Επειδή, σοβαροί λόγοι, δεν μου επιτρέπουν να μετέχω στην ενδιαφέρουσα ημερίδα της ΙΛΑΕΚ την αφιερωμένη: “Στη Λισσό, και την ευρύτερη περιοχή της”, την Κυριακή 8/7 στη Σούγια, αναδημοσιεύω παλαιό μου σχετικό κείμενο της 16.7.1986, για το πανηγύρι των Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττας, εκεί στην αρχαία Εκκλησία των στη Λισσό, που προεξήρχε ο αοίδιμος σήμερα Ιεράρχης μας τότε, 14-15/7/1986 Ειρηναίος, με όλους τους ιερείς της περιοχής
Συγχαίρω, με την ευκαιρία, τη δραστήρια μας και ονομαστή Ι.Λ.Α.Ε.Κ., το Δ.Σ. της, τους κ.κ. εισηγητές και ακροατές της ημερίδας, και λυπάμαι βαθύτατα που θα λείπω από τον τόπο μου, κι από μια τόσον ενδιαφέρουσα ημερίδα… Και πάλι: Συγχαρητήρια και καλή επιτυχία.
«Τ’ απόγευμα της Δευτέρας 14 του Ιούλη ‘86 φτάσαμε μια μεγάλη συντροφιά στην ήσυχη και μαγευτική παραθαλάσσια Σούγια για να βρούμε, με το γέρμα του ήλιου, καΐκι για τη Λισσό.
Απόψε κι αύριο γιορτάζει ο αρχαίος βυζαντινός ναΐσκος των αγίων μαρτύρων Κηρύκου και Ιουλίττης εκεί και είμαστε τασιμάρηδες στη χάρη των!
Σωστός θαλασσόλυκος ο Σουγιώτης καϊκσής μας ο Ηλίας, πρόθυμος κι ευγενικός, μας πήγε κατά τις έξι το απόγευμα ως τη γραφική παραλία της αρχαίας Λισσού, επινείου της Υρτακίνας. Κατεβήκαμε κι αμέσως ανηφορίσαμε για την εκκλησία.
Η διαδρομή μας από την παραλία ως το ναό ήταν ανάμεσα από μυρωδάτα σκίνα κι ελιές πρασινόχρυσες.
Το πέρασμά μας δίπλα από θρύμματα αρχαίων οικοδομικών υλικών, που χουν γίνει ξέξασπρα από τον ήλιο και τη βροχή τόσους αιώνες, ίδια θαρρείς, σαν τα άταφα κόκκαλα όσων χάθηκαν σ’ απάτητα βουνά μες στους πολέμους!…
Συντροφιές εδώ κι εκεί ετοιμάζουν τους καταυλισμούς των.
Στο βάθος, κοντά στο αρχαίο ασκληπείο, ακούγεται το καμπανάκι της εκκλησίας να καλεί γλυκόηχα και διακριτικά θαρρείς, μες στη σιγαλιά τ’ απόβραδου, τους πιστούς που καταφθάνουν στον άγιό του χώρο!
Ανάμεσά τους, καθώς ανηφορίζουν, διακρίνεις όλες τις ηλικίες κι είναι τούτο παρήγορο, μα κόντεψε να πω κι όλες τις φυλές γιατί ξεδιακρίνει κανείς κι άλλων εθνικοτήτων ανθρώπους που ήρθαν ως εδώ προσκυνητές, επισκέπτες, παραθεριστές, τουρίστες, στρατολάτες!…
Η άφιξη του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη μας κ. Ειρηναίου, τ’ ακούραστου γέροντα ιεράρχη μας, με την επίσης σεβαστή συνοδεία του, τους ιερείς των γύρω χωριών της επαρχίας, τον Γενικό Δ/ντη της Ορθόδ. Ακαδημίας Κρήτης κ. Παπαδερό και όλους τους άλλους ευσεβείς προσκυνητές που χωρούσαν στα δυο καΐκια που ήρθαν πάλι μαζί, μας χαροποίησε.
Πήρε ζωή τώρα ο τόπος με την παρουσία των. Γέμισαν με την εμφάνισή των, την αυλή της εκκλησίας, όπου ευθύς αμέσως άρχισε ένας κατανυκτικός εσπερινός που δεν μπορεί να τον ξεχάσει όποιος τον έζησε ποτέ!
Ψαλτάδες και κανονάρχοι όλοι οι προσκυνητές κι ο Σεβασμιώτατος με τους ιερείς γύρω του και τον κόσμο από κοντά, θαρρείς και τους έδενε τούτη την ώρα ένα αδιόρατο νήμα πίστης και αγάπης, άρχισαν μ’ ευλάβεια κι αποτέλειωσαν με κατάνυξη τον εσπερινό.
Πουλιά σιγαλοτιτιβίζοντας, πέρδικες στα πλάγια με τον γλυκόηχο σκοπό τους, τζιτζίκια ασταμάτητα, λεράκια και κουδούνια, σκλαβέρια και καμπανέλια, περασμένα στους λαιμούς των κατσικιών που βόσκουν ανέμεμλα ολόγυρα στον τόπο συμπλήρωναν την υπερκόσμια μουσική πανδαισία της βραδιάς.
Κάποια στιγμή, ένας σπουδαίος αστροφυσικός (από τους μετέχοντες στο συνέδριο, στην Ο.Α.Κ., και που τους είχε φέρει εδώ ο δραστήριος Γεν. Δ/ντης της Ο.Α.Κ., κ. Αλέξανδρος Κ. Παπαδερός, χωριανός εδώ) πήρε απρόσμενα το λόγο και απευθύνθηκε στους ντόπιους εδώ ψαλτάδες, ενώ απέναντι στην κορυφογραμμή, οι πέρδικες ασταμάτητα κελαηδούσαν, και τους λέει σε άπταιστα ελληνικά – ήταν Ρώσος: “Παρακαλώ, μπορείτε να σταματήσετε για λίγο την ψαλμωδία σας, τώρα, που τόσον θαυμάσια κελαηδούν από το απέναντι βουνό, οι πέρδικες!…”
Και βέβαια, οι ψαλτάδες σταμάτησαν, για λίγο…
Ο Σεβασμιώτατος Ειρηναίος, οι Ιερείς, που στέκονταν μπρος στην κυρία είσοδο, το πολυπληθές εκκλησίασμα, όλοι, μα όλοι, γέλασαν, αλλά και χάρηκαν την απρόσμενη γλυκειά ψαλμωδία των πετεινών της φύσης, που ήταν όντως ανεπανάληπτη! Βιώματα αξέχαστα, που δεν συναντιούνται συχνά!
Και το νερό ακόμη σιγομουρμουρίζοντας στα πολυτρίχια τα νέα της ημέρας, ξεκινημένο από τα σπλάχνα του αρχαίου ασκληπείου, υπόγραφε για τη μαγεία της βραδιάς.
Κι ήρθε η σειρά για το κήρυγμα του Δεσπότη. Καθισμένοι όλοι γύρω του στην αυλή της εκκλησίας, στα παραπέζουλα και χάμω, ακούμε με προσοχή το θείο λόγο του, υποθήκες αιώνιες για την πίστη μας την αγία και για το πρόσωπο της Κρήτης μας, το γνήσιο, και μας καλούσε να μην τ’ αφήσουμε ν’ αλλοιωθούν από τις σειρήνες που μας πολιορκούνε ασφυκτικά γύρω μας…
Κι ύστερα στο φιλόξενο πατροπαράδοτο τραπέζι της αγάπης στο πανηγύρι για τη χάρη τ’ αγίου. Εδώ ανάμεσα στο φαγητό και στο ριζίτικο, γίνεται και γόνιμη συζήτηση για τον τόπο και το προσκύνημα, για τις προοπτικές και το μέλλον, για τα προβλήματα και τις αγωνίες των λιγοστών ξωμάχων που φτάνουν ως εδώ για να καλλιεργήσουν γης, να μαζέψουν ελιές, να φυτέψουν κηπικά και να καλημερίσουν τον πιστό φύλακα του τόπου, Λουγιάκη…
Μες στη νύχτα, στην παράκληση, κόσμος πολύς. Το ίδιο και το πρωί στη θεία λειτουργία. Κι ήταν όλα μαγευτικά. Γι’ αυτό είναι κι αξέχαστα τα πανίσχυρα βιώματα που διαφεντεύουν την ψυχή μας από τότε. Γιατί: Μας «ενέπλησεν θείας χαράς» τούτο το εξοχικό πανηγυράκι. Μας έφερε προσκυνητές σ’ εκκλησάκι χίλιων τετρακοσίων χρόνων. Μας οδήγησε τα βήματά μας σε στράτες αρχαίων προγόνων μας. Μας έδειξε βυζαντινές τοιχογραφίες και ψηφιδωτά, αρχαίους ναούς και τάφους, θεραπευτήρια και ασκληπεία, πολιτισμούς και κατάλοιπα εικοσιπέντε και πάνω αιώνων παρουσίας τ’ ανθρώπου σ’ αυτόν τον τόπο, τον ξεχασμένο κι έρμαιο της φθοράς του χρόνου!
Πάντως αυτό που ζήσαμε ήταν αξέχαστο, ωραίο, θαυμάσιο, κι ευχόμαστε σ’ όλους να το ξαναζήσουμε του χρόνου και τ’ αντίχρονου κι όσον καιρό μπορούμε να φτάνουμε στη χάρη τ’ αϊ – Κηρυκού και Ιουλίττης, στην αρχαία Λισσό. Εκείνοι ασφαλώς θα μας περιμένουν!…”
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδ. έκδοση Ι.Μ.Κ.Σ. “Χριστός κ Κόσμος”, Περ. Β’ , έτος Ε’, τευχ. 27, Ιουλίου – Αυγούστου 1986 (σ. 58 – 59)
