Εφέτος, με την ευκαιρία της μνήμης του Οσίου Ιωάννη του Ερημίτη, θα αναφερθώ στο, από πεντακόσια χρόνια, καθιερωμένο σπήλαιο σαν του Οσίου στην περιοχή του Γουβερνέτου Ακρωτηρίου.
Ηταν το πρώτο σπήλαιο που επισκεφθήκαμε με τον φίλο Χρήστο Χουλιόπουλο το 1955 όταν ιδρύσαμε την Σπηλαιολογική Ομάδα Χανίων και εκείνος επραγματοποίησε την πρώτη, έστω πρόχειρη, χαρτογράφησή του.
Το σπήλαιο έχει μήκος 150 μέτρα, έκταση περίπου 1.600 τ.μ. η δε μέση θερμοκρασία σε αυτό κυμαίνεται από 14-17 βαθμούς Κελσίου όλο το χρόνο.
Η δεξιά του διαδρομή είναι ανώμαλη και προτιμότερο ο επισκέπτης – προσκυνητής να φωτίζεται με φακό παρά με κεριά.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει σχοινάκι (μίτος) που οδηγεί στη σωστή διαδρομή. Ισως υπήρχε και σε αυτό αρχαία χρήση – λατρεία κ.λπ. αλλά υπήρχαν στον δεξιό χώρο τάφοι μάλλον από ερημίτες της περιοχής.
Σχεδόν στο τέλος της διαδρομής του συναντούμε την κατά παράδοση Αγία Τράπεζα και το εικονοστάσι όπου προσκυνούν οι εισερχόμενοι.
Οπως έχω άλλωστε αναφέρει από την παραμονή, πολύ πρωί, μέχρι και αργά τη νύχτα ξεκινούσαν τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ πριν από 40 χρόνια με χιλιάδες προσκυνητές και ο δρόμος τότε τερμάτιζε στην Αγία Τριάδα.
Θα ήταν δυνατό να γραφτούν πολλά γι’ αυτό το σπήλαιο αλλά θα περιοριστώ σε κάποιες παραδόσεις.
Στην είσοδο του σπηλαίου υπάρχουν δυο μικρές γούρνες σκαλισμένες στην πέτρα σαν γουδιά. Η παράδοση αναφέρει πως αυτά ήταν τα πιάτα του αγίου όπου έβαζε το ολίγο φαγητό του και γι’ αυτό οι προσκυνητές τα θεωρούν ευλογημένα και βάζουν φαγητό ή νερό για να τα καταναλώσουν εκεί και να έχουν την ευλογία του αγίου.
Κατά την παράδοση όποιος εισέλθει στο σπήλαιο με πίστη δεν πρόκειται να λερωθεί από την λάσπη που έχει δημιουργηθεί με την σταγονορροή όσο και αν συρθεί στους βράχους του. Αντίθετα οι άπιστοι ή οι αμαρτωλοί θα λασπωθούν και μάλιστα σε βαθμό ανάλογο με τις αμαρτίες των. Υπάρχει διήγηση κατά την οποία γυναίκα αμαρτωλή που μπήκε στο σπήλαιο για να… καταρασθεί αντίδικο της γλίστρησε και έσπασε το κεφάλι της.
Στο μέσον περίπου του σπηλαίου, όπου γούρνες με νερό από σταγονορροή αλλά ακάθαρτο σήμερα λόγω του πλήθους των επισκεπτών που διέρχονται από εκεί, υπάρχουν και δυο σταλαγμιτικά κατασκευάσματα στο δάπεδο δίπλα στις γούρνες που ομοιάζουν πολύ με φίδια. Κατά την παράδοση ο άγιος τα απολίθωσε όταν κάποτε τρύπωσαν στην σπηλιά και θέλησαν να πιουν το εκεί νερό.
Σκελετωμένος από την νηστεία και κυρτωμένος από το σκύψιμο και τη ζωή του μέσα στο σπήλαιο ο άγιος βγαίνει από το σπήλαιο ή κατεβαίνει από τα επουράνια και κάθεται στην είσοδο του σπηλαίου. Οταν αντιληφθεί ότι πλησιάζει κάποιος άνθρωπος τότε εξαφανίζεται στα βάθη της σπηλιάς ή στα ύψη του ουρανού.
Στην είσοδο της σπηλιάς και κυρίως πάνω απ’ αυτήν, σε φυσικά κοιλώματα ή παταράκια, φυτρώνουν διάφορα βότανα και άλλα φυτά. Κάπου εκεί φυτρώνει κάθε χρόνο και ένας κατάλευκος κρίνος από τότε που καθάγιασε αυτό το σπήλαιο με την κοίμησή του. Αλλος παρόμοιος κρίνος δεν φυτρώνει σε ολόκληρη την περιοχή.
Τα σκαλιά που φέρνουν από πάνω ως την είσοδο του σπηλαίου η παράδοση αναφέρει πως κανείς δεν τα μέτρησε ποτέ σωστά γιατί πάντα όταν ξεπεράσει τον αριθμό εκατό χάνει το λογαριασμό. Η άλλη παραλλαγή της αναφέρει πως ποτέ δεν συμφώνησαν δυο άνθρωποι στον αριθμό γιατί καθένας τα βγάζει και διαφορετικά. Ισως επειδή άλλοι μετρούν τα σκαλιά μόνον που καταλαμβάνουν όλο το πλάτος του μονοπατιού, άλλοι και τα μισόσκαλα ή τις μεμονωμένες μεγάλες πέτρες κ.λ.π.
Επίσης υπήρχε, μέχρι πριν λίγα χρόνια, η διάδοση ότι όποιος ακολουθήσει τον αριστερό διάδρομο χάνεται αλλά αυτό είναι αδύνατον αφού, μετά από μερικά μέτρα, και μια ωραία, σταλαγματική κολώνα, ο διάδρομος τερματίζει. Ενα μικρό άνοιγμα αριστερά, με πολύ δύσκολο πέρασμα, οδηγεί σε κατηφορικό θάλαμο μεγάλο με αμέτρητους σωληνοειδείς σταλακτίτες (μακαρόνια).
Eχουν επίσης αναφερθεί αμέτρητα θαύματα αλλά αυτά μια άλλη φορά.
