Από το ξεκίνημα της κρίσης παρατηρείται ένας οργασμός δημιουργίας νέων εταιρειών, τα λεγόμενα start ups. Νέες ιδέες, νέοι επιχειρηματίες, νέα success stories. Ακολουθούν πολυάριθμοι διαγωνισμοί καινοτομίας, αναρίθμητα βραβεία και υπερμεγέθη προβολή. Η έκρηξη δημιουργίας όλων αυτών των νέων επιχειρήσεων, όπως και η στροφή της ενασχόλησης των νέων προς τα αγροτικά επαγγέλματα, δεν προέρχεται από κάποια συστηματική στρατηγική δεκαετιών με στόχο τη δημιουργία μιας νέας γενιάς επιχειρηματιών με έντονο καινοτομικό χαρακτήρα και επιχειρηματική κουλτούρα. Λαμβάνουν χώρα εξαιτίας της κρίσης και της ανάγκης των ανθρώπων να επιβιώσουν μέσα σε αυτήν και όχι τις περισσότερες φορές, ως συνειδητή υλοποίηση μιας προκαθορισμένης στρατηγικής. Αυτές οι τάσεις, μαζί με εκείνη της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, είναι θαυμάσιες και άκρως ευεργετικές για μία οικονομία, μιας και αποτελούν αξιόπιστους δείκτες ανάπτυξης. Δυστυχώς όλα αυτά τα επιτεύγματα δεν μπορούν να υλοποιηθούν σε μία νύχτα. H επιχειρηματικότητα ή η καινοτομία μιας κοινωνίας δεν προσδιορίζεται μόνο από τον αριθμό των νέων επιχειρήσεων που δημιουργούνται αλλά από τη συνεισφορά τους στο Α.Ε.Π., αλλά και το κοινωνικό σύνολο.
Η εξωστρέφεια δεν προσδιορίζεται μόνο από τον αριθμό των χωρών που εξάγουμε, αλλά την ποιότητα και το μερίδιο αγοράς που κατέχουμε σε αυτές. Το περιβάλλον για να αναπτυχθούν νέες επιχειρήσεις δεν διαμορφώνεται μόνο από τα business incubators & business accelerators, αλλά και από την γραφειοκρατεία, τη φορολογία, την πρόσβαση στην επικοινωνία, τη χρηματοδότηση, την αγορά και φυσικά την ύπαρξη αγοράς. Η Ελλάδα σήμερα έχει γίνει μία κοιτίδα νέων ιδεών, αξιόλογων μυαλών και νέων επιχειρηματικών προτάσεων, οι οποίες κοσκινίζονται και οι καλύτερες αξιοποιούνται ή καλύτερα χρησιμοποιούνται, από μεγάλες εταιρίες στο εξωτερικό. Η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα δεν είναι θέμα επικοινωνίας, είναι θέμα παιδείας. Η ανάπτυξη δεν έρχεται όταν προβάλλουμε σαν επιτυχημένες επιχειρήσεις εκείνες που χρησιμοποιούν μια ωραία συσκευασία για το προϊόν τους, εκείνες που εξάγουν σε πέντε χώρες σε αντίστοιχα σημεία πώλησης ομογενών και όλα αυτά μέσα στον πρώτο χρόνο λειτουργίας στους. Οι επιχειρηματικότητα για να είναι ανταγωνιστική και να έχει μέλλον, όπως επίσης και οι εξαγωγές, χρειάζονται δύο πολύ βασικά στοιχεία: Θεμέλια, που είναι η επιχειρηματική παιδεία που ξεκινά από τα ίδια τα σχολεία, όχι μόνο σε επίπεδο μαθημάτων αλλά και νοοτροπίας. Αξιόλογα projects που μπορεί να υλοποιούνται, απαξιώνονται ή, ακόμα χειρότερα, γίνονται το όχημα καλλιέργειας λανθασμένης επαγγελματικής κουλτούρας, όταν οι ίδιοι οι καθηγητές δεν έχουν τη γνώση ή και την παιδεία για να μεταλαμπαδεύσουν ικανότητες και αξίες επιχειρηματικότητας στους μαθητές. Περιβάλλον. Οικονομικό, πολιτικό, εκπαιδευτικό. Ας το ονομάσουμε επιχειρηματική υποδομή. Η σταθερότητα και η επιχειρηματική ασφάλεια είναι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας. Κατασκευές, μεταφορές και επικοινωνία είναι σημαντικά εργαλεία. Πως μια κρητική εταιρεία για παράδειγμα, θα μπορέσει είναι ανταγωνιστική όταν θα πρέπει να εξάγει τα προϊόντα της μέσω Πειραιά;
Η τεχνογνωσία, τόσο σε επίπεδο εκπαίδευσης όσο και σε επίπεδο αντίληψής ενσωμάτωσή της στην επιχειρηματική διαδικασία. Είναι αδύνατο να μιλάμε για ανταγωνιστικότητα και να βραβεύουμε νεοφυείς επιχειρήσεις για το καταπληκτικό μπουκάλι που χρησιμοποιούν στη συσκευασία τους, όταν π.χ. οι περιέκτες για το ελαιόλαδο εισάγονται από Βουλγαρία, Τουρκία ή τους Ιταλούς ανταγωνιστές μας ή όταν δεν υπάρχει καμία στρατηγική πίσω από αυτό. Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είναι στο κέντρο των δυσάρεστων εξελίξεων. Και αυτό το γεγονός δεν έχει μείνει απαρατήρητο από τις ανεπτυγμένες χώρες που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τη συγκυρία και να αφαιμάσσουν τους φυσικούς πόρους, την τεχνογνωσία, το εργατικό δυναμικό, τους εξειδικευμένους επιστήμονες. Γιατί πραγματικά έχουμε πολλές δυνατότητες τόσο σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού όσο και σε επίπεδο φυσικών πόρων. Η ανάκαμψή μας σίγουρα δεν μπορεί να στηριχθεί σε μία νοοτροπία μιζέριας και αυτομαστιγώματος, αλλά ούτε και στη νοοτροπία της ελάχιστης προσπάθειας. Τα προβλήματα όμως είναι υπαρκτά και θα πρέπει να τα λύσουμε και όχι να τα αγνοήσουμε. Η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και της Ελλάδας είναι αλληλοεξαρτώμενη. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αναπτύσσονται με σκοπό τη συμβολή τους στην ανάπτυξή της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Η Ελλάδα με την σειρά της, θα πρέπει να δημιουργεί τα κατάλληλα θεμέλια και περιβάλλοντα που θα υποστηρίζουν μία βιώσιμη και μακροχρόνια ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. *Ανάπτυξη αγροτικών επιχειρήσεων
