Στον απόηχο ενός μαθητικού συνεδρίου

Συμπληρώνεται μια βδομάδα από τη λήξη των εργασιών του 1ου Μαθητικού Συνεδρίου που διεξήχθη στα Χανιά με τίτλο “Η ιστορία της Μέσης Εκπαίδευσης στην Κρήτη”.
Είχε προηγηθεί  Προσυνεδριακή Ημερίδα τον Οκτώβριο, με θέμα «Εκπαιδευτική μετάβαση της νομοθεσίας της Κρητικής Πολιτείας, στη νομοθεσία του Ελληνικού κράτους» με ομιλητές καθηγητές Πανεπιστημίου και καθηγητές των ιστορικών σχολείων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού Χανίων. Εύκολα γίνεται αντιληπτή η σπουδαιότητα  του συνεδρίου τόσο για τη πόλη των Χανίων όσο και την εκπαιδευτική της οικογένεια…μαθητές και καθηγητές.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, οι μαθητές των ιστορικών και όχι μόνο σχολείων, με την καθοδήγηση καθηγητών τους, κλήθηκαν να ερευνήσουν και να μελετήσουν θέματα, που άπτονταν της πορείας του σχολείου τους σε βάθος χρόνου αλλά και της ίδιας της Μέσης Εκπαίδευσης από την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και εντεύθεν.
Τα τελευταία χρόνια γίνονται συντονισμένες προσπάθειες στο χώρο της εκπαίδευσης να ενταχθεί το μάθημα της Τοπικής Ιστορίας στο εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου. Μέσα από την ερευνητική διαδικασία ο μαθητής αποκτά γνώσεις και αναπτύσσει δεξιότητες. Συμμετέχει ενεργά στην έρευνα αναζητώντας πληροφορίες σε γραπτές πηγές και μαρτυρίες, κατανοεί το περιβάλλον στο οποίο ζει και δραστηριοποιείται, γίνεται ο ίδιος κοινωνός αλλά και συνεχιστής ενός πολιτισμού που μετράει αιώνες ύπαρξης και το κυριότερο… σφυρηλατεί τους δεσμούς του με τον τόπο που μεγαλώνει.
Με τα παραπάνω δεδομένα, ξεκίνησαν οι μαθητές να εργάζονται και να ερευνούν -από την αρχή της σχολικής χρονιάς που φτάνει στο τέλος της-  αρχεία και πηγές, προκειμένου να παρουσιάσουν την ιστορία των σχολείων τους κατά τις εργασίες του συνεδρίου. Εικοσιπέντε σχολεία από τα Χανιά, δύο από το Ρέθυμνο, ένα από το Ηράκλειο και ένα από την Κύπρο αποτέλεσαν τον κορμό των ομιλητών κατά τις δύο μέρες (συν την προσυνεδριακή) του συνεδρίου. Τις ομιλίες των μαθητών πλαισίωναν πανεπιστημιακοί δάσκαλοι αλλά και υπεύθυνοι για τη συντήρηση των αρχείων των σχολείων.  Ένα συνέδριο λοιπόν που είχε όλες τις προϋποθέσεις να επιτύχει και ταυτόχρονα με τις εργασίες του, να αναδείξει τον πλούτο που κρύβουν στα σπλάχνα τους τα σχολεία, αποδίδοντας στους μαθητές το ρόλο του ιστοριοδίφη, μέσα από τον οποίο θα μάθουν να αντιστέκονται σθεναρά στην πολιτισμική  μας αλλοτρίωση.
Και κάπου ανάμεσα στους στόχους, την οργάνωση και την εκτέλεση, χάθηκε το μέτρο.
Πρώτη  μέρα του συνεδρίου και η αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου κατακλύζεται από επισήμους. Η έναρξη καθυστερεί μια ώρα και οι χαιρετισμοί των επισήμων διαρκούν άλλη μια ώρα. Με τη λήξη των χαιρετισμών, οι επίσημοι γλιστρούν αθόρυβα από τις πόρτες και χάνονται, μαζί με τα ΜΜΕ, γυρίζοντας την πλάτη σ’ ένα μεγάλο αριθμό μαθητών – ομιλητών που περίμεναν με αγωνία να βγουν στο βήμα και να παρουσιάσουν καθετί που με τόσο κόπο είχαν συλλέξει. Προσμένοντας μια επιβράβευση που δεν ήρθε ποτέ. Άλλωστε οι δύο μέρες τούς άνηκαν και τα πονήματά τους έπρεπε πάση θυσία να δουν το φως της δημοσιότητας. Και μένουν στα καθίσματα μόνο οι συμμαθητές τους οι οποίοι -όπως ήταν αναμενόμενο- χάνουν την  υπομονή τους και μετατρέπουν την αίθουσα… σε αυλή σχολείου.
Δεύτερη μέρα του συνεδρίου και στην έδρα βρίσκεται η σχολική σύμβουλος των Φυσικών κ. Καλαθάκη, αναλαμβάνοντας να συντονίσει την απογευματινή συνεδρία. Χωρίς μικρόφωνα, μοιράζει στους μαθητές τους πραγματικούς τους ρόλους στο συνέδριο δίνοντάς τους άλλο ένα σημαντικό μάθημα ζωής. Κρατάει το χρόνο, συνομιλεί μαζί τους, κλέβει την κρίση τους και καταγράφει τα συμπεράσματά τους. Και από κάτω… στο κοινό… μόλις που ο αριθμός αγγίζει τα 30 άτομα. Μια αίθουσα άδεια, έτοιμη να καταπιεί κάθε προσπάθεια που με τόσο κόπο έφτασε μέχρι τα σκαλιά της.
Πραγματικά χρειάζονται λεπτοί χειρισμοί και στοχευμένες κινήσεις για να καταξιώσεις τη γνώση στις σχολικές αίθουσες. Και θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο πως η ηθική επιβράβευση αποτελεί και το σημαντικότερο κίνητρο για τη συνέχιση της όποιας προσπάθειας. Σε μια χώρα που όλα απαξιώνονται -από τους θεσμούς μέχρι τις αξίες- μετατρέπουμε τη χαρά για μάθηση και δημιουργία, σε αποστροφή και μίσος. Στήνουμε εύκολα παραστάσεις, για ρόλους με ισχυρή παρουσία, μόνο στα δυνατά φώτα. Μόλις αυτά χαμηλώσουν, χάνονται και εκείνοι στο μισοσκόταδο προσπαθώντας να κρύψουν  τη μοναξιά και τη γύμνια του πολιτισμού μας. Στον αντίποδα οι γονείς, υποταγμένοι στις καθημερινές εναγώνιες προσπάθειες για επιβίωση, τοποθετούν στο περιθώριο κάθε απόπειρα κατάκτησης της γνώσης  των παιδιών τους, ενταγμένη στη μαθησιακή διαδικασία. Από κοντά και μια μεγάλη μερίδα εκπαιδευτικών που φαίνεται να μην τους αγγίζουν ανάλογες δράσεις  των ίδιων τους των μαθητών.  Δράσεις που υλοποιήθηκαν με πολύ κόπο έξω από το καθημερινό ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου.
Και στη μέση μια τοπική κοινωνία, που προκλητικά κράτησε άδεια τα καθίσματα του Πνευματικού Κέντρου και κάθε αίθουσας πολιτισμού που φιλοξενεί ανάλογες δράσεις  μαθητών. Αντιθέτως, την ίδια ώρα, γέμισε τις καρέκλες του λιμανιού και τα γραφικά δρομάκια του, για την καθιερωμένη βόλτα στο Χανιώτικο δειλινό.
Κι αν πριν από 10 χρόνια (21 Απριλίου 2005) γράφαμε τα ίδια από τις σελίδες αυτής της έγκριτης εφημερίδας, τώρα πια είναι πλέον σίγουρο πως και μετά από 50 χρόνια δεν θα έχει αλλάξει τίποτα.
Ας μην ξεχνάμε πως αυτό το ζυμάρι που εμείς ονομάζουμε «μέλλον της Ελλάδας», το πλάθουμε και το διαμορφώνουμε, όχι μόνο με τα λόγια, αλλά και με τις πράξεις και τα έργα μας. Αν αφήσουμε τους νέους να πορεύονται στη μοναξιά τους τότε σίγουρα αποτύχαμε σαν δάσκαλοι, σαν παιδαγωγοί, σαν κοινωνία.
…Κι αν μας αντέξει το σκοινί  θα φανεί, στο χειροκρότημα…