ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ
Διάσημος Ελληνογάλλος στοχαστής & συγγραφέας
Εκδόσεις ΥΨΙΛΟΝ/Βιβλία, 1991
Μετάφραση από τα γαλλικά: Ζήσης Σαρίκας
Ο σημαντικός αυτός συγγραφέας που εξέφρασε τη βαθιά κρίση του 20ού αιώνα στα βιβλία του -όπως “ΤΑ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥ”- προδιατύπωσε τις κρίσεις του 21ου αιώνα που, ήδη, αποτελούν μια συνέχιση όλων των προηγούμενων κρίσεων οι οποίες υπήρχαν ανέκαθεν.
Για να επισημάνει ότι, τώρα, με την οίηση της επιστήμης και με τη γιγάντωση της τεχνολογίας, της γραφειοκρατίας κ.λπ., αποτελούμε τα θύματα προαιώνιων καταναγκαστικών μηχανισμών, εμπλεγμένοι στα Σταυροδρόμια του Λαβυρίνθου… Ο Καστοριάδης άνοιξε καινούργιους δρόμους στη σκέψη που αφορά στην κοινωνία, στην ιστορία και στην πολιτική. Ενώ καταφέρει στα ασφυκτικά συστήματα, αλλά και στις σύγχρονες ψευδοανατροπές τους, χτυπήματα που προοιωνίζουν και είναι πρόδρομος αναγέννησης…
Πάντως, τα Μονοπάτια του Λαβυρίνθου είναι ιδιαίτερα επίκαιρα για τη δική μας τωρινή κρίση που μεθοδεύει εδώ και τόσα χρόνια η Δυτική μας “αδελφότητα”.
Το σημαντικό έργο, των δοκιμίων, με τον γενικό τίτλο “ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥ”, περιλαμβάνει:
1) Πρόλογο, για τα κείμενα.
2) ΨΥΧΗ: Επιλεγόμενα σε μια θεωρία της ψυχής που μπόρεσαν να την παρουσιάσουν σαν επιστήμη. Η ψυχανάλυση: πρόταγμα και διαύγαση.
3) ΛΟΓΟΣ: Το ρητό και το άρρητο.
Η κρίση της νεωτερικής επιστήμης και ο επιστημονικός προοδευτισμός. Τα θεμέλια της μαθηματικής και το μη αποφασίσιμο. Η κατάσταση της φυσικής κ.λπ. καθώς και η κοινωνικο-ιστορική κατάσταση της σύγχρονης επιστήμης και
4) Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ με θέματα: Τεχνική, Τεχνική και οικονομία και Τεχνική και πολιτική.
ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΛΟΓΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ…
Ο τίτλος στο σημερινό άρθρο μας αποτελεί ένα κατά προέκταση συσχετισμό με τα προηγούμενα άρθρα μας της Μ. Εβδομάδας των Παθών, που κατέληξε στο αναστάσιμο κείμενό μας με την πίστη ή την απιστία σ’ αυτό το γεγονός.
Το οποίο αποτελεί και εκφράζει την πέρα από κάθε λογική αντίληψη, την πιστευτική διάσταση της αποδοχής της Αναστάσεως μέσα στα παλιότερα και κυρίως στα σύγχρονα επιθετικά δημοσιεύματα που εμφανίστηκαν σε εκδοθέντα βιβλία και δημοσιεύματα σε έντυπα και σε ηλεκτρονικές εφημερίδες, σε blogs κ.λπ.
EΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΚΑΙ ΛΑΪΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Αντίθετα όμως από αυτές τις εκ πάλαι συνεχιζόμενες αντιθετικές και κυρίως αντιχριστιανικές επιθέσεις, θέσεις και ιδέες σε όλη τη διάρκεια της Μ. Εβδομάδας, μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού πλημμύρισε τις εκκλησίες, ενώ παράλληλα οι τηλεοράσεις, έντυπα, ραδιόφωνα κ.λπ., παρουσίασαν συνεχή θρησκευτικά προγράμματα, ιστορικά, θρησκευτικά θέματα και θρησκευτικές τελετές των ημερών. Γεγονός που έδειξε μια σημαντική συμμετοχή των Ορθόδοξων Ελλήνων – Ελληνίδων στη θρησκευτική τους παράδοση…
Οπως, επίσης, και στους εντυπωσιακούς εορτασμούς, το βράδυ της Ανάστασης, με τη μετάδοση του “Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός”. Με το πνευματικό άγιο φως να μένει στον ναό και μετά να μεταφέρεται με τις λαμπάδες να φωτίσει το εικονοστάσι της κάθε οικογένειας. Ομως, η κοσμική προέκταση του λέιζερ φωτός κάλυψε εορταστικά τους ουρανούς της Αναστάσεως…
ΟΛΙΓΟΗΜΕΡΗ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΛΗΡΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Για να συνεχιστούν, όμως, οι μεγάλοι εορτασμοί των παραδοσιακών χορών και γλεντιών σε όλη τη χώρα, με αναμεταδόσεις τους από όλα τα κανάλια. Για να συνταυτιστεί όλες αυτές τις μέρες η θρησκευτική συγκίνηση του πάθους με τη ζωηφόρο χαρά της Αναστάσεως, σε συνδυασμό με τις χαροποιές διατροφικές και ψυχαγωγικές ελληνικές παραδόσεις.
Σχετικά, οι θρησκευτικές και λαϊκές παραδόσεις μας δώσανε μια ολιγοήμερη ανακούφιση – απομάκρυνση από τη σκληρή πραγματικότητα της βαριάς οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κρίσης, την οποία αντιμετωπίζει η χώρα μας, με μεγάλο βασανισμό του λαού μας. Ομως, αμέσως μετά τις καμπάνες και τις λάμψεις της Ανάστασης, επιστρέψαμε στη σκληρή πραγματικότητα που εκφράζουν τα σταυροδρόμια του δικού μας μυθικού Λαβυρίνθου, όπως είναι ο τίτλος του βιβλίου, του διάσημου Ελληνογάλλου Κορνήλιου Καστοριάδη.
Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε το 1991, από τις εκδόσεις ΥΨΙΛΟΝ/Βιβλία.
Η “ΟΙΗΣΗ” ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΩΣ ΕΣΧΑΤΟΣ ΜΥΘΟΣ
Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται δοκίμια που αναφέρονται σε διάφορα θέματα, που δείχνουν να μην έχουν σχέση μεταξύ τους, όπως: ψυχανάλυση, γλώσσα, κοινωνικές επιστήμες, τεχνολογία, πολιτική και οικονομία. Παρά όμως τη θεματική διαφορετικότητα αυτών των δοκιμίων, όλα μαζί τα συνέχει στο βάθος η κοινή έγνοια να καταρρίψουν την “οίηση” της “επιστημονικότητας”. Η οποία αποτελεί τον έσχατο μύθο των προαιώνιων καταπιεστικών μηχανισμών που εξακολουθούν να υφίστανται, αλλά, όπως τονίζει ο συγγραφέας του σημαντικού βιβλίου “ΣΤΑ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥ”.
Για να προσθέσει ότι: Τα δοκίμια αυτά κατατείνουν επίσης (κυρίως) να καταδείξουν ότι η απόρριψη της οίησης της επιστημονικότητας, όχι μόνο δεν μας αφοπλίζει, αλλά είναι και αναγκαία προϋπόθεση για να αντιμετωπίσουμε αυτά που μας απασχολούν ανέκαθεν.
ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΕΙΣ ΜΑΣ ΑΝΤΛΕΙ Ο ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ
Δηλαδή να διαφωτίσουμε τον κόσμο όπου είμαστε και να κάνουμε να είναι αυτό που δεν είναι. Γιατί στα ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥ δεν χανόμαστε ανεπανόρθωτα και δεν συναντάμε κανένα Μινώταυρο που να μην αντλεί τη δύναμή του από τις φαντασιώσεις μας…
Για να καταλήξει στον πολυνοηματικό πρόλογό του, 20 σελίδων, ως εξής: Στην ιστορία, στην ιστορία μας, ορθώθηκε η βλέψη της αλήθειας -όπως ορθώθηκαν οι βλέψεις της ελευθερίας, της ισότητας, της δικαιοσύνης, αδιαχώριστες. Για να είμαστε κυριευμένοι ανεπανόρθωτα απ’ αυτές -τουλάχιστον ορισμένοι από μας.
Δεν τίθεται όμως ζήτημα να τις “θεμελιώσουμε”, δεν βλέπουμε τι θα μπορούσε να σημαίνει κάτι τέτοιο. Δεν θεμελιώνεται η βλέψη της αλήθειας, η βλέψη της ελευθερίας…
ΠΟΛΕΜΟΥΜΕ ΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ Ή ΤΟ ΓΚΟΥΛΑΓΚ
…Απορρίπτουμε την τάδε ιδιαίτερη απόφανση, όχι με τον σκεπτικισμό ούτε με τον χλευασμό. Απορρίπτουμε την τάδε πολιτική ασυναρτησία, δεν απορρίπτουμε το Άουσβιτς ή το Γκουλάγκ, τα πολεμούμε. Δεν μπορούμε ν’ απαλλαγούμε από τον νου -κι ας γνωρίζουμε την ανεπάρκεια, τα όριά του. Τα εξερευνούμε αυτά όντας επίσης μέσα στον νου. Χωρίς όμως να μπορούμε ΛΟΓΟΝ ΔΙΔΟΝΑΙ.
Δηλαδή να δώσουμε λόγο και λογαριασμό για τον ίδιο τον νου. Δεν είμαστε όμως γι’ αυτό τυφλοί ούτε πελαγωμένοι. Μπορούμε να διαυγάσουμε αυτό που σκεφτόμαστε, αφού πρώτα δημιουργήσαμε τον Λαβύρινθό μας, τον χωρομετρούμε κομμάτι – κομμάτι, για να αναζητήσουμε μέσα από τα “Σταυροδρόμια του Λαβυρίνθου” την έξοδο από αυτά ή τις λύσεις μέσα σε αυτά…
ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΩΣΟΥΝ ΛΥΣΕΙΣ ΟΙ ΑΚΡΙΒΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
Βέβαια, ο Κ.Κ. αναφέρει στις σελίδες 12 και 13 του Προλόγου του τα εξής: Περιττό να μιλήσουμε για το ανθρωπολογικό πεδίο, όπου θα ήταν σκληρό να υπενθυμίσουμε, σήμερα, τις αλλοτινές βροντερές διακηρύξεις σχετικά με τη συντελεσμένη επιτέλους σύσταση του αυστηρού κλάδου γνώσης, που θα έδινε απάντηση στα ΠΑΝΤΑ (όπως η “Δομική” οικονομία και η “Δομική” εθνολογία και ακόμα: η πραγματικότητα της αξεδιάλυτης σύμπλεξης των λεγομένων ακριβών επιστημών, όπου πενήντα χρόνια τώρα, ενώ συσσωρεύονται με απίστευτο ρυθμό τα αποτελέσματά τους, γίνεται συγχρόνως λόγος για την κρίση τους, σαν να επρόκειτο για ένα ριζικά καινούργιο γεγονός. Αλλά, είναι αλήθεια ότι, από τις αρχές του 20ού αιώνα η εξέλιξή της δημιούργησε εμφανείς, αποφασιστικές αντινομίες ή ρωγμές στους θεμελιώδεις κλάδους Γνώσης.
Είναι όμως εξίσου αλήθεια ότι ανάλογες αντινομίες ή ρωγμές υπήρχαν ανέκαθεν.
Η ΤΕΧΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΠΕΛΩΡΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Όμως, μια από τις οξύτερες στιγμές διαπάλης φιλοσοφίας – επιστήμης αποτέλεσε το θέμα των επιστημονικών θεωριών που η μια διαδέχονταν την άλλη, χωρίς να μπορούμε να δούμε τάξη ή αταξία. Ενώ σε τακτά χρονικά διαστήματα οι αποδεκτές θεωρίες αποκαλύπτεται ότι είναι “ψευδείς” ή μη “αληθείς” . Με τις καινούργιες θεωρίες να μην έχουν καλύτερες προσεγγίσεις, χωρίς να προστίθενται στις προηγούμενες, αλλά να τις καταργούν και να τις αναιρούν…
…Για να φθάσουμε στο σημείο, το σύνολο των νεωτερικών βιομηχανικών και παραγωγικών τεχνικών να δημιουργήσει πελώρια, ζωτικής σημασίας, προβλήματα: πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά, εγείροντας ένα ερώτημα, ασφαλώς φιλοσοφικό: ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ; Με την τεχνικοποίηση να αποτελεί αστείρευτη πηγή καινούργιων ερωτημάτων. Με την τεχνικοποίηση και τη γραφειοκρατικοποίηση της επιστήμης να μη λύνει τα προβλήματα, αλλά να τα πολλαπλασιάζει, με εξαίρεση τους ίδιους τους τεχνικούς και τους γραφειοκράτες.
ΤΩΡΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΤΟΝ ΑΠΟΛΥΤΟ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΜΟ ΤΟΥ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥ
Χάος μέσα στα “ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥ” που βρισκόμασε ως Ελλάδα – Έλληνες εδώ και χρόνια…
Με καθημερινή ελπίδα για έξοδο και ανάστασή μας από τον καταναγκασμό του Λαβυρίνθου…
Τώρα, με σβησμένες τις λαμπάδες της Αναστάσεως, ξανα-προσγειωνόμαστε περισφιγμένοι μέσα στα μονοπάτια, βεβαρημένοι από τον φόβο του Ευρωπαϊκού, Αμερικανικού και Διεθνούς Ταύρου που μουγκρίζει και μας απειλεί με τα εξοντωτικά μέτρα που μας επιβάλλονται… ενώ οργιάζουν σε όλα τα δίκτυα, διαδικτυακά, οι διάφορες φήμες και παραφήμες, για δραματικές μεταπασχαλινές εξελίξεις και ανθελληνικές συνωμοσίες από ευρωατλαντικές “φιλίες” αφιλότατες ευρωατλαντικές μηχανές δημιουργίας Λαβυρίνθων…
Για να ζουν πλέον οι Ελληνες – Ελληνίδες σε μια αγωνία απόλυτης αβεβαιότητας, μέσα σε σκοτεινό πεδίο για το σήμερα και το αύριο. Με τους Ελληνες και διεθνείς οικονομολόγους να έχουν ευθύνη για τη μη έξοδό μας από τα σταυροδρόμια του Λαβυρίνθου που έχουμε βρεθεί.
