Η ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ είναι γεµάτη από απροσδόκητους και απροσµέτρητους κινδύνους. Μια γκάµα απειλών απλώνεται µπροστά µας: από τον αφανισµό της ανθρωπότητας εξαιτίας της κλιµατικής αλλαγής και των επιδηµιών, µέχρι τις απειλές για πυρηνικούς πολέµους. Χωρίς να µπορούµε να αντιδράσουµε, ατοµικά ή συλλογικά, επειδή άλλοι αποφασίζουν για τις τύχες µας…
“ΣΤΟΥΣ καιρούς τους άστατους”, λοιπόν, “Παναγία βόηθα…!” Είτε εµπνέοντας το πνεύµα της ειρήνευσης στους ηγέτες του κόσµου είτε τιµωρώντας τους, όπως κάθε φορά που η ανθρώπινη ύβρις ξεπερνάει τα όριά της.
Σ’ ΕΜΑΣ τους ταπεινούς κι ανήµπορους να δράσουµε, µένει ο στωικισµός κι η δέηση στο θείο: µε την ποίηση δεόµαστε γύρω από το σεπτό όνοµά Σου, τη ζωή και τον θάνατό Σου, Θεοτόκε. Η Χάρη Σου στέφεται από αιώνιους δοξαστικούς ή παρακλητικούς Ύµνους. Η γιορτή του ∆εκαπενταύγουστου φέρνει, όπως το κανονικό Πάσχα, χαρµολύπη: ας την εννοήσουµε ως µια “θεία λειτουργία” συνένωσης ζωής και θανάτου, ανθρώπινου πόνου και θέωσης, ανούσιας καθηµερινότητας και ελπιδοφόρου µέλλοντος, φυγής στο όνειρο και επιστροφής στο σκληρό τώρα…
ΝΑΙ! Είναι περίεργες αυτές οι αυγουστιάτικες µέρες που, όπου και να κοιτάξεις εφέτος, δεν υπάρχει µια ευφρόσυνη εικόνα. Ξεχάστε τους παλιούς “χυµώδεις” από οµορφιές κι ανεµελιά Αυγούστους. Πάµε διακοπές (όσοι το µπορούν ακόµη), επισκεπτόµαστε πατρογονικά, γιορτάζουµε χιλιάδες ποικιλώνυµες και οικείες Παναγίες, χωρίς όµως την “παλαιϊκή” λαχτάρα. Και πώς να χωρέσεις σε λίγες µέρες τόσες ευχές και προσδοκίες, τόσες απάνθρωπες απώλειες, τόσες συγκεντρωµένες “επιστροφές” στο παρελθόν της αθωότητας; Και πώς να χωρέσουµε στις προσευχές µας τις αγωνίες µιας ανέλεγκτης καθηµερινότητας;
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ µας δεν θα µπορούσαν να µην εκµεταλλεύονται τη χάρη Σου καθε χρόνο, αφού θεωρούν τη γιορτή Σου µια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να επιδείξουν, όχι µόνο τη δήθεν “λαϊκότροπη” πίστη τους στον “κοσµάκη”, µα και το υποκριτικό ενδιαφέρον τους για τους απλούς ανθρώπους.
ΟΙ ΜΟΝΟΙ που είναι πράγµατι κοντά Σου, είναι οι ποιητές που “προσεύχονται” και για λογαριασµό µας, ώστε να γυρίσεις το βλέµµα Σου και σ΄εµάς:
«[…] Σε ικετεύουµε Αειπάρθενε πάντα Ελεούσα
Γύρισε πάλι κοντά µας
Είτε από το αρχιπέλαγος µαζί µε τις αλκυόνες
Κοµίζοντας τα πιο ευρύχωρα όνειρα
Είτε από τη στεριά µε χιλιάδες λαµπάδες
Που ταξιδεύουν σαν ολόψυχα περιστέρια.
Άνοιγε Ρόδο αµάραντο
Και περιτύλιξε µε τον ασηµένιο χιτώνα Σου
Τη θλιβερή µας γυµνότητα
Φανερώνοντας την επουράνια Κλίµακα
Που θα µας οδηγήσει ώς Εσένα
Πάνω από τα βουνά τα ποτάµια την άβυσσο
Στον κόσµο του µέλλοντος δίχως όρια
∆ίχως βιγλάτορες και δεσµωτήρια
Όπου η αγάπη εκτείνεται ώς το άσµα του κορυδαλλού.» (1)
ΚΙ ΑΝ ακόµη οι ποιητές µας δεν είναι “Χριστιανοί”, όπως τους θέλει η Εκκλησία, κι αν ακόµη είναι άθρησκοι ή αγνωστικιστές, η ύπαρξη µιας Παναγίας Παρηγορήτρας του Κόσµου, τούς είναι αναγκαία. Έστω κι αν στην πραγµατικότητα “οι Θεοί σιωπούν” µπροστά στα πιο ειδεχθή εγκλήµατα που έγιναν και γίνονται, Η Ανάγκη για µια Μητέρα-Παναγία – Παρηγορήτρα κάθε πόνου, παραµένει ως αίτηµα:
«Θα ήθελα να υπήρχε η Παναγία.
Γλυκοφιλούσα, σπλαχνική, Μεγαλόχαρη.
Τρυφερή και στοργική σαν την µάνα µου.
Να της έλεγα τον πόνο και την πίκρα.
Βάλσαµο.
Θα’ θελα να υπήρχε ο Ιησούς.
Ο Αµνός, ο Μεσσίας, ο Παράκλητος,
απλώνοντας το χέρι του να µε λυτρώσει απ’ τις οδύνες
µιας παράλογης ∆ηµιουργίας.
Θα’ θελα να είχα την αίσθηση της αµαρτίας,
να βουτήξω στην µετάνοια σαν Μαγδαληνή.
Σφάλµατα διέπραξα πολλά.
Αµαρτία όµως;
Θα ήθελα να πίστευα στην Μέλλουσα Ζωή
για να µην τρέµω τον θάνατο.
Κι ακόµα να προσδοκώ µία ∆εύτερη Παρουσία.
Ίσως αυτή µε έπειθε για την Πρώτη». (2)
ΥΠΑΡΧΟΥΝ και οι ποιητές των οποίων η άνευ όρων πίστη στη Θεοµήτορα δεν επιδέχεται αµφισβητήσεις.
Είναι µια πίστη αυθόρµητη που πηγάζει από την καρδιά των οικογενειακών και λαϊκών παραδόσεων, αφιερωµένη εξ ολοκλήρου στη Χάρη της.
Γράφει η Θεσσαλονικιά ποιήτρια Ζωή Καρέλλη:
“Μακριά δεν είναι η εκκλησία, όπου
η θεοσεβής µητέρα µου πήγαινε τακτικά,
στη Γοργοεπήκοο ή την ελπιδοφόρο ∆εξιά.
Παλιά κι άλλη εκκλησία, γλυκειά η Γρηγορήτρα
«η Παναγούδα» ως την αποκαλούσαν
η µάµµη, η προµάµµη, όλες γυναίκες
φιλόθρησκες, σεµνές και σοβαρές,
στέκονταν στα στασίδια και προσεύχονταν
τις κατανυκτικές τους επικλήσεις,
αγνές, συνεσταλµένες έψαλλαν
παρακλήσεις µικρές και τις µεγάλες δεήσεις,
αγιασµούς και ωραία τροπάρια,
στις αγρυπνίες ολονύκτιες κι άνοιγαν
τα κλεισµένα παρεκκλήσια για ευχαριστίες,
υπέρ υγείας αγαπηµένων προσώπων,
όταν ασθενούσαν, και διάβαζαν ευχές.
Κι όταν υπέφεραν, προσέτρεχαν, επιµελώς,
εκοίταζαν και µάθαιναν τη σοβαρότητα
της µορφής Σου, Υπεραγία, «των θλιβόµενων η χαρά»,
διδάσκονταν την εγκαρτέρηση της έκφρασής Σου, την οδυνηρή χαρά. Τώρα, Σεπτή, είναι
µεγάλη η επιβουλή και η ευλάβεια µικρή
κι η πίστη παίρνει άλλη δύναµη”. (3)
ΣΕ ΚΑΙΡΟΥΣ άστατους, στους οποίους όλες οι βεβαιότητες καταρρίπτονται από τα τροµακτικά γεγονότα, µόνη παρηγοριά µένει η πίστη στο θείο, όπως τόσο χαρακτηριστικά -πλην του Αποστόλου Παύλου- λέει ένα ορθρινό Θεοτόκιο: «Πίστις ηγείσθω µόνη, και µη απόδειξις, των υπέρ νουν θαυµάτων…”. Μια πίστη στη Θεοµήτορα, που κορυφώνεται εν µέσω καλοκαιριού και διαποτίζει ουρανούς και θάλασσες, νησιά και όρη, πολιτείες και χωριά, κτιστά και άκτιστα, ορατά κι αόρατα είναι διάχυτη αυτές τις µέρες. Η πίστη στην Παναγία ενυπάρχει και σε άλλες θρησκείες. Ο δε ελληνικός λαός έχει άρρηκτους δεσµούς µαζί Της, επειδή, στη µακραίωνη ιστορία του Ελληνισµού υπήρξε πάντοτε παρούσα…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Τάκης Βαρβιτσιώτης (1911-2006), πολυβραβευµένος ποιητής και δοκιµιογράφος: στο “Τα ποιήµατα 1941-2002”, «Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία» (απόσπασµα), εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 2003
-(2) Νίκος ∆ήµου (1935-), δοκιµιογράφος, υπαρξιακός φιλόσοφος, αµφισβητίας των θρησκευτικών δογµάτων. Στο ποίηµα “Νοσταλγία Πίστης”
-(3) Ζωή Καρέλλη (1901-1988), ποιήτρια, δοκιµιογράφος, θεατρική συγγραφέας, αδελφή του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη. Ποίηµα “H στενή πύλη”
