10.4 C
Chania
Πέμπτη, 27 Φεβρουαρίου, 2025

Στο Σέλινο ’ναι οι ελιές των δεκαοχτώ μιστάτω…

Στεκόμαστε με δέος μπρος σε τούτον το ζωηφόρο κορμό της χιλιόχρονης ελιάς που βλέπομε! Και τι δε διαβάζομε στις ρυτίδες του!.. Ομως καταπράσινα, εύρωστα τα κλαδιά του επιβεβαιώνουν μέλλον ζωής και τη θεϊκή ευλογία, γιατί εδώ στον ίσκιο της «…κάθισεν ο Χριστός ν’ αναπαυθεί…». Η σπουδή του κορμού της ίδιας ελιάς θα μας αποκαλύψει χιλιάδες μυστικά και συναισθήματα, θα μας οδηγήσει σε μακρινά, δίσεχτα χρόνια.  Ομως, άλλη φορά περισσότερα..
(Φωτογραφίες: Φάνης Μανουσάκης)

Τούτη την εποχή, για τι άλλο να συζητούμε, εκτός από την ελιά και το λάδι. Κι όταν μάλιστα είμαστε Σελινιώτες, που καθώς γνωρίζομεν όλοι στην Κρήτη, η επαρχία αυτή είναι «η πιο ελαιοπαραγωγική περιοχή της Κρήτης»!

Στις κοιλάδες της (Επανωχώρι έως Σούγια, Τεμένια έως Αζωγυρέ, Κάντανο έως Παλαιόχωρα, Πελεκάνος απ’ την αρχή ως το τέλος, Σαρακίνα έως τα Τσαλιανά, αλλά και μεγάλο τμήμα της Κουντούρας) η ελιά αναπτύσσεται θαυμάσια. Εδώ απαντούν τα πιο παραγωγικά ελαιόδενδρα της Κρήτης, οι φημισμένες “δεκοχτούρες”, ελιές δηλ. που δίδουν τη χρονιά της καλής παραγωγής (=βεντέμας) μέχρι 18 “μίστατα” λάδι, δηλ. εκατόν ογδόντα (180) οκάδες, το δέντρο.
Ας πάρουμε τον δρόμο για να πάμε και να καμαρώσουμε αυτές τις ξακουστές Σελινιώτικες ελιές και να μιλήσουμε με τους ανθρώπους των χωριών μας εκεί. Μαζί μας κι ο καλλιτέχνης φωτογράφος Φάνης Μανουσάκης, π’ απαθανατίζει με το φακό του ελαιόδενδρα του Σελίνου, με πάνω από πεντακόσια χρόνια ζωή.
Πρόκειται για τις μεγάλες, τις κεντράδες με την πελώρια κουρμούλα. Αν είναι κουφαλιάρικες τις λέμε κουφαλολιές και στην κουφάλα των βρίσκομε στέγη σαν βρέχει, τόπο για κρυφτό σαν ήμασταν παιδιά και γιατί όχι καταφύγιο σαν ζούσαμε τους νεανικούς μας έρωτες.
Σημειώνουμε τα μέρη του δέντρου, καθώς μας τα ονοματίζουν: Ρίζα, κουρμούλα, κορμός, κλαδιά, λιόφυλλα κ.λπ.
Και τις ποικιλίες των: τσουνάτες, λιανολιές, μηλολιές, δαφνολιές κ.ά.
Εμείς στο Σέλινο τις ελιές δεν… φτάνουμε να τις ραβδίσουμε, γιατί είναι θεόρατες.
Ούτε να τις μαδήσουμε, γιατί πώς ν’ ανεβούμε τόσο ψηλά. Ετσι τις στρώνουμε με δίχτυα και περιμένουμε να… πέσει ο καρπός, από τον Χειμώνα ως το τέλος της Ανοιξης…
Χαίρεται όποιος περάσει τέλη Μαΐου, αρχές Ιουνίου, από τα Σελινιώτικα λιόφυτα, σε χρο­νιά βεντέμας. Αμέτρητα τα μπουμπουκάκια στα δέντρα κι ασπροκίτρινο το χώμα κάτω, σ’ ευχαριστούν κι αρχίζει: «- Σαν τον ελιδανθό ανθείς, και σαν τον ήλιο φέγγεις, ψυχή, καρδιά σου χάρισα είντ’ άλλο μου γυρεύγεις;»
Κι ως του Προφήτη Ηλία (20 του Ιούλη), με καιρούς ευνοϊκούς, λογαριάζεις πως:
«- Οντε ν’ έρθει τ’ άι-Λιά,
βγαίνει το λάδι στην ελιά!»
κι αρχίζεις να σκέφτεσαι πως θα κάμεις “το κολάι σου”, με τις βαριές δουλειές που σε περιμένουν.
Ιδιαίτερα τις γυναίκες, κατά που το λέει κι ο λαϊκός λόγος:
«- Κακορίζικα κοπέλια,
κι αρχινίξανε τ’ αμπέλια,
Κακομοίρες κοπελιές,
κι αρχινίξαν οι γι’ ελιές!»
Εχεις όμως καιρό ακόμη για τις προετοιμασίες. Τέλος Σεπτέμβρη, μέσα Οκτώβρη, πάνε να δείξουν, στα γεμάτα, οι ελιές. Γιατί:
«- Εβρεξε και ψιχάλισε,
και δείξαν τα ελιδάκια,
άχι και να τα φίλουνα.
τα δυο σου μαγουλάκια!»
Κι ακόμη:
“ -Θωρείς τα, τα μουρέλα μου,
τα πολυφορτωμένα,
ούλα τα δούδω, μάθια μου,
για να σε πάρ’ εσένα!”.
Είναι οι εργασίες της ελαιοσυγκομιδής κοπιαστικές. Ομως είναι ευχάριστες αυτές οι ώρες. Αφήνουν και συφέρο, δημιουργούν κι αναμνήσεις ευχάριστες, πάντως μια ζωή στο Σέλινο, ακούς στα λιόφυ­τα μαντινάδες και τραγούδια και χαίρεσαι. Κι ας τραγουδάς με πάθος:
« -Ανάθεμά τσι και τσ’ ελιές,
και να ξεριζωθούνε,
πόσες αγάπες γίνουνται
ώστε να μαζωχτούνε;»…
κι ας αναστενάζεις με υπονο­ούμενα:
«- Απής ’ποκάμουν οι γι’ ελιές
και φύγουν οι μαζώχτρες,
αστροπελέκια και φωθιές.
εις των πλουσιώ τσι πόρτες!»
Πάντα ελπίζεις…
« -Γή χοντρολιά, γή λιανολιά,
τη ρίχνουν στο μυλάρι
κι α δε σε πάρω κοπελιά,
δεν είμαι παλικάρι!»
αλλά και πάντα αγωνιάς:
«Σαν αποκάμουν οι γι’ ελιές,
είντ’ αφορμή θα βριστείς,
να παίρνεις το καλάθι σου,
να ’ρχεσαι να με βριστείς:»
και θα λαβαίνεις την απάντηση από την… ερωτοχτυπημένη μαζώχτρα:
« -Σαν αποκάμουν οι γι’ ελιές/ αρχίζει το ροδίκιο/ θα παίρνω το καλάθι μου,/ να ’ρχομαι να σε βριστώ!…».
Αλλά ας χαρούμε κάποια Σελινιώτικα ελαιόδεντρα, π’ απαθανάτισεν ο καλλιτεχνικός φακός του φίλτατου Φάνη Μανουσάκη απ’ τα Χανιά και λίγο αργότε­ρα, που το λάδι θα τρέχει στις «φάμπρικες», τα ξαναλέμε…

(πρώτη δημοσίευση περιοδ. “ΚΡΗΤΗ”, Αθήνα, τ. 253/Δεκ. 2001, σ.58-59


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα