ΔΙΚΤΥΝΑΙΟΝ ή ΔΙΚΤΑΜΟ
Με αφορμή κείμενο του αγαπητού Κώστα Κνιθάκη για το Δικτύναιον, παραθέτω κείμενο από το βιβλίο μου το Δίκταμο της Κρήτης, όπου διατυπώνονται ερωτηματικά που δεν έχουν απαντηθεί από τους ειδικούς.
Ακρωτήρι Σπάθα Χανίων
To Ακρωτήρι της Σπάθας ευρίσκεται ως γνωστόν στην Επαρχία Κισσάμου Χανιών, στα ανατολικά του κόλπου Κισσάμου και δυτικά του κόλπου των Χανιών. Η αρχαία ονομασία του ήταν Τίτυρος ή Ψάκκον.
Στην ανατολική ακτή του Ακρωτηρίου, όπου ο σημερινός όρμος Κατζηλιέρης ή Μένιες ή Άγιος Γεώργιος, υπήρχε κατά τη Ρωμαϊκή εποχή, αλλά ίσως και παλαιότερα, σπουδαιότατο κέντρο λατρείας το Δικτύναιον ή Δίκτυνα. Εδώ λατρευόταν η Κρητική θεά Δίκτυνα που ταυτίζεται με την επίσης κρητική θεότητα Βριτόμαρτιν.
Αναφέρεται από πολλούς σαν αρχαία πόλη, αλλά το πιθανότερο είναι ότι δεν ήταν πόλις αλλά μεγάλο και σπουδαίο ιερό.
Από το απόκρυμνο σημείο της ακτής όπου ευρισκόταν ο ναός της Δίκτυνας, είχε πηδήξει αυτή στην θάλασσα για να αποφύγει τον Μίνωα, και εδώ τη μάζεψαν οι ψαράδες με τα δίκτυα των.
Το αξιοσημείωτο γεγονός, που χρειάζεται έρευνα, είναι ότι σε ορισμένους Βενετσιάνικους και άλλους χάρτες η περιοχή του ιερού αυτού αναφέρεται ως ΔΙΚΤΑΜΟ και όχι Δικτύναιον ή Δίκταιον (Dictamo). Μήπως από εδώ ξεκίνησε και το όνομα του θαυματουργού βοτάνου ή μήπως, αν κάνουμε μια τολμηρή υπόθεση, από εδώ πήρε το όνομά του και το όρος Δίκτη.
Στα τμήματα των χαρτών που παραθέτω φαίνεται αυτή η ονομασία.
Χάρτης Νο1 είναι του G. MERGATOR και καταρτίσθηκε το 1590.
Χάρτης No 2 του Ε. WELLS 1700 – 1738 Χάρτης No 3.
Η Δίκτυννα Βριτόμαρτις, που ταυτίζεται και με την Αρτέμιδα του ελληνικού πανθέου, ελατρευόταν κυρίως στη Δυτική Κρήτη. Ναοί της υπήρχαν και στην Πολυρρήνια και στη Φαλάσαρνα, αλλά ο περιφημότερος ήταν το Δικτύνναιον του ακρωτηρίου Σπάθα.
Ο Άγγλος περιηγητής Pococke, που ήρθε στην Κρήτη στα μέσα στου 18ου αιώνα, επισκέφτηκε το Δικτύνναιον και αναφέρει ότι είδε μεγάλα οικοδομήματα που σώζονταν ακόμη, και μάλιστα ένα απ’ αυτά, με τοίχους από τούβλα, έμοιαζε με ναό. Υπήρχαν επίσης κολόνες από γκρι μάρμαρο και μια μεγάλη δεξαμενή 70 πόδια μήκος, 30 πλάτος και 20 βάθος, χωρισμένη σε 4 διαμερίσματα. Τα ρωμαϊκά αυτά ερείπια ήταν στο βάθος του φαραγγιού, κάτω από το ναό. Αναφέρει επίσης ότι ψαράδες βρήκαν ένα άγαλμα από άσπρο μάρμαρο. Αλλά νόμιζαν ότι είχε μέσα χρυσάφι και το έκαναν κομμάτια· και ο ίδιος ο Pococke πήρε το ένα πόδι, όπου διακρινόταν το σάνδαλο.
Το ιερό αυτό μνημονεύεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς. Στο χάρτη που συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο του Αυστριακού Βοτανολόγου FR. SIEBER το 1822 αναφέρεται το ακρωτήρι Σπάθα σαν CAPO DITTAMO και η ακτή Μένιες ως DICTAMNUM.
