Σήφης Μιχελογιάννης
Στην πάλη της γνήσιας πολιτικής ο υπερβάλλων ζήλος ανέκαθεν συναγωνιζόταν την ευαισθησία στη σύμπραξη του υψηλού, στο δέος του ωραίου. Από τον Πλάτωνα ίσαμε τον Καζαντζάκη η ανθρωποκεντρική πολιτική ήξερε ν’ ακολουθεί τα βότσαλα που είχε προνοήσει να αφήσει πίσω της η λογοτεχνία. Στις εκβολές του αυθεντικού διπλές οι όχθες πάντα βαθαίνουν και πλαταίνουν την κοίτη του ποταμού με την ορμή του νερού της δημιουργίας. Σ’ αυτό το φυσικό μετάλαβαν και μεταλαβαίνουν οι Ευαίσθητοι κάθε εποχής και από το μετερίζι της πολιτικής αρκετοί ανάμεσά τους. Ξεχωριστή παρουσία μεταξύ αυτών η προσωπικότητα του Σήφη Μιχελογιάννη, πρώην βουλευτή Χανίων και νυν μέλους της Συντονιστικής Επιτροπής της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, Αντιπροέδρου του Ελληνικού Τμήματος και Υπευθύνου Τομέα Κρήτης. Διακρίθηκε για το άμεμπτο του ήθους του, την ακεραιότητα του πολιτικού του ρόλου στην ανάληψη των καθηκόντων της θητείας του και προπαντός την ευαισθησία του στον Άνθρωπο. Προϊόν αυτής ως απόσταγμα πείρας, βιωμάτων κι ιδεολογικών ζυμώσεων με αισθαντική απόληξη αποτελεί η ποιητική συλλογή του που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ραδάμανθυς με τον μεταφορικό τίτλο «Στην αρένα» να παραπέμπει στην αγωνιστική συνείδηση και στη μαχητική στάση ζωής του ίδιου ως ποιητή και ποιητικού υποκειμένου στην πλειοψηφία των ποιημάτων της συλλογής. Με τη γλώσσα συνετά συνυποδηλωτική, το ύφος εύγλωττα αλληγορικό και το ορθόκριτο πνεύμα του πολιτικού να αναδιπλώνεται σε κριτική ματιά, παρατήρηση και εύστοχη αμφισβήτηση στα σημεία, τα ποιήματα του Σήφη Μιχελογιάννη δεν έχουν μόνο αισθαντική πνοή, αλλά ξεχωρίζουν ως πράξη έλλογης γραπτής διαμαρτυρίας «Εκεί στην Ανδαλουσία», (δια)δηλώνουν οι στίχοι «στην Αρένα», το εναρκτήριο ποίημα της συλλογής, σκοτώσανε τον Φεντερίκο/. Για έναν τόσο μεγάλο ποιητή δεν υπάρχει τάφος/. Μετέβη εκ του θανάτου εις την ζωήν. Στην πλειοψηφία των ποιημάτων της συλλογής η ποιητική φλέβα θα ζωντανέψει ανασύροντας βιωματικές μνήμες και προγονικές στάσεις με ιστορικό αποτύπωμα στο χρόνο που κινούν -τον αναστοχασμό ενδεχομένως –και παράλληλα εμπνέουν και καθοδηγούν τις γενιές του μέλλοντος «Πόσο εύκολη είναι η καταστροφή Πόσο απολαυστική είναι η εκδίκηση Όταν μιλούν την ίδια γλώσσα Αιφνίδιος ο θάνατος, εμφύλιος ο πόλεμος» διαπιστώνει με ειρωνική θλίψη το ποιητικό υποκείμενο στο ποίημα «Ξαναγύρισαν οι εχθροί» για την ηρωική μάχη της Παναγίας και την ολετήρια μεταγενέστερη επίδραση του εμφυλίου μετά την ηρωική μάχη της Κρήτης και τη μεγαλειώδη εθνική αντίσταση. Στη μέγιστη συναισθηματική αξία του εν λόγω ποιήματος λανθάνει από σεμνότητα της πένας η βαριά πατρική κληρονομιά από την εθνική αντίσταση με τη καθοριστική συμβολή του πατέρα αξιωματικού των Βαλκανικών πολέμων Δημήτρη Μιχελογιάννη στη βαρυσήμαντη αυτή σελίδα της πολεμικής ιστορίας του νησιού. Συμβολικά παρουσιάζεται, ποιητική αδεία να συμπίπτει ο τόπος της αντίστασης, όπου έγινε η μεγάλη μάχη της Παναγιάς με μια φανταστική μάχη του εμφυλίου. Είναι η τραγικότητα της Ελληνικής ιστορίας. Από την πολυβασανισμένη κατοχική μνήμη η αντρειωμένη ενηλικίωση του ποιητή και υποκειμένου στο «Υπέργηρο παιδί» ορθώνει μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα το παιδικό παράπονο σε άηχη κραυγή με ηχώ στο διηνεκές. «Εφτά χρονών παιδί Γιατί να πεθάνω τώρα Από των Γερμανών το βόλι;» Από τη βιωματική πολιτική θητεία με το ανθρωπιστικό υπόβαθρο του μαχόμενου ιδεαλιστή και οι ακόλουθες ποιητικές αποτυπώσεις στεγάζουν ζυμωμένες σκέψεις κι αξιολογικές κρίσεις για την έπαρση της αλαζονικής εξουσίας «Μα η εξουσία είναι σαν το παγώνι/φαίνεται ότι δεν υπάρχει/όσο περισσότερο φουσκώνει/ στο ποίημα «Εις την πόλιν» και την καταλυτική επίδραση των πολιτικών έναντι της πολιτικής στο σημειολογικό τίτλο «Εθνική Υπερηφάνεια» που υποδέχεται καταθετικούς στίχους με στίγμα ξεχωριστό στο εύρος της ερμηνείας τους. «Πόσο εύκολα το Όχι γίνεται Ναι! Είναι θέμα ερμηνείας και αξιολόγησης Η διπλωματία καταρρίπτει τη λογική Και η πραγματικότητα εκδικείται τους νικητές» Στο ίδιο θεματικό μοτίβο θα επανέλθει η ποιητική πένα με ιστορικό συνειρμό και συμβολική αξία κάτω από τον τίτλο «Των Ελλήνων οι Πέρσες» αισθητοποιώντας έντεχνα το πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας στη διαχρονία. «Των ηγετών η αλαζονεία, του λαού οι ηγέτες/παίζεται και χωρίς ηθοποιούς η τραγωδία/Φτάνει του Σεφέρη η φωνή.» Με το σημειολογικό του βάρος ειδικό στην εποχή μας και στη διαχρονία το ποίημα Αμφικτυονίες από την ίδια πολιτική θεματολογία συμφιλιώνει εκ μέρους του ποιητικού υποκειμένου κι αποκαλυπτικά για τον ίδιο το δημιουργό τη σχέση της πολιτικής με την Τέχνη «Βάδισαν μαζί ο Περικλής με το Φειδία για του Παρθενώνα το θαύμα Η δύναμη της πολιτικής και η φαντασία της Τέχνης» Ωστόσο, το ορθολογικό κριτήριο, ζωηρά ακμαίο πάντα, σπεύδει να αντισταθμίσει ρεαλιστικά την ευαισθησία του ρομαντικού στο ποίημα «Συζυγίες»: «Στο τραπέζι του Ομήρου κάθεται η ανθρώπινη τραγωδία … αλλά η πραγματικότητα ξεπερνά τη φαντασία» Συγκινησιακά βιωματικός και ο χαρακτήρας των ποιημάτων που ιχνηλατούν προσωπικές διαδρομές του ποιητή, καθώς βαδίζει ως ποιητικό υποκείμενο για το ανατομείο της Ιατρικής (Αθηνών), ένας χώρος που φιλοξένησε τα πρώτα φοιτητικά του χρόνια απομυθοποιώντας, ανατρέποντας, προχωρώντας μέχρι να συναντήσει «Στη Φειδιππίδου ένα πρωί» μέσα στην προαίρεση την ιδέα της ελευθερίας. Την ίδια ελευθερία που μοιράστηκε ως κυνηγός με τα πουλιά που γλύτωσαν από το βόλι του για να του χαρίσουν μια νίκη από ψυχής, τη νίκη της αποτυχίας του. «Η αγάπη που φτερούγισε στην καρδιά του κυνηγού», ανιχνεύει εσωτερικά εστιάζοντας η ποιητική φωνή στο ποίημα «Τα πουλιά που έφυγαν. Ξεχωριστή θέση μεταξύ αυτών ένα ποίημα εσωτερικού βάθους κι εμπιστευτικά εξομολογητικού τόνου για το εύθραυστο προνόμιο της προσωπικής μνήμης να διατηρεί ως πολύτιμες στιγμές μοναδικές για την απλότητά τους. Αυτές που νοσταλγεί το ποιητικό υποκείμενο μέσα από τον τίτλο «Μία μέρα νοσταλγούσα». Την ποιητική γραφή των εσωτερικών αναζητήσεων διανθίζει δυναμικά το οξύμωρο παλίντονων αντιθέσεων κατά το πρόσταγμα της αρμονίας του Ηρακλείτου μέσα από τη δημιουργική σύνθεση των αντιθέτων. «Επρόσεξα τα μάτια της τα φλογερά/Ήταν γεμάτα φως και αστραπές» παρατηρεί το ποιητικό υποκείμενο καθώς ισορροπεί στα δύο επίπεδα του παραδείσου στο ομώνυμο ποίημα για τον υπαρκτό παράδεισο της γης και τον άλλο έξω απ’ αυτήν σε μία υποφώσκουσα έκφραση ποιητικού δυϊσμού. Στο ίδιο πνεύμα και το ποίημα «Το άλυτο αίνιγμα» ενώνει διχαστικά τις αντιθέσεις που συνθέτουν τη διττή όψη των πραγμάτων, το διπλό πρόσωπο της αληθινής ζωής , την ουσία των πραγμάτων στις εναλλαγές και τις μεταπτώσεις τους, στο γύρισμα της βίωσης της καθημερινότητας… «Μια φωτιά μέσα από τον Παράδεισο … Μια ευαισθησία μέσα από του εγκεφάλου τους έλικες» Στην ίδια ποιητική ενότητα ένας διάχυτος λυρισμός επικούρειας ευδαιμονίας αποπνέει την άκρως απαραίτητη στις μέρες μας αισιοδοξία για την ευτυχία που φτιάχνεται στα μέτρα του ανθρώπου. «Μα για μένα ήταν η λάμψη/από τα δικά σου αισθήματα/Μόλις χθες βρεθήκαμε μαζί/μέσα στην άμαξα αυτή της ευτυχίας», ομολογούν με ρομαντική διάθεση οι στίχοι από το ποίημα «Η άμαξα» για να δώσουν τη σκυτάλη στο ελπιδοφόρο μήνυμα που συμπυκνώνεται στον στίχο του επόμενου ποιήματος «Η συνάντηση» διεκδικώντας δίκαια τη θέση του στο διαρκές παρόν… «Είναι πάντοτε καινούριος ο ναός της ευτυχίας» Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον μεταξύ των ποιημάτων συναντά ο αναγνώστης στην περιδιάβαση της συλλογής τις ποιητικές αποτυπώσεις αφιερωματικού τύπου με προεξέχουσα μεταξύ αυτών του Νίκου Καζαντζάκη. Πρόκειται για μία σύλληψη-σύνθεση δημιουργικής γραφής σε μορφή σκηνικού ποιήματος στο άμεσα ζωντανό επικοινωνιακό πλαίσιο του β’ ενικού προσώπου, διασφαλίζοντας τη θεατρικότητα προς όφελος του αναγνώστη. Σε δεκαπέντε (15) ανισοσύλλαβους στίχους που εικονοποιούν την ανεστραμμένη πυραμίδα συμπυκνώνεται η επιτομή της διαλεκτικής ρευμάτων και ιδεών στο πνεύμα και στο έργο του Κρητικού διανοητή. Ένα καζαντζακικό τιμής ένεκεν πορτρέτο από το βίωμα της φύσης ως εγκόσμιου παραδείσου μέχρι την ύψιστη αξία της μαχόμενης καζαντζακικής ελευθερίας είναι το αφιερωματικό τούτο ποίημα της συλλογής «Στην Αρένα» του Σήφη Μιχελογιάννη. Τη συλλογή αυτή ανθολογούν ποιητικές στιγμές ως έμπρακτη συμφιλίωση της πολιτικής με τη λογοτεχνία συνηγορώντας στην άποψη του δημιουργού ότι η συμφιλίωση μεταξύ ανθρώπων του πνεύματος και της Τέχνης και ανθρώπων της πολιτικής είναι ευεργετική για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Αυτή ακριβώς ήταν και η πρόταση του πρώην βουλευτή και ποιητή Μιχελογιάννη προς τον πρόεδρο του Συμβουλίου της Ευρώπης το 2011 στην τελετή κατά την οποία τιμήθηκε ο πρώτος για τις υπηρεσίες του στο Συμβούλιο κι αναγορεύτηκε σε επίτιμο μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης. Κλείνοντας την ευχαριστήρια ομιλία του ο τιμώμενος βουλευτής κι επικαλούμενος την αυθεντία του Γκαμπριελ Γκαρσία Μάρκες αναφέρθηκε στο έργο του τελευταίου: «Εκατό Χρόνια Μοναξιάς» θυμίζοντας τη ρήση «όσο αξίζει μια στιγμή συμφιλίωσης δεν αξίζει μια ζωή φιλίας» για να στηρίξει την πρόταση του για συμφιλίωση της πολιτικής με τη λογοτεχνία. Η ρήση του Μάρκες στο ομότιτλο ποίημα της συλλογής «Στην Αρένα» μιλά για τη συνάντηση της Τέχνης με την πολιτική και θα μπορούσε ιδεολογικά να στεγάσει όλη τη συλλογή αποδίδοντας το στίγμα της στον άξονα των ιδεών και αισθημάτων στην άχρονη εμβέλεια της ποιητικής αλήθειας «Αραγε να έχουν συναντηθεί και πάλι; Μπορεί και να συμφιλιώθηκαν στην Ιστορία … Για τη συνάντηση της Τέχνης με την πολιτική μιλούμε» Στη στιγμή μιας τέτοιας συνάντησης που κρατά το βάρος της αιωνιότητας, όπως θα δήλωνε ο Καζαντζακικός Ζορμπάς κυοφορήθηκε η συλλογή «Στην Αρένα» για να γυρίσει τον τροχό της ποιητικής αύρας του Κόσμου, άχρονα, ώστε «τώρα εμείς, εκτός τόπου ετεροχρονισμένα/Ζούμε τις στιγμές της αιωνιότητας». *Η Ρούλα Βουράκη είναι φιλόλογος, υπεύθυνη της τοπικής επιτροπής Χανίων της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη (ΔΕΦΝΚ) ••Το βιβλίο είναι από τις Εκδόσεις Ραδάμανθυς 2019
