ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΤΥΠΗ ΜΟΝΑΔΑ ΤΟΥ Ι.ΘΑ.Β.Β.ΥΚ.
» 18 χρόνια λειτουργίας και παραγωγής σημαντικού επιστημονικού έργου
Στον κόλπο της Σούδας, στη μονάδα του Ι.ΘΑ.Β.Β.ΥΚ. (Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών) κτυπάει η “καρδιά” της ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα.
Η Μονάδα που λειτουργεί από το 2004 αποτελεί ένα σύγχρονο πεδίο δοκιμών πάνω στο οποίο βασίζεται ένα μεγάλο μέρος της ανάπτυξης του κλάδου στη χώρα μας και όχι μόνο.
Βρεθήκαμε στο χώρο της μονάδας και είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με το ανθρώπινο δυναμικό της και τον κ. Νίκο Παπανδρουλάκη διευθυντή ερευνών στο Ι.ΘΑ.Β.Β.ΥΚ. του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, και επιστημονικό υπεύθυνο για τη λειτουργία της Μονάδας ιχθυοκαλλιέργειας.
«Η μονάδα ιδρύθηκε πριν από 18χρόνια με χρηματοδότηση από την τότε Περιφέρεια Κρήτης και μεγάλη στήριξη από τον Δήμο Σούδας και τη Διεύθυνση Αλιείας της τότε Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χανίων» μας εξηγεί καθώς φτάνουμε στο χώρο όπου έχουν εγκατασταθεί οι κλωβοί με τα ψάρια.
Σε άλλο ιχθυοκλωβό βρίσκονται λαβράκια, σε άλλο μαγιάτικα, σε ένα τρίτο κρανιοί ενώ η μονάδα ηλεκτροδοτείται από ένα πάνελ φωτοβολταϊκών και μια μικρή ανεμογεννήτρια. Το ανθρώπινο δυναμικό της αποτελείται από δύο ιχθυολόγους και έναν αλιεργάτη.
«Η μονάδα έχει ερευνητικό χαρακτήρα και αποτελεί ένα πεδίο δοκιμών νέων μεθόδων εκτροφής και νέων εργαλείων. Είναι η μοναδική που υπάρχει στην Ευρώπη και κανένας άλλος ερευνητικός φορέας δεν έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί εγκαταστάσεις σε αυτήν την κλίμακα και να υλοποιεί έργα όπως εμείς. Όλα αυτά τα χρόνια έχουμε ολοκληρώσει πάνω από 15 ερευνητικά προγράμματα, Ευρωπαϊκά και εθνικά και έχουμε πολλά αποτελέσματα τόσο για να καταλάβουμε τις απαιτήσεις των ψαριών που εκτρέφουμε όσο και για την ανάπτυξη νέων εργαλείων και μεθόδων εκτροφής» μας εξηγεί ο κ. Παπανδρουλάκης.
Η έρευνα που πραγματοποιείται στη μονάδα δεν περιλαμβάνει πειράματα με χρήση χημικών ή άλλων ουσιών ξεκαθαρίζει ο κ. Παπανδρουλάκης. «Αυτό που εξετάζουμε είναι πως συμπεριφέρονται τα ψάρια σε κανονικές συνθήκες εκτροφής και πως μπορούμε να τις κάνουμε καλύτερες. Πιο συγκεκριμένα τα τρία τελευταία ερευνητικά προγράμματα που υλοποιούμε στη Μονάδα μας έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη εργαλείων με τα οποία παρακολουθούμε την ευζωία των ψαριών. Η ευζωία συνδέεται με τις συνθήκες στις οποίες εκτρέφονται τα ψάρια, με την καταλληλότητα του περιβάλλοντος τους, με το αν είναι ευχαριστημένα για να το πούμε απλά. Για παράδειγμα μετράμε τη θερμοκρασία του νερού και το οξυγόνο που είναι διαθέσιμο, την ποσότητα φαγητού που καταναλώνουν αλλά και παραμέτρους που συνδέονται με τη κίνηση τους, προσπαθώντας να καταλάβουμε αν αισθάνονται άγχος ή στρες! Είναι πολύ σημαντικό, και από εμπορική άποψη, η εξασφάλιση της ευζωίας των ψαριών κατά την εκτροφή τους. Όλη μας η δουλειά έχει ως στόχο την βελτίωση των συνθηκών εκτροφής για τα ψάρια και τη βελτίωση της ποιότητας τους».
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΤΥΠΙΑ
Η Μονάδα Ιχθυοκαλλιέργειας του Ι.ΘΑ.Β.Β.ΥΚ. στη Σούδα έχει βοηθήσει σε δύο μεγάλες κατευθύνσεις σύμφωνα με τους επιστήμονες:
• Στη δοκιμή ψαριών που δεν είχαν ενταχθεί στην ιχθυοκαλλιέργεια. «Εδώ δοκιμάσαμε τον “κρανιό” (μυλοκόπι) για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά επίσης έγινε εκτροφή του “μαγιάτικου“ που δεν είχε γίνει ποτέ ξανά στην ιχθυοκαλλιέργεια στη Μεσόγειο! Βοηθήσαμε του Έλληνες ιχθυοκαλλιεργητές να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν νέες μεθοδολογίες για την εκτροφή αυτών των ψαριών, κάτι που θα ήταν δύσκολο να το κάνουν μόνοι τους λόγω του υψηλού ρίσκου» τονίζει ο κ. Παπανδρουλάκης.
• Η δεύτερη μεγάλη τομή ήταν πως « φτιάξαμε μια υποδομή σε τέτοια κλίμακα που και εμείς μπορούμε να αναπτύξουμε νέες ερευνητικές κατευθύνσεις αλλά και η ίδια η βιομηχανία να έλθει και να κάνει πειράματα. Για αυτό και πολλές μεγάλες εταιρείες δοκιμάζουν εδώ στη μονάδα της Σούδας δικά τους προϊόντα πριν τα βγάλουν στην αγορά και τα ελέγχουν σε κατάλληλη κλίμακα ώστε να μπορούν να διασφαλίσουν την εφαρμοσιμότητά τους. Αυτή τη στιγμή τρέχουν δύο μεγάλα πειράματα από δύο πολυεθνικές εταιρείες!».
Μας κάνει εντύπωση ο μεθοδικός τρόπος εργασίας και η αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας. Κάμερες παρακολουθούν τη συμπεριφορά των ψαριών μέσα στους κλωβούς, και οι επιστήμονες on line μπορούν εκτιμώντας την ταχύτητα, την ζωηράδα των ψαριών να αντιληφθούν σε τι κατάσταση βρίσκονται. Επίσης έχουν αναπτυχθεί εργαλεία για τον έλεγχο πιθανής απώλειας τροφής ώστε αυτή να αξιοποιείται πιο αποτελεσματικά. Το τάισμα των ψαριών γίνεται με ηλεκτρονικό σύστημα αξιοποιώντας όλα αυτά τα δεδομένα.
Για να αναπτυχθούν κάποια απ’ αυτά τα συστήματα οι άνθρωποι της Μονάδας μας τονίζουν την συνεργασία που έχει αναπτυχθεί με το τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Υπολογιστών (ΗΜΜΥ) του Πολυτεχνείου Κρήτης. «Η μονάδα αποτέλεσε ένα συνδετικό κρίκο μεταξύ των ιχθυολόγων και των μηχανικών υπολογιστών για αυτό και θεωρούμε εξαιρετικά σημαντική τη συνεργασία μας με τη σχολή ΗΜΜΥ του Πολυτεχνείου» τονίζει ο κ. Παπανδρουλάκης.
ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
Ρωτάμε τον συνομιλητή μας για τη σημασία της ανάπτυξης της ιχθυοκαλλιέργειας προκειμένου να προστατευτούν και τα φυσικά αλιεύματα που ειδικά στη Μεσόγειο παρατηρείται μεγάλη μείωση τους λόγω της υπεραλίευσης και άλλων αιτιών.
«Ξέρουμε καλά πως τα αλιεύματα δεν μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις της κοινωνίας σε ψάρι. Με την ιχθυοκαλλιέργεια έχουμε τη δυνατότητα να παράγουμε επαρκείς ποσότητες ιχθυρών, σταθερής ποιότητας και προσιτής τιμής για τον καταναλωτή έτσι ώστε να μπορεί να λαμβάνει τρόφιμα με πρωτεΐνες υψηλής ποιότητας και τα λιπαρά που έχει ανάγκη ο οργανισμός (ω-3 και ω-6). Επομένως είναι μεγάλης σημασίας η ανάπτυξης της ιχθυοκαλλιέργειας, ειδικά με τους σύγχρονους τρόπους που γίνεται σήμερα, μιας και εξασφαλίζει προϊόντα υψηλής ποιότητας για τον καταναλωτή» απαντάει ο κ. Παπανδρουλάκης συμπληρώνοντας πως οι συνθήκες που προσφέρει το φυσικό περιβάλλον στη Σούδα και στην Κρήτη αλλά και γενικότερα στην Ελλάδα επιτρέπει την ανάπτυξης της ιχθυοκαλλιέργειας.
«Η ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί ένα από τους μεγαλύτερους εξαγωγικούς κλάδους της χώρας και οι προοπτικές της είναι πολύ μεγάλες καθώς υπάρχει παγκόσμια αύξηση της ζήτησης για αλιεύματα. Η Ελλάδα μπορεί να συμβάλλει σ’ αυτή την κατεύθυνση γιατί έχει και δυναμικό ιδιωτικό τομέα αλλά και μια ισχυρή ερευνητική κοινότητα με τις κατάλληλες υποδομές όπως τη μονάδα του ΙΘΑΒΒΥΚ στη Σούδα. Η συγκεκριμένη μονάδα έδωσε τη δυνατότητα να υποστηριχθεί σημαντικά η βιομηχανία στη χώρα μας» επισημαίνει χαρακτηριστικά.
Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Η μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας της Σούδας παράγει ετησίως περίπου 20 τόνους ψαριών που τα διαθέτει κυρίως στην τοπική αγορά, με τα σχετικά έσοδα να καλύπτουν τα έξοδα συντήρησης των εγκαταστάσεων και την μισθοδοσία του προσωπικού της. Οι ιχθυολόγοι φτάνοντας το πρωί στην Μονάδα ελέγχουν τους πληθυσμούς, ξεκινάνε να ταΐζουν και προχωράνε σε δειγματοληψίες . Κάθε εβδομάδα γίνονται συντηρήσεις των διχτυών και σε τακτική βάση των αγκυροβολίων, ενώ κάθε 15 ημέρες συνεργείο δυτών ελέγχει τους κλωβούς. Σε ετήσια βάση γίνεται έλεγχος για πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη μονάδα. Επιπλέον, σε μια προσπάθεια μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της μονάδας, σε συνεργασία με άλλους ερευνητές του Ινστιτούτου, γίνεται συν-καλλιέργεια μαζί με τα ψάρια και σπόγγων που φιλτράρουν το νερό αξιοποιώντας τα όποια θρεπτικά.
Κλοπές σε βάρος της επιστημονικής έρευνας
Το τελευταίο χρονικό διάστημα η Μονάδα έχει γίνει στόχος αγνώστων που πραγματοποιούν επιδρομές τις νυχτερινές ώρες και παίρνουν ψάρια από τους κλωβούς!
Την προηγούμενη εβδομάδα άγνωστοι πήραν 25 Μαγιάτικα- γεννήτορες από ένα κλωβό. «Δεν είναι η αξία τους ως ψάρια όσο η επιστημονική σημασία τους γιατί για να τα φτάσουμε στα 10-15 κιλά το καθένα πέρασαν χρόνια και τώρα θα πρέπει να ξεκινήσουμε πάλι από την αρχή!
Χάσαμε 10 χρόνια επιστημονικής γνώσης! Αυτή την απώλεια είναι δύσκολο να την αναπληρώσουμε. Για να πάρει κάποιος 5-6.000 ευρώ ζημιωθήκαμε υπερπολλαπλάσια!
Σε κάθε περίπτωση το ΕΛΚΕΘΕ είναι αποφασισμένο να προστατεύσει την περιουσία του, είμαστε σε επαφή με το νομικό μας τμήμα και θα κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για να διασφαλίσουμε τη δουλειά μας απρόσκοπτα. Δεν θα το αφήσουμε έτσι!
Έχουμε πολύ μεγάλη θέληση να συνεχίσουμε να δουλεύουμε εδώ στη Σούδα και δεν θα αφήσουμε κανένα να μας εμποδίσει» ξεκαθαρίζει ο κ. Παπανδρουλάκης.
