Ο Ρεθυμνιώτης φιλόλογος Νικόλαος Παπαδάκης (1874-1945) σπούδασε φιλολογία και αρχαιολογία στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Ήταν ο πρώτος διευθυντής του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης, το οποίο ίδρυσε το 1920 ο Γενικός Διοικητής Κρήτης Σ. Κροκιδάς.
Ο Παπαδάκης εργάστηκε στο αρχείο για 13 χρόνια (1920-1933) και το 1933 παρέδωσε τη θέση στο δεύτερο διευθυντή τον Νικόλαο Τωμαδάκη. Αποχωρώντας από το αρχείο τύπωσε ένα βιβλίο με τα πεπραγμένα κατά τη διάρκεια της θητείας του, με τίτλο «Το έργον του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης (1920-1933). Λογοδοσία αποχωρήσαντος διευθυντού», το οποίο τυπώθηκε στα Χανιά το 1933 στο τυπογραφείο «Εφεδρικού Αγώνος».
Αξιοσημείωτη είναι η αφιέρωση, η οποία υπάρχει στην τέταρτη σελίδα: «Τη Αξιοσεβάστω Δεσποίνη Κυρία Έλενα Ελ. Βενιζέλου Μεγάλη του Ιστορικού Αρχείου ευεργέτιδι. Μετ’ ευλαβείας και ευγνωμοσύνης Ο ΓΡΑΨΑΣ». Είναι φανερό ότι η Έλενα Βενιζέλου είχε κάνει κάποια χρηματική δωρεά για τη στήριξη της λειτουργίας του αρχείου.
Η έκθεση των πεπραγμένων περιλάμβανε επιστημονικές ανακοινώσεις σε συνέδρια, υπομνήματα προς τη Γενική Διοίκηση και το Υπουργείο Εσωτερικών, την ιστορία του Ιστορικού Αρχείου, όπως αυτή είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα «Κήρυξ», συνεντεύξεις σε δημοσιογράφους του τοπικού Τύπου («Ελευθέρα Σκέψη» και «Εφεδρικός Αγών»), διάφορα υπομνήματα, εκθέσεις και έγγραφα, καθώς και τα σχόλια των εφημερίδων του νησιού για το έργο του Παπαδάκη στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης λόγω της αποχώρησής του.
Ειδικά ο τοπικός Τύπος αναφέρει εύφημες μνείες για το έργο του και την προσωπικότητά του, ανησυχώντας παράλληλα για το μέλλον του αρχείου. «Η λόγω ορίου ηλικίας αποχώρησις εκ της Διευθύνσεως του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης του κ. Νικόλαου Παπαδάκη ασφαλώς αφήνει κενόν δυσαναπλήρωτον. Η πείρα του, ο ακαταπόνητος ζήλος του που του επέτρεψαν να ιδρύσει και να παρουσιάση το Κρητικόν Αρχείον με χίλιους μόχθους και υπό περιστάσεις αντιξόους, τον καθιστούν σχεδόν αναντικατάστατον. Ας ελπίσομεν ότι η κενούμενη δια της αποχωρήσεως του κ. Παπαδάκη θέσις του Διευθυντού θα πληρωθή δι΄ εξ ίσου ικανού ανθρώπου» («Παρατηρητής» 23/7/1933).
Τα ίδια επαινετικά σχόλια για το έργο του Παπαδάκη και την ανησυχία για το μέλλον της πλήρωσης της θέσης του διευθυντή υπάρχουν στις εφημερίδες «Ανατολή» (1/8/1933) του Αγίου Νικολάου, «΄Ιδη» (22/8/1933) του Ηρακλείου, «Βήμα» (24/8/1933) και «Κρητική Επιθεώρησις» (27/8/1933) του Ρεθύμνου και «Αλήθεια» (4/8/1933) των Χανίων. Εδώ φαίνεται ότι σύσσωμος ο κρητικός Τύπος τίμησε τον Παπαδάκη. Η λογοδοσία κλείνει με επιστολές σημαντικών προσώπων, φίλων του αρχείου, όπως του αρχιεπίσκοπου Τιμοθέου, του Σητειακού καθηγητή Γ. Σπυριδάκη και του Ρεθεμνιώτη δικηγόρου Σταύρου Κελαϊδή.
Πηγές:Αρχείο Α.Ε. 29/03. Παπαδάκης Νικόλαος, https://greekarchivesinventory.gak.gr/index.php/3fk6-qbhz-qnf4, 15/9/2021.
*Ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
Ο προϊστάμενος του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης κ. Κωνσταντίνος Φουρναράκης έκανε σημαντικές διορθώσεις για το βιογραφικό του Παπαδάκη. Η καταγωγή του ήταν από το Καρύδι Σητείας και δεν είχε σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο. Απλά είχε ολοκληρώσει τις Γυμνασιακές σπουδές.
Τον ευχαριστώ θερμά για τις πληροφορίες και τις διορθώσεις.
Με εκτίμηση
Αγησίλαος Αλιγιζάκης