Η πρόσφατη βίαιη εκκένωση των κτηρίων στο λόφο Καστέλι επαναφέρει το πραγματικό διακύβευμα ήτοι την διάσωση των ιστορικών μνημείων και την αξιοποίηση τους προς όφελος της τοπικής κοινότητας συμπεριλαμβανομένου και του τοπικού Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος το οποίο είναι ο τυπικός ιδιοκτήτης. Και λέω ότι το Πολυτεχνείο Κρήτης είναι τυπικός ιδιοκτήτης διότι τα εν λόγω μνημεία δεν περιήλθαν σε αυτό με ίδιους πόρους αλλά με δημόσια χρηματοδότηση και συγκεκριμένα από αυξομειώσεις του τακτικού προϋπολογισμού και του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων.
Αλλά ακόμα και με ιδίους πόρους να είχαν περιέλθει στην ιδιοκτησία του όλα τα ΑΕΙ στη χώρα είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, με ότι αυτό συνεπάγεται ως προς τη διαχείριση των περιουσιακών τους στοιχείων, ιδιαίτερα δε όταν πρόκειται για μνημεία.
Τα μέλη της πλειοψηφίας της συγκλήτου του Πολυτεχνείου Κρήτης, ακόμα και πρόσφατα, δεν επέδειξαν ούτε σεβασμό ούτε ευγνωμοσύνη στη τοπική κοινότητα η οποία με γενναιοδωρία πρόσφερε τα μνημεία της και άλλες σημαντικές δωρεές για να στηρίξει το δικό της ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Αγνόησαν την ιστορία τον πολιτισμό και τους αγώνες αυτού του τόπου. Αλλά για αυτό θα επανέλθουμε σύντομα.
Τα κτήρια και το ακίνητο στο Καστέλι αποτελούν τον πυρήνα της ιστορίας και του πολιτισμού της τοπικής μας κοινότητας. Ο συνταγματικός νομοθέτης (Σύνταγμα, άρθρο 24), αναγνωρίζοντας τη σημασία της διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, καθιέρωσε «αυξημένη προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, δηλαδή των μνημείων και λοιπών στοιχείων που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συνθέτουν την ιστορική, καλλιτεχνική, τεχνολογική και εν γένει την πολιτιστική κληρονομιά».
Ορισμένοι δεν αντιλαμβάνονται ότι χωρίς ιστορική μνήμη και πολιτισμό οι κοινότητες μας δεν θα έχουν ανθεκτικότητα στο χρόνο και το χώρο και αυτό είναι σημαντικό θέμα για την αλληλεγγύη και συνοχή ακόμα και για την συναίνεση που για ορισμένους προβάλλεται ως πανάκεια.
Δεν υπάρχει μονόδρομός. Θα υπενθυμίσω ότι προτάσεις εναλλακτικής αξιοποίησης υπάρχουν πολλές και έχουν κατατεθεί στο δημόσιο διάλογο και από αρμόδιους επαγγελματικούς και επιστημονικούς φορείς και από φυσικά πρόσωπα.
Η πρόταση για την μεταφορά του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης (ΙΑΚ) που, όπως είναι γνωστό, αναζητεί λειτουργικό χώρο είναι μία λύση που βρίσκει συνεχώς θετική ανταπόκριση. Το ΙΑΚ θα καταβάλλει ένα ετήσιο ενοίκιο στο ταμείο του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Μαζί με το εν λόγω Αρχείο θα μπορούσε να λειτουργήσει μία μεγάλη βιβλιοθήκη που θα συνένωνε τις σημαντικότερες της πόλης όπως αυτήν του πολυτεχνείου και τη δημοτική εκπληρώνοντας έτσι την εκπαιδευτική και ερευνητική χρήση των κτηρίων. Ο Δήμος, επίσης, θα κατέβαλε ένα ετήσιο ενοίκιο προς το Πολυτεχνείο συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση των μνημείων και όχι στην ξενοδοχοποίησή τους.
Παράλληλα θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας ανοικτός χώρος συζητήσεων και αναψυχής, ένα αναψυκτήριο ανοικτό και προσιτό στους πολίτες και την πανεπιστημιακή κοινότητα, το οποίο θα διαχειρίζεται το ίδιο το Πολυτεχνείο Κρήτης με σημαντικά έσοδα για το ίδιο.
Σχετικά με την εξεύρεση πόρων για ήπια ανακατασκευή των κτηρίων ο γράφων θα προτάξει τη λύση των Προγραμματικών Συμβάσεων Πολιτισμικής Ανάπτυξης όπως για παράδειγμα αυτή που υλοποιήθηκε με την αποκατάσταση του Γεφυριού του Αράχθου στα Τζουμέρκα. Στη συγκεκριμένη
σύμπραξη συμμετείχαν το Υπουργείο Πολιτισμού, η Περιφέρεια Ηπείρου, ο Δήμος Τζουμέρκων, το ΕΜΠ, το ΤΕΕ, τα τότε υπουργεία υποδομών, οικονομίας και ανάπτυξης. Κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να προταθεί και στην περίπτωση των μνημείων στο Λόφο Καστέλι. Να μιλήσει πρέπει επιτέλους η θεσμική εκπροσώπηση και πολύ περισσότερο να πράξει τα δέοντα. Την υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντός, κατά προτεραιότητα.
Για να υλοποιηθούν τα παραπάνω είναι απαραίτητο η σύμβαση του Πολυτεχνείου με τον ιδιώτη να εκπέσει είτε με πρωτοβουλία αυτού που την προκάλεσε είτε από την ίδια την οργανωμένη τοπική μας κοινότητα. Τον λόγο τώρα εκτός από το τοπικό ΑΕΙ την έχουν οι θεσμοί και κυρίως οι πολίτες αυτού του τόπου οι οποίοι πρέπει να ενεργοποιηθούν και να αντιδράσουν μαζικά όπως έγινε σε άλλες περιπτώσεις.
*Ο Αντ. Σκαμνάκης είναι αν. καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Μπραβο σας, αυτο ακριβως θα ηταν η καλυτερη λυση μιας και δια παντος και να τελειωνουμε με το θεμα και τις ονειρωξεις μερικων νεοπλουτων που επειδη προσκυνουν το καταλληλο κομμα, νομιζουν οτι ανελισσονται σε δυναμη και εξουσια!
Ιστορικο Αρχειο Κρητης, Βιβλιοθηκη Πολυτεχνειου*, Δημοτικη Βιβλιοθηκη (παραρτημα προφανως γιατι εχουμε κι “αλλο” κτηριο αγορασμενο γι αυτον τον σκοπο υποτιθεται…) δημοσιος χωρος κι αναψυκτηριο και το “μπαλκονι” να ανηκει σε ολους ελευθερα.
*η Βιβλιοθηκη του Πολυτεχνειου θα εδενε αριστα και με τον χαρακτηρα εργαστηριων κι ερευνας που θα εχουν τα Νεωρια.
Πολύ εύστοχο και τεκμηριωμένο το άρθρο του καθηγητή κ. Σκαμνάκη, ιδιαίτερα δε στο σημείο που αναδεικνύει την έλλειψη σεβασμού από το Πολυτεχνείο προς την τοπική κοινωνία και τις ανάγκες της. Είναι γνωστό σε πολλούς ότι η γενικότερη προσφορά του Πολυτεχνείου στην κοινωνία των Χανίων είναι ελλιπής σε πολλά επίπεδα, ενώ αντίθετα Χανιώτες έχουν τιμήσει (με αρκετά κληροδοτήματα κτίρια-φιλέτα μεταξύ άλλων) και τιμούν το Πολυτεχνείο σε κάθε ευκαιρία.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ακολουθήσει το Πολυτεχνείο μια τόσο σκληρά τεχνοκρατική λύση για τα συγκεκριμένα κτίρια, ενώ υπάρχουν πολλές άλλες προτάσεις, οι οποίες θα αύξαναν τα οικονομικά αποθεματικά του ιδρύματος αλλά ταυτόχρονα δεν θα αγνοούσαν τις ανάγκες της τοπικής κοινωνία σε τέτοιο βαθμό.
Καλη η πρόταση του υπογράφων του άρθρου αυτού αλλά θα θέλαμε μια απάντηση εμείς οι προβληματισμενοι κάτοικοι των Χανίων, όσον αφορά το ιστορικό κτίριο αυτό, τόσα χρόνια που ήταν υπό κατάληψη από τα άτομα του αναρχικού χώρου γιατί δέν υπήρξαν ούτε προτάσεις ουτε και κάποιος προγραμματισμός από οποιονδήποτε τοπικό φορέα, προσωπικότητα, ή Μ. Μ. Ε.;
Τώρα ξαφνικά όλοι νοιάστηκαν;
Τώρα ανακάλυψαν τον τροχό;
Τόσα χρόνια πού ήσασταν;
Τώρα που άλλοι έβγαλαν τα κάστανα από την φωτιά τρέχουν όλοι να προτείνουν ιδέες και όνειρα, μέχρι να γίνουν αυτά που προτείνουν όλοι αυτοί αυτό το μνημείο θα ξεθωριάζει και θα φθείρεται μέχρι να βρεθεί κάποιος άλλος να το κάνει κατάληψη…