Τον θαυμαστό τόπο, το λιμανάκι του Σταυρού Ακρωτηρίου, τον είχε ανακαλύψει πριν από τον πόλεμο ο Ορειβατικός Χανίων και οι πρωτοπόροι του είχαν φτιάξει εκεί μια καλύβα όπου έφταναν πεζοπορώντας.
Προσωπικά τον ανακάλυψα από το 1955 όταν, μέχρι και το γύρισμα της ταινίας Ζορμπας, υπήρχε μια γαλήνια ερημιά με μοναδικά κτίσματα και μόνιμους ή περιοδικούς κατοίκους, το πολύ δεκαπέντε Χανιώτες. Σε ένα παλιό κτίσμα το ταβερνάκι του Πέτρου Λειβαδιτάκη με το μοναδικό ψητό – πατάτες του χωριάτικου φούρνου. Το σπίτι του αλησμόνητου φίλου ορειβάτη Κωστή Κελαϊδή του παπλωματά. Αυτό του θαυμάσιου ανθρώπου, δασκάλου Σιγανάκη που έφυγε πολυ νέος, ίσως αλλά δύο και αυτό του Επισκόπου Χανίων όπως φτάνουμε δεξιά. Λίγο μετά άρχισαν οι… καταληψεις οικοπέδων και εγώ διάλεξα το καλύτερο ανάμεσα στις δύο ακτές αλλά μετά το εγκατέλειψα με τη λογική πώς θα φτάνω ως εκεί με το ποδήλατό μου.
Το 1960, μετά από πέντε χρόνια που ιδρύσαμε την σπηλαιολογική Ομάδα Χανίων με τον φίλο Χουλιόπουλο, εχαρτογράφησε και το σπήλαιο Λερά πάνω στην πλαγιά του όρους Βάρδιες όπου εγώ έφτανα συχνά μόνος. Το σπήλαιο έλαβε το όνομα του θρυλικού Ακρωτηριανού οπλαρχηγού Στέφανου Λερά και επειδή κατάφευγαν τα γυναικόπαιδα της περιοχής για να γλυτώσουν από τους Τούρκους. Η σημερινή λεωφόρος προς τιμήν του εκεί λάθος αναγράφει σαν Σπύρου Λερά αντί Στεφάνου.
Στο σπήλαιο έφερα στο φως ένα άγνωστο σπουδαίο ιερό που επιβεβαιώνε τη σημασία του κατά την αρχαιότητα τα ευρήματα που παρέδωσα στην αρχαιολογική υπηρεσία. Πάνω από πενήντα πήλινα ειδώλια, αμέτρητα όστρακα αγγείων κ.λπ. κ.λπ. Χωρίς τα άλλα που από νεανική αφέλεια… εδώριζα.
Σε ορισμένα χείλη ή πάτους οστράκων αναφερόταν με χάραγμα ο αφιερωτής που πάντα έγραφε ο τάδε ανεθηκεν η νύμφη… Τα υπόλοιπα όμως των οστράκων αυτών δεν βρέθηκαν ποτέ και έτσι με υποθέσεις όπως αυτή του διάσημου Πωλ Φωρ, ότι η νύμφη Ακακκαλίδα έμεινε υπόθεση. Οι Κυδωνιάτες έφθαναν ως εκεί με τα πόδια για προσκύνημα ενώ ακόμη και από την Αττική με πλεούμενα έρχονταν προσκυνητές όπως φανερώνουν τα Αττικά μελανόμορφα αγγεία.
Βέβαια για ό,τι παρέδωσα αυτή η αχάριστη πολιτεία μου… έφαγε την σοβαρή αμοιβή με την προτροπή να περιμένω την επίσημη ανασκαφή για να λάβω περισσότερα που ποτέ δεν έλαβα.
Ημουνα εκεί όταν στήθηκε για την ταινία του Ζορμπά το αναβατόριο για το εικονικό μεταλλείο από το εργολάβο Μουντοκαλάκη και μετά το τέλος των λήψεων εργάτων του φανέρωσαν, κατ’ αρχάς, ότι στο σπήλαιο έγινε λαθρανασκαφή νύχτα με εργασία των ιδίων που αμείφθηκαν χωριστά και ξημερώματα τα ευρήματα αναχώρησαν με κότερο για την Ιταλία. Αυτό το διέψευσαν μετά όταν σκέφθηκαν ότι ίσως έχουν μπλεξίματα. Το γεγονός επαληθεύτηκε από τις δεκάδες φιάλες με εντομοκτόνο DDT (τότε δεν είχαν σπρέϋ) που ψέκασαν για να μην τους ενοχλούν τα χιλιάδες έντομα μέσα στο σπήλαιο.
Σήμερα ο Σταυρός αναπτύχηκε άναρχα και σε ορισμένα δρομάκια δεν χωρούν να διασταυρωθούν δύο οχήματα πέρα από κάθε κατασκευαστική λογική.
Το μεγαλύτερο απαράδεκτο κατασκευής είναι η δήθεν πλατεία με τα ερειπωμένα κτίσματα και τα ξερά χόρτα προς τιμήν των αρμοδίων της εκεί μα και ευρύτερης περιοχής.
