Πρόκειται για ένα μοναδικό τοπόσημο της πόλης των Χανίων. Ενα ρολόι που μετράει σχεδόν έναν αιώνα ζωής και αποτελεί ένα από τα εμβληματικότερα μνημεία. Ενα μνημείο “πληγωμένο” από τον χρόνο και την έλλειψη συντήρησης που, όμως, σε αντίθεση με κάποια άλλα, όπως τα Νεώρια, ευτύχησε να βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των τοπικών αρχών και να ξεκινήσουν εργασίες για την αποκατάστασή του. Οι “διαδρομές” γυρίζουν σήμερα το ρολόι του χρόνου πίσω, φωτίζουν στοιχεία από την κατασκευή του μνημείου και φτάνουν στο σήμερα παρακολουθώντας τις εργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη για τη συντήρηση και διάσωση του Ρολογιού.
Εργασίες σε εξέλιξη
Το Ρολόι στη βορειο-ανατολική πλευρά του Δημοτικού Κήπου αποτελεί σημείο αναφοράς κι ένα ξεχωριστό τοπόσημο για τα Χανιά. Η έναρξη της κατασκευής του χρονολογείται από το 1924 και ολοκληρώθηκε το 1927. Τα σχέδια τού ιδιαίτερου αυτού αρχιτεκτονήματος έγιναν από το μηχανικό Δ. Κολλάρο και στην κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε λαξευτός πωρόλιθος από τα λατομεία Λενταριανών και Χαλέπας.
Το ρολόι είναι πυργοειδούς μορφής με τετράγωνη κάτοψη στον βασικό λιθόδμητο κορμό του, που υψώνεται με ελαφρά σύγκλιση προς τα άνω μέχρι το ύψος όπου εδράζονται οι μηχανισμοί του ρολογιού. Ο βασικός κορμός τελειώνει με μία προεξέχουσα κορνίζα και στο ύψος αυτό επικάθεται μία κυκλική στεφάνη από ελαφρά οπλισμένο σκυρόδεμα πάχους 45 εκατοστών περίπου από την οποία υψώνονται 8 πεσσοί από σκυρόδεμα. Οι πεσσοί αυτοί φέρουν όμοια πολυγωνική και στη συνέχεια κυκλική στεφάνη από ελαφρά οπλισμένο σκυρόδεμα επί της οποίας εδράζεται ημισφαιρικός τρούλος κατασκευασμένος από συμπαγείς οπτόπλινθους.
“ΠΛΗΓΩΜΕΝΟ” ΜΝΗΜΕΙΟ
Εδώ και χρόνια ήταν διαπιστωμένο ότι το Ρολόι έχει υποστεί μεγάλη φθορά από τον χρόνο και τα καιρικά φαινόμενα. Στο πλαίσιο αυτό δρομολογήθηκε από την προηγούμενη Δημοτική Αρχή η αποκατάστασή του και οι εργασίες ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2019. Στόχος η αποκατάσταση του μνημείου, η προστασία του από περαιτέρω φθορά και η ανάδειξή του, ώστε να ξαναβρεί τον ρόλο και τη σημασία του και να αποδοθεί στην πόλη ως ένα κτίσμα ασφαλές, λειτουργικό και αντάξιο της ιστορικής μνήμης και πολιτιστικής αξίας που φέρει.
Σύμφωνα με τους μηχανικούς που επιβλέπουν το έργο της συντήρησης στις εξωτερικές όψεις του κορμού του πύργου δεν παρατηρήθηκαν αξιόλογες βλάβες, ούτε υπάρχουν ευρήματα που να δηλώνουν δομική αδυναμία ή καθιζήσεις των θεμελίων.
Τα προβλήματα εντοπίζονται κυρίως στη φθορά που έχουν υποστεί κάποιες πέτρες λόγων των καιρικών επιδράσεων, ορισμένες τοπικές θραύσεις και τραυματισμοί από έμπηξη μεταλλικών στηριγμάτων και μικροεπεμβάσεις.
«Οι βασικές φθορές παρατηρούνται στο άνω τμήμα του φανού του πύργου, όπου τα στοιχεία του σκυροδέματος είναι διαβρωμένα από την οξείδωση των οπλισμών και ο ημισφαιρικός τρούλος έντονα ρηγματωμένος. Η ανάρτηση της καμπάνας μέσω μεταλλικών δοκών στην άνω στεφάνη συμβάλει στην όλη διάβρωση και είναι επισφαλής. Η ίδια εικόνα υπάρχει και στα υπόλοιπα στοιχεία σκυροδέματος δηλαδή τις κορωνίδες τόσο της βάσης όσο και της στέψης του φανού», επισημαίνεται στην τεχνική έκθεση που συντάχθηκε για το έργο.
ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Οι εργασίες αποκατάστασης ξεκίνησαν τον περασμένο Απρίλιο και υπολογίζεται να διαρκέσουν έναν χρόνο. Οι παρεμβάσεις ξεκίνησαν από την οθόνη του θερινού κινηματογράφου του Κήπου όπου διαπιστώθηκαν πολύ πιο εκτεταμένα προβλήματα σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις.
Στη συνέχεια ο εργολάβος προχώρησε στην υποθεμελίωση. Εγιναν εκσκαφές σε βάθος περίπου 4 μέτρων από το δάπεδο της εισόδου του Ρολογιού όπου και έγινε θεμελίωση.
Επίσης, έγιναν όλες οι καθαιρέσεις εσωτερικά (σκάλας, επιχρισμάτων, ενδιάμεσων πλακών κ.ά.) όπως επίσης και της εντυπωσιακής καμπάνας που υπήρχε, μαζί με τον μηχανισμό του Ρολογιού. Παράλληλα, τοποθετήθηκε μανδύας οπλισμένου σκυροδέματος με ανοξείδωτο οπλισμό και αυτή την περίοδο θα γίνουν τσιμεντενέσεις για την ενίσχυση του σώματος. Ταυτόχρονα, θα ξεκινήσει την άλλη εβδομάδα η αντικατάσταση των φθαρμένων λίθων στην εξωτερική επιφάνεια και για τον σκοπό αυτό τοποθετήθηκε η σκαλωσιά.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό όταν ολοκληρωθεί αυτό το στάδιο τότε θα αρχίσει και η επισκευή στο κουβούκλιο που είναι και το πιο δύσκολο κομμάτι του έργου.
Μεταξύ άλλων, πρόκειται να πραγματοποιηθούν ηλεκτρολογική εγκατάσταση ισχυρών ρευμάτων που θα τροφοδοτεί με χαμηλή τάση 230/400V–50Hz τα κυκλώματα φωτισμού, ρευματοδοτών, συσκευών και μηχανημάτων του Ρολογιού, τοποθέτηση φωτισμού ανάδειξης του μνημείου σε ιστούς σύμφωνα με τη μελέτη φωτισμού και εγκατάσταση αντικεραυνικής προστασίας για την προστασία του Ρολογιού και των περιεχομένων του από τα αποτελέσματα πτώσης κεραυνού.
Διαχρονικό αρχιτεκτονικό κόσμημα της πόλης
Ενα αληθινό κόσμημα που συμβόλιζε τον εκσυγχρονισμό των Χανίων την εποχή του μεσοπολέμου είναι το Δημοτικό Ρολόι. Παράλληλα όμως συνδέεται αρχιτεκτονικά και χωροταξικά με όλη την γύρω περιοχή.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων κ. Ζαχαρίας Πιστόπουλος εξηγεί πως «το Δημοτικό Ρολόι είναι το κεντρικό κάθετο στοιχείο μιας πλειάδας δημοσίων κτηρίων και δημοσίων χώρων και πρέπει να το δούμε ως τέτοιο. Οπως ένας οβελίσκος σε μια πλατεία στη Ρώμη έτσι και το ρολόι είναι το κέντρο χώρων που είναι ασύνδετοι και που διαπερνούνται από άξονες πυκνής κυκλοφορίας».
Το Δημοτικό ρολόι ήταν ένα δημιούργημα που στήθηκε από τους Χανιώτες της εποχής, καθώς μελετήθηκε από ντόπιο μηχανικό, χρησιμοποιήθηκαν ντόπιοι εργάτες. «Δείχνει τον κοσμοπολιτισμό και τη δύναμη της πόλης. Αρχιτεκτονικά είναι μια μεσογειακή κατασκευή, με τον τρούλο και το καμπαναριό του και έντονα τοπικά στοιχεία όπως η εξάγωνη πέτρα που χρησιμοποιήθηκε και για την κατασκευή των σχολείων και την περίφραξη των γηπέδων» σημειώνει ο πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων.
Ένα ζήτημα κρίσιμο για το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων είναι η σύνδεση του ρολογιού με όλα τα σπουδαία σύγχρονα μνημεία της πόλης των Χανίων που υπάρχουν στην περιοχή.
«Τα ΣΒΑΚ είναι υπό μελέτη δεν έχει ξεκινήσει ακόμα η διαβούλευση αλλά στο πλαίσιο της παρουσίασης της μελέτης κάναμε συγκεκριμένες προτάσεις στους μελετητές. Δεν αρκεί να συνδεθούν μόνο τα δύο πάρκα, ο Δημοτικός Κήπος και το Πάρκο Ειρήνης και Φιλίας. Κατά την άποψη μας πρέπει να συνδεθούν και η οδός Κοραή με τα σχολεία της, η νέα βιβλιοθήκη στην οδό Τζανακάκη, το κτήριο των Ιταλικών Στρατώνων που στόχος είναι να γίνει το δημαρχείο της πόλης, η οδός Νεάρχου με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική. Αυτό επιβάλλει μια σύγχρονη αρχιτεκτονική παρέμβαση που θα δώσει άλλη εικόνα στην πόλη» καταλήγει ο κ. Πιστόπουλος.
Μηχανισμός για μουσείο
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο παλιός, πρώτος μηχανισμός του Ρολογιού ο οποίος έχει καθαιρεθεί πριν από καιρό και φυλάσσεται με την σκέψη να συντηρηθεί και στο μέλλον να εκτεθεί. Στον μηχανισμό πάνω, όπως αποτυπώνεται στις φωτογραφίες του Γαβριήλ Μαρινάκη από το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Εργων, αναγράφεται ότι ο μηχανισμός κατασκευάστηκε από την ελληνική βιομηχανία ωρολογίων πόλεων του Χρήστου Καραμάνου με έδρα την Καλλιθέα Αθηνών. Το εντυπωσιακό είναι ότι πρόκειται για ένα μηχανισμό που δεν βασιζόταν στον ηλεκτρισμό αλλά στο… τακτικό κούρδισμα! Χαρακτήρα ντοκουμέντου παρουσιάζουν όμως και οι αυτοσχέδιες υπογραφές των παλιών συντηρητών του μηχανισμού όπως αυτή που υπήρχε στο εσωτερικό του Ρολογιού γραμμένη με μπογιά και στην οποία αναφερόταν: «Επισκευάσθη τον Ιούνιον 1939 υπό τον Α. Γαρεδάκη».
