάτων προικισµένος προσέτι µε θαυµαστήν τη αλήθεια µνήµην, αποκληθείς άλλοτε προσφυέστατα υπό του λογίου κ. Τωµαδάκη «Καµπούρογλους των Χανίων»[…]». Ο Φουρναράκης, σύµφωνα µε τον βιβλιοκριτικό, έχει γράψει ένα χρονογράφηµα, καθότι ο ίδιος είναι δηµοσιογράφος και αρθρογραφεί µε χρονογραφήµατα στον τοπικό Τύπο.
Η µονογραφία περιγράφει το οθωµανικό σύστηµα δικαιοσύνης ως πρωτόγονο, καθώς το δίκαιο απονέµεται από θρησκευτικά και στρατιωτικά όργανα µε βάση το ιερό δίκαιο, δηλαδή το κοράνι, το οποίο εφαρµόζεται µε τη νοοτροπία του µωσαϊκού νόµου. Όσον αφορά στη διοίκηση, αυτή είναι φεουδαρχική και χαρακτηρίζεται από ένα σύστηµα ποικίλων φόρων, όπου αλλάζουν συνεχώς τα ποσοστά φορολόγησης του εισοδήµατος.
Ο αρθρογράφος σχολιάζει και τις αδυναµίες του πονήµατος τονίζοντας ότι λείπει µια συστηµατική κατάταξη των θεσµών και των οργάνων, η βιβλιογραφία είναι ελλιπής, ενώ απουσιάζει η συστηµατική κατάταξη και ο επιστηµονικός έλεγχος των ιστορικών σηµείων. Ειδικά το τελευταίο οφειλόταν στη δηµοσιογραφική ιδιότητα του συγγραφέα. Ταυτόχρονα, δικαιολογεί εν µέρει τις αδυναµίες του νέου πονήµατος, αναφέροντας ότι στον ελλαδικό χώρο υπήρχε µόνο µια εργασία για το δηµόσιο δίκαιο στην Ελλάδα κατά την Τουρκοκρατία και αυτή ήταν ένα πολύ παλιό βιβλίο του καθηγητή του Πανεπιστηµίου Αθηνών Ν. Μοσχοβάκη µε τίτλο «Το εν Ελλάδι ∆ηµόσιον δίκαιον επί Τουρκοκρατίας», το οποίο είχε εκδοθεί το 1822. Κλείνοντας, σχολιάζει θετικά την προσπάθεια δίνοντας συγχαρητήρια στον συγγραφέα. («Παρατηρητής», «∆ιοίκησις και δικαιοσύνη επί Τουρκοκρατίας εν Κρήτη», 17/12/1929).
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισµολόγος
