Την Πρωτομαγιά βρεθήκαμε στην αετοφωλιά της Σκλαβοπούλας, με την Ολλανδή φωτογράφο Anne Talman και την οικογενειακή φίλη μας Ingemaj Lassfolk- Tsontos “Πρόξενο της Φιλανδίας για το νομό Χανίων και νομό Ρεθύμνου”. Σκοπός της εκδρομής μας ήταν η φωτογράφηση των Βυζαντινών Εκκλησιών και των τοιχογραφιών τους που διασώζονται στα διάσπαρτα και γραφικά ερημοκκλήσια στο χώρο της Σκλαβοπούλας αλλά και στη γύρω από το χωριό περιοχή. Αλλά και συγχρόνως ήταν η διερεύνηση της δυνατότητας ενδιαφέροντος οργανωμένων και στοχευμένων τουριστικών επισκέψεων στα συγκεκριμένα χωριά και τις Βυζαντινές Εκκλησίες της περιοχής.
Σε όλη τη διάρκεια της διαδρομή από τα Χανιά μέχρι την Παλαιόχωρα τα επιφωνήματα θαυμασμού από τη φωτογράφο Anne ήταν συνεχή και παρατεταμένα, για τη μαγική εναλλασσόμενη εικόνα της Κρητικής γης που αντίκριζε από τα αυτοκίνητο Σε κάθε στροφή του δρόμου, μας προέτρεπε να σταματήσουμε για να πάρει φωτογραφίες. Η μια φωτογραφία διαδεχόταν την άλλη, και κάθε επιφώνημα θαυμασμού της, ακολουθούσε ένας αναστεναγμός αγαλλίασης για το μοναδικό φυσικό καμβά που απλωνόταν μπροστά της. Κοίτα… κοίτα… κοίτα τι ομορφιά είναι αυτή;;;…. Σταμάτα… σταμάτα… να πάρω φωτογραφίες. Μετά να χάνεται από τα μάτια μας θα μπαίνει στα χωράφια στις ελιές, να φτάνει πολλές φορές σε απόκρημνα κι επικίνδυνα μέρη, για να αιχμαλωτίσει με τη φωτογραφία της, την άγρια ομορφιά της Κρητικής γης. Βλέποντας τις πολλές στάσεις και καθυστερήσεις, άρχισα να ανησυχώ και αντί για το τοπίο άρχισα να βλέπω το ρολόι μου. Τότε είπα διακριτικά, ότι το τοπίο παρακάτω γίνεται αγριότερο και ομορφότερο Και λόγω των πολλών στάσεων μας δεν θα προλαβαίναμε να τελειώσουμε το σκοπό μας σε μια ημέρα. Μου στάθηκε αδύνατο να βάλω σε μια τάξη στα αισθήματα που γεννούσε η Κρητική φύση στην καρδιά και το μάτι της φωτογράφου. Με αρκετή καθυστέρηση φτάσαμε στην Παλαιόχωρα Αμέσως ψάξαμε τον δρόμο που οδηγούσε στο χωριό Κύτηρο πρώτο σταθμό της εκδρομής μας. Το χωριό το αγνοούσαν οι χάρτες. Το GPS έδειχνε άλλη πορεία από αυτή που μας υπόδειξε ένας υπάλληλος ενός βενζινάδικου. Ακολουθήσαμε το δρόμο που μας έδειξε ο βενζινάς, αλλά σύντομα καταλάβουμε ότι ο δρόμος αυτός ήταν για αγροτικά αυτοκίνητα ή του τύπου 4χ4. Μετά από μια περιπλάνηση στα βουνά και τα λαγκάδια χαθήκαμε!!! Το άγχος μου γινόταν μεγαλύτερο όσο στένευαν οι δρόμοι, τα κρεμνά βάθαιναν, και οι λακκούβες στον δρόμο πλήθαιναν. Απεναντίας η χαρά της φωτογράφου μεγάλωνε όσο το τοπίο γινόταν αγριότερο!!! Τα κλικ…κλικ της μηχανής NIKON ήταν επανωτά και συνεχόμενα
Σε μια στροφή επιτέλους φάνηκαν μερικά σπίτια και σταθμευμένα αυτοκίνητα Οι οδηγίες που μας έδωσαν οι κάτοικοι μαζί με την πορεία που μας χάραξε το GPS Μας έβαλαν στη σωστή πορεία που έπρεπε να είχαμε ακολουθήσει. Δεν αργήσαμε να εντοπίσουμε τον πρώτο προορισμό της εκδρομής μας. Ήταν η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής έξω από το χωριό Κύτηρο με τις περίφημες και σε καλή κατάσταση τοιχογραφίες των κολασμένων. Ο Παραυλακιστής, ο παραθεριστής, ο πόρνος, η πόρνη, ο ράφτης που κλέβει, ο μυλωνάς που κλέβει, ο λήσταρχος και κατσικοκλέφτης, Κρεμασμένοι όλοι οι κολασμένοι με τσιγκέλια πάνω στις φλόγες της κόλασης βασανιζόταν από μαύρους φτερωτούς δαίμονες. Είναι ένα μέρος του κύκλου της Δεύτερης Παρουσίας του Χριστού. Και είναι σε μέρος εμφανές του δυτικού κλίτους της εκκλησίας για να τις βλέπουν οι Χριστιανοί κατά την έξοδο τους από την εκκλησία για να θυμούνται τι τους περιμένει εάν αμαρτήσουν Οι τοιχογραφίες αυτές είχαν διδακτικό ρόλο για να αποτρέψουν τις σοβαρότερες διενέξεις μεταξύ των κατοίκων που πάντα άρχιζαν με τις συνηθισμένες μικροπροστριβές. Και έτσι εξασφαλιζόταν η ειρηνική συνύπαρξη σε αγροτικές μεσαιωνικές κοινωνίες που δεν είχαν ούτε αστυνομία ούτε δικαστήρια. Και έτσι η χριστιανική ηθική μέσω της τέχνης πέτυχε όχι μόνο την αρμονική συμβίωση των ανθρώπων αλλά να καθιερώσει και τους βασικούς νόμους δικαίου σε ολόκληρο τον κόσμο. Πράγμα που η δική μας πολιτισμένη κοινωνία αρχίζει να την αγνοεί !!! Όταν φτάσαμε στη Σκλαβοπούλα η ώρα ήταν περασμένη κι η πείνα άρχισε να γίνεται ανυπόφορη. Το χωριό είναι μικρό και τα λιγοστά σπίτια του βρίσκονται διάσπαρτα σε διαφορετικές γειτονιές, και την ώρα που φτάσαμε δυστυχώς τα πάντα ήταν σε ησυχία Το μοναδικό ζωντανό που μας υποδέχτηκε ήταν ένας ο γάιδαρος που μας κοίταζε ερωτηματικά σαν να μας έλεγε τι θέλετε εδώ;; Και αφού μας πόζαρε ανάμεσα στα Μαγιάτικα λουλούδια και φωτογραφήθηκε μας κούνησε την ουρά του ευχαριστώντας μας Παρακάτω συναντήσαμε μια πόρτα ανοιχτή και ένας κάτοικος που πρόβαλε, μας είπε πως θα βρούμε το μοναδικό καφενείο του χωριού.
Στην πόρτα του καφενείου μας υποδέχθηκε ο κύριος Δημήτρης και η κυρία Γεωργία ιδιοκτήτες του καφενείου με ένα πλατύ χαμόγελο Δεν άργησα να καταλάβω ότι η ανακάλυψη του καφενείου ήταν μεγαλύτερη επιτυχία από τις τοιχογραφίες που ζητούσαμε να φωτογραφίσουμε Με την είσοδο μας στο καφενείο η ματιά μας έπεισε στον χώρο και τον εξοπλισμό του καφενείου
Η αίθουσα ήταν αρκετά μεγάλη και η θέα ακριβώς απέναντι από την είσοδο ήταν μοναδική, σου έδινε την αίσθηση ότι είσαι σε αεροπλάνο. Τα τραπέζια και οι καρέκλες λίγες, μια ξυλόσομπα δέσποζε στο κέντρο του μαγαζιού, και στους τοίχους υπήρχαν ράφια και προθήκες που ήταν τοποθετημένα τα καταναλωτικά είδη που αγόραζε η μικροοικονομία του χωρίου. Η διακόσμηση του καφενείου ήταν παλιές αφίσες και παλιές φωτογραφίες, που θύμιζαν παλαιές ξεχασμένες εποχές. Η όλη εικόνα του καφενείου σου έδινε την εντύπωση ότι ο χρόνος είχε σταματήσει γι’ αυτό αρκετά χρόνια πριν…..
Ζητήσαμε να μας πει ο κύριος Δημήτρης τι έχει το +καφενείο να μας ετοιμάσει να φάμε Η απάντηση έχω φρέσκα αβγά, δικό μου ανθότυρο, ψωμί ,σαλάτα, μπίρες, πατάτες!!! Του δώσαμε εντολή να φτιάξει ότι έχει και να μας θα φέρει γιατί η πείνα είχε γίνει αβάσταχτη Ενώ ο κύριος Δημήτρης ετοιμάζεται στην κουζίνα το γεύμα μας βρήκαμε την ευκαιρία να περιεργαστούμε με περισσότερη προσοχή τα είδη προς πώληση του καφενείου – παντοπωλείου. Στα ράφια υπήρχαν διάφορα είδη ταχτοποιημένα, υπήρχαν κονσέρβες κρέατος, κονσέρβες ψάρι, απορρυπαντικό για πλύσιμο ρούχων, γλόμποι πυρακτώσεως για το ηλεκτρικό φως, γαριδάκια, πατατάκια, μπισκότα, καρβουνάκια για θυμίαμα, λιβάνι, φιτίλια για καντήλια, πιπίλες για μικρά πρόβατα, κι ένα σωρό αλλοπρόσαλλα και διαφορετικά μικρό αντικείμενα που ζητούσε να αγοράσει η μικροκοινωνία αυτού του χωριού. Ξαφνικά είδα το πρόσωπό της Ingemaj να σχηματίζεται ένα φαρδύ χαμόγελο και αμέσως μετά μου έδειξε στα χέρια της ένα μπακαλοτέφτερο που οι σελίδες του στηριζόταν με ένα σύρμα, στην άγραφη λευκή πλευρά, υπήρχαν πράξεις και λογαριασμοί και από την άλλη υπήρχαν τυπωμένα παλιά ψηφοδέλτια της Ένωσης κεντρώων με τη φωτογραφία του αρχηγού του κόμματος του Λεβέντη!!!
Της είπα ότι οι άνθρωποι έχουν μέσα τους την ανακύκλωση Κι ότι σε αυτή την κοινωνία τίποτα δεν πάει χαμένο Το μάτι μου σταμάτησε στις αφίσες που κρέμονταν στους τοίχους που ο χρόνος είχε ξεθωριάσει. Η μια αφίσα ήταν με τον Ελευθέριο Βενιζέλο τυπικό δείγμα σε κάθε Κρητικό παλιό καφενείο Που έδειχνε στον εισερχόμενο την πίστη του ιδιοκτήτη στο μεγάλο κυβερνήτη και Κρητικό πολιτικό Η δεύτερη ήταν μια αφίσα από του ΠΑΣΟΚ με τον Ανδρέα σαν μεσσία να αποθεώνεται από μια αλαλάζουσα λαοθάλασσα και αυτός με υψωμένα χέρια τους έταζε….. θα…θα…θα…Και η αφίσα έγραφε “Το ΠΑΣΟΚ ιδρύθηκε να υπηρετεί τον λαό και την πατρίδα “Το σύνθημα αυτό έχει κλείσει στην καρδιά των αγνών ανθρώπων…. Αλλά όπως φάνηκε από την πορεία των γεγονότων το ξέχασαν τα βασικά ιδρυτικά στελέχη του……
Η δεύτερη μεγάλη έκπληξη ήταν όταν μας έφερε το λογαριασμό του γεύματος μας. Πληρώσαμε το κόστος που είχαν δύο καφέδες στην πόλη των Χανίων!!! Αφού ευχαριστήσαμε για την περιποίηση και το γεύμα τους ευγενικούς ιδιοκτήτες, κύριο Δημήτρη και την κυρία Γεωργία. Και αφού ευγενικά μας έδωσαν πληροφορίες ποιοι έχουν τα κλειδιά των Εκκλησιών που θέλαμε να επισκεφτούμε αναχωρήσαμε από το καφενείο γεμάτοι ικανοποίηση για την αναπάντεχη αυτή ανακάλυψη μιας φιλόξενης γωνιάς στη μέση των αφιλόξενων βουνών. Το χωριό Σλαβοπούλα είναι χτισμένο στον αυχένα ενός βουνού που δεσπόζει σε δύο πειρατικά λημέρια που χρησιμοποιούσαν αιώνες οι πειρατές. Του ένα λημέρι ήταν της Παλαιοχώρας και το άλλο λημέρι ήταν του της Ελαφονήσου. Το χωριό λόγο θέσης είναι στρατηγικά απρόσιτο, και έτσι μπορούσε να φιλοξενήσει, και να συντελέσει απρόσκοπτα στην αγοραπωλησία του πολυτιμότερου φορτίου των πειρατών, που ήταν οι σκλάβοι. Και ως φαίνεται η δραστηριότητα αυτή, έδωσε το όνομα του χωριού σε Σκλάβοπούλα. Παρ ότι και στην αρχαιότητα ασχολούνταν με τις ίδιες δραστηριότητες γιατί κάπου εκεί γύρο υπήρχε η αρχαία Δουλόπολης. Στο χωριό υπάρχει μία από τις αρχαιότερες τοιχογραφημένες Εκκλησίας της Κρήτης του Αγίου Γεωργίου που η κτητορική επιγραφή του αναφέρει ότι η τοιχογραφήθηκε το 1290 Υπάρχουν ακόμα άλλες δύο αξιολογότατες εκκλησίες του Σωτήρος Χριστού και της Παναγίας με αξιόλογες τοιχογραφίες Δυστυχώς παρά τις εκκλήσεις μας δεν έκαναν την εμφάνισή τους αυτοί που είχαν τα κλειδιά να μας ανοίξουν. Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για τους επισκέπτες που πρέπει κάποτε κάτι να γίνει από την αρχαιολογία η τις Επισκοπές της Κρήτης. Στην επιστροφή μας δόθηκε η ευκαιρία να θαυμάσουμε τα αετόμορφα βουνά της Νότιας Κρήτης στην ασύγκριτα καλύτερη διαδρομή που οδηγούσε από την Σκλαβοπούλα στην Κουντούρα της Παλαιοχώρας Φτάσαμε στα Χανιά γεμάτοι φωτογραφίες και αναμνήσεις μιας ξεχωριστής διαδρομής που λίγοι άνθρωποι καταλαβαίνουν την αξία, την ιστορία, και τον πολιτισμό, και την ευγένεια, που κρύβεται σε αυτή την γωνιά της Κρητικής γης
*Ο Βασίλης Κνιθάκης είναι μαθηματικός
