» Ενώ η αέναη πορεία του Ελληνικού πολιτισμού υπερίπταται της συνθήκης
Ας δούμε σε βάθος την ουσία της συνθήκης της Λωζάνης και τον συμβολισμό της. Ας δούμε με το ίδιο πνεύμα και την προηγηθείσα Συνθήκη ανταλλαγής των πληθυσμών της 30 Ιανουαρίου 1923.
Πήγαμε στη Μικρά Ασία γιατί το απαιτούσαν οι ελληνικοί πληθυσμοί της Ιωνίας, της Μικράς Ασίας γενικότερα τους οποίους είχαν αρχίσει να σφάζουν οι Νεότουρκοι και τους ανάγκαζαν να εγκαταλείπουν τις εστίες τους.
Ήμασταν υποχρεωμένοι να πάμε (ιστορικός Σβολόπουλος). Ασφαλώς με την Μικρασιατική Καταστροφή έγινε αναστόχευση της εθνικής μας πολιτικής. Η συνείδηση του έθνους απαιτούσε πλέον ένα ασφαλές, ειρηνικό, δημοκρατικό και δικαιοκρατικό κράτος. Στο πλαίσιο αυτού του κράτους θα συνεχιζόταν απρόσκοπτα η αέναη πορεία της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού.
Η προϊστορία, η προετοιμασία, η υπογραφή αλλά και το περιεχόμενο βέβαια της συνθήκης της Λωζάνης του 1923 στις 24 Ιουλίου σηματοδοτούν, αποκαλύπτουν αλλά και αναδεικνύουν μια σημαντική περίοδο της ιστορίας μας.
Η ιστορία μας, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι σύγχρονοι ιστορικοί είναι μια συνεχής αλληλοδιαδοχή θριάμβων και καταστροφών. Μετά τους θριαμευτικούς απελευθερωτικούς Βαλκανικούς Πολέμους, η Μικρασιατική Καταστροφή. Ακολουθεί η Συνθήκη της Λωζάνης και μια νέα αναγεννητική περίοδος για το ελληνικό έθνος. Η διπλωματική και ιστορική έρευνα της Συνθήκης αυτής είναι συνεχής. Άλλωστε γιορτάζομε τα εκατό (100) χρόνια της ισχύος της.
Η αφομοίωση των ελληνικών προσφυγικών πληθυσμών με τους Έλληνες που ζούσαν στην Ελλάδα και η αναγέννηση της ελληνικής πατρίδας ήταν το πολιτικό θαύμα του 20ου αιώνα για πολλούς ξένους αναλυτές. Ένα με ενάμιση εκατομμύριο πρόσφυγες για τεσσεράμισι με πέντε εκατομμύρια γηγενείς Έλληνες. Ήταν ο θρίαμβος μετά την καταστροφή. Δημιουργήθηκε ένα νέο ενιαίο έθνος με την ίδια γλώσσα, την ίδια θρησκεία, τα ίδια ήθη και έθιμα και ένα κράτος με τη μεγαλύτερη έκταση της ιστορίας του.
Η Συνθήκη της Λωζάνης εμπέδωσε τις ειρηνικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Προσδιόρισε και καθόρισε τις σχέσεις και τα σύνορα της Τουρκίας με όλα τα συνορεύοντα με αυτήν κράτη στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο.
Ασφαλώς η Συνθήκη της Λωζάνης κατοχύρωσε τα νέα σύνορα του ελληνικού κράτους με όλα τα νέα εδάφη που αποκτήσαμε μετά τους νικηφόρους απελευθερωτικούς Βαλκανικούς Πολέμους. Επιπλέον η Συνθήκη της Λωζάνης κατακύρωσε με την υπογραφή της Τουρκίας, όλα τα ακριτικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου στην κυριότητα της Ελλάδας.
Ασφαλώς η συνθήκη της Λωζάνης εμποδίζει την περαιτέρω επέκταση της Τουρκίας εις βάρος των γειτόνων της. Υπάρχει βέβαια η συνεχής προσπάθεια των Τούρκων για την αναθεώρηση της συνθήκης της Λωζάνης. Στα χρόνια που ήμουν στην ελληνική αποστολή στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης είδα όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της εκάστοτε τουρκικής αποστολής να εκφράζουν την επιθυμία και την απαίτηση για την αναθεώρηση της συνθήκης της Λωζάνης. Ακόμη και οι βουλευτές τότε Ισμαήλ Τζεμ και Αμπντουλάχ Γκιουλ που ανέλαβαν αργότερα μεγάλα πολιτικά αξιώματα εμφανίζονταν με την ίδια επιθυμία. Όλοι τους ίσως να ονειρεύονταν και τότε τη μεγάλη γαλάζια πατρίδα και μια νέα τουρκική αυτοκρατορία όπως με τις διακηρύξεις του υποστηρίζει σήμερα ο Πρόεδρος Ερντογκάν. Μια συνθήκη όμως που καθορίζει τα σύνορα μεταξύ κρατών δεν μπορεί να αναθεωρηθεί σε καιρό ειρήνης. Μόνο με πόλεμο, όπως είναι γνωστό, αλλάζουν τα σύνορα.
Άλλωστε την συνθήκη της Λωζάνης έχουν υπογράψει τόσα πολλά μικρά και μεγάλα κράτη, τα οποία και εγγυώνται βέβαια την εφαρμογή της. Δεν μπορεί να γίνει ούτε μια απλή συζήτηση για την αναθεώρηση της συνθήκης αυτής χωρίς τη σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών που την υπέγραψαν.
Ασφαλώς η συνθήκη της Λωζάνης είναι μία έντιμη και επιτυχημένη συνθήκη για την Ελλάδα, την οποία μάλιστα η Ελλάδα την υπέγραψε ενώ ήταν πλήρως ηττημένη και με τις στρατιωτικές της δυνάμεις να έχουν συντριβεί στο μέτωπο. Βέβαια είχε μεσολαβήσει η αναδιοργάνωση του ελληνικού στρατού , πράγμα που ήταν μεγάλο όπλο στα χέρια του χαρισματικού διπλωμάτη και μεγάλου πολιτικού ηγέτη Ελευθερίου Βενιζέλου για την διαπραγμάτευση των όρων της Συνθήκης. Έτσι ο Βενιζέλος διαχειριζόμενος την ήττα των πολιτικών του αντιπάλων, αυτός που είχε υπογράψει την θριαμβευτική συνθήκη των Σεβρών , υπέγραψε και τη συνθήκη της Λωζάνης.
Πρέπει όμως να συνυπολογίσουμε, πέραν όλων των άλλων, ότι η Ελλάδα την εποχή της υπογραφής της συνθήκης βρισκόταν στην πλευρά των νικητών του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου μαζί με τις δημοκρατικές ευρωπαϊκές συμμαχικές δυνάμεις. Επίσης η Ελλάδα βρισκόταν με την πλευρά των νικητών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με τις Δημοκρατικές Ευρωπαϊκές Χώρες.
Για τον ίδιο λόγο, επειδή η Ελλάδα βρέθηκε με τους νικητές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με τις δημοκρατικές ευρωπαϊκές δυνάμεις, ανέκτησε την κυριότητα της Δωδεκανήσου με την παράδοση της σε αυτήν από την ηττημένη Ιταλία. Όπως διαπιστώνουν πολλοί Έλληνες ιστορικά η Ελλάδα, οι Έλληνες βρισκόμαστε πάντα στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Ας θυμηθούμε και άλλες κρίσιμες στιγμές της ιστορίας μας, όπου και πάλι εκδηλώθηκε η στήριξη προς την Ελλάδα των δημοκρατικών ευρωπαϊκών χωρών. Ας θυμηθούμε τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου τότε που οι ευρωπαϊκές δυνάμεις κατεναυμάχησαν στο Ναυαρίνο τον τουρκικό στόλο και έτσι εκδηλώθηκε η πλήρης στήριξή τους στην Ελληνική Επανάσταση που παρέπαιε, ανάμεσα σε εμφύλιες συγκρούσεις.
Ας θυμηθούμε τον ατυχή πόλεμο του 1897 που προκάλεσε σε μεγάλο ποσοστό ο ανεύθυνος υπερεθνικισμός της Εθνικής Εταιρείας της Ελλάδας με ένα Ελληνικό Στρατό απροετοίμαστο και χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό. Αν δεν επενέβαιναν οι Ευρωπαίοι να αναχαιτίσουν την τουρκική επέλαση, οι Τούρκοι θα είχαν πιει τον καφέ τους στην Ομόνοια.
Τα ιστορικά γεγονότα χρειάζονται μια εν τω βάθει ανάλυση για την σωστή ενημέρωση όχι μόνο αυτών που αποφασίζουν, αλλά και για την σωστή ενημέρωση των λαών που υφίστανται σε μεγάλο ποσοστό τις φοβερές συνέπειες των πολεμικών γεγονότων.
Ποιοι είναι άραγε οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ευεργετική παρέμβαση των ευρωπαϊκών δημοκρατικών χωρών υπέρ της Ελλάδας, σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της, πέραν βέβαια από την συνταύτιση των συμμαχικών συμφερόντων;
Φαίνεται ότι η αέναη πορεία της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού υπερίπτανται της συνθήκης της Λωζάνης και κάθε άλλης ευνοϊκής συνθήκης και παρέμβασης ευρωπαϊκής υπέρ της Ελλάδας.
Η αέναη αυτή πορεία του ελληνικού πνεύματος είναι χαραγμένη στην παιδεία, τον πολιτισμό και την ίδια την συνείδηση σε μεγάλο ποσοστό των ευρωπαίων πολιτών. Υπάρχει μεγάλη συμβολή του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού στη διαμόρφωση όλων αυτών των ευνοϊκών παρεμβάσεων υπέρ των ελληνικών δικαίων, υπερ των ελληνικών συμφερόντων. Ο Ζισκάρ ντ΄Εσταίν έλεγε ότι δεν μπορεί να φανταστεί την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς την Ελλάδα.
Ας μην ξεχνούμε την καταλυτική αναγνώριση της αέναης αυτής πορείας και επίδρασης του ελληνικού πολιτισμού μέσα στην Ευρώπη που διασφάλισε η Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός. Η Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός βασιστήκανε κυρίως στην αέναη πορεία του ελληνικού πολιτισμού.
Ο σημαντικότερος βέβαια παράγοντας της ελευθερίας μας και της επιβίωσης μας μέσα στην ιστορία είναι η δική μας πίστη στις αξίες του ελληνισμού, ο αγώνας μας και η αυτοθυσία μας. Από τα κόκκαλα των Ελλήνων είναι βγαλμένη η ελευθερία μας λέει ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός.
Ο ελληνικός λαός, το ίδιο το ελληνικό έθνος απαιτούσε πλέον τον καιρό της υπογραφής της συνθήκης της Λωζάνης και αυτό το εγνώριζε και το κατανοούσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος την εμπέδωση της ειρήνης με την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης με την προϋπόθεση της κατοχύρωσης των νέων συνόρων του ελληνικού κράτους, όπως διαμορφώθηκαν μετά τουε νικηφόρους απελευθερωτικούς Βαλκανικούς Πολέμους.
Ο ελληνικός λαός ξέρει πάντα να ξεπερνά στον καιρό της ειρήνης τις μεγάλες αντικειμενικές δυσκολίες, να προχωρεί και να προοδεύει. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο ελληνικός λαός έχασε τον πόλεμο αλλά κέρδισε την ειρήνη και προόδευσε πολύ περισσότερο από αυτούς που έχουν εχθρότητα εναντίον του.
Ο ελληνικός λαός, το ίδιο το ελληνικό έθνος όχι μόνο επιβιώνει και βελτιώνει το βιοτικό του επίπεδο τον καιρό της ειρήνης αλλά φτάνει και σε υψηλά πολιτισμικά επιτεύγματα.
Έτσι και σήμερα μετά τη μεταπολίτευση, ζώντας σε πλήρη δημοκρατία υπάρχει στην Ελλάδα μεγάλη πρόοδος στη μουσική, στις εικαστικές τέχνες, στην λογοτεχνία, στη φιλοσοφία και την θεατρική και κινηματογραφική παραγωγή.
Η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός στην αέναη πορεία τους υπερίπτανται της συνθήκης της Λωζάνης και διαμορφώνουν πάντοτε ευνοϊκούς όρους και ευνοϊκό κλίμα για την επιβίωση και την πρόοδο του Ελληνισμού.
Πραγματικά η συνείδηση του ελληνικού έθνους είναι αποτυπωμένη στη συνθήκη της Λωζάνης.
* Ο Σήφης Μιχελογιάννης είναι π. βουλευτής Χανίων
