«Αδιέξοδοι εθισμοί κυριαρχούν στην καθημερινότητα των αστών κάθε ηλικίας»
Κοινή παραδοχή
Μια ισχυρή πλειοψηφία ενεργών αστών αποφεύγει να ενεργεί με αυτοτέλεια, ακολουθεί το πλήθος ή την παρόρμηση της στιγμής. Αφορμή για το σημείωμα η έκθεση φωτογραφίας “Αστικά ζεύγη” στη Sabbionara. Ο σκεπτόμενος αστός επισκέπτης της καλείται να συγκρίνει, να ταξινομήσει και να αναλογιστεί δράσεις και συμπεριφορές εντός και εκτός πλαισίου. Η σημειολογία της φωτογραφίας που συνοδεύει το σημείωμα ταράζει εθιστικά τέλματα.
Στο σημείωμα περιγράφω μια σύνθεση παγιωμένων τρόπων δράσης μας και σύγχρονες εναλλακτικές συμπεριφορές.
Ποιος κερδίζει στα τυχερά παιχνίδια;
Αρκεί η ανακοίνωση ότι την Κυριακή έχει “τζακ ποτ” για να γίνει συνωστισμός στα πρακτορεία. Στατιστικολόγοι συμβουλεύουν ότι έχομε περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουμε αν παίξουμε μια φορά το χρόνο το συνολικό ποσό που ξοδεύουμε παίζοντας κάθε εβδομάδα.
Το κάνουν κάποιοι; Αγνωστο.
Ο λόγος; Ο εθισμός μας σε μια εβδομαδιαία συνήθεια.
Θετική ή αρνητική σκέψη;
Το γεγονός ότι είμαι θιασώτης της θετικής σκέψης δεν με εμποδίζει να δω τα επιχειρήματα της άλλης πλευράς. Εχει η αρνητική σκέψη θετικά χαρακτηριστικά; Ναι, ισχυρίζονται ερευνητές. Ας τα δούμε:
• Aς υποθέσουμε ότι ένας υποψήφιος για μια εργασία ανησυχεί ότι δεν θα τα πάει καλά στη συνέντευξη. Φαντάζεται ότι θα τα θαλασσώσει.
Κι όμως αυτή η “αμυντική απαισιοδοξία” του είναι ικανή να του δώσει ώθηση να προσπαθήσει πέρα από τις δυνάμεις του και να δράσει με σχέδιο.
• Το ίδιο συμβαίνει στις περιπτώσεις “γνωστικής σύγκρουσης” με ένα συνήγορο του διαβόλου. Αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιήσουμε τα πλέον ισχυρά μας επιχειρήματα για τον πείσουμε.
• Υπέρμαχοι της θετικής σκέψης καλούμε τους μαθητές που συμμετέχουν σε εξετάσεις να οραματιστούν την επιτυχία τους. Αυτή είναι λάθος τακτική αν δεν συνοδεύεται από προσεκτικά μελετημένα στάδια κατάκτησης της επιτυχίας. Ο οραματισμός για πολλούς σημαίνει εφησυχασμός, απουσία δράσης και συνταγή αποτυχίας.
Αναδρομική αξιολόγηση
Αυτή είναι ένας σύγχρονος τρόπος δράσης, γέννημα της παγκοσμιοποίησης, που αξιολογεί την πρόοδο ενός μεγάλου έργου.
Αντιστοίχισα αυτή την προσέγγιση στην καθημερινότητα μας και κατέληξα σε λίγες ερωτήσεις που μας βοηθάνε να αξιολογήσουμε τις δράσεις μας:
• Τι πήγε σωστά μέχρι τώρα στη ζωή μου που μπορώ να επαναλάβω στο μέλλον;
• Τι πήγε στραβά μέχρι τώρα στη ζωή μου που οφείλω να αποφεύγω;
• Τι πρέπει να κάνω διαφορετικά την επόμενη φορά;
• Πώς το επεξεργάστηκα;
• Τι σχεδιασμούς έκανα;
• Χρησιμοποίησα κάθε διαθέσιμο στοιχείο και μέσο;
• Πώς αντιμετώπισα ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο; Με βοήθησαν οι φίλοι μου;
Τάξη ή αταξία;
Ερευνητές υπολόγισαν ότι χάνουμε 3+ ώρες την εβδομάδα ψάχνοντας να βρουμε κάτι απαραίτητο στην ακαταστασία του γραφείου μας ή στο σπίτι μας. Πόσοι θα ισχυριστούν το αντίθετο;
Μας λένε ότι αν ζούμε στο χάος και στην αταξία…
• Είναι πιθανόν να έχουμε διαρκές στρες,
• Είμαστε λιγότερο ευτυχισμένοι,
• Δεν συγκεντρωνόμαστε στους στόχους μας,
• Δεν μαθαίνουμε εύκολα,
• Αισθανόμαστε αδύναμοι.
Ερευνητές υποστηρίζουν ότι μια μειοψηφία θρέφεται με την αταξία. Αυτοί είναι οι υπέρ-δραστήριοι με εκπληκτικές ικανότητες συγκέντρωσης. Οι υπόλοιποι -μικροί και μεγάλοι- αν ξεφορτωθούμε τα άχρηστα βαρίδια, βάλουμε μια στοιχειώδη τάξη στη ζωή μας θα μπορέσουμε να αλλάξουμε τρόπους δράσης.
Παρόρμηση ή λογική;
Είναι Κυριακή πρωί και θεωρείς ότι αξίζει να φιλέψεις τον εαυτό σου ένα διαφορετικό κολατσιό σε παραλιακή καφετέρια στο Κουμ Καπί.
Ο κατάλογος της καφετέριας έχει 4 επιλογές:
• Πλήρες πρωινό 8 ευρώ.
• Καπνιστός σολομός με χτυπητά αυγά 5.95 ευρώ.
• Βάφλες με σιρόπι 4.75 ευρώ.
• Αυγά με πατάτες 4.40 ευρώ.
«Τι θα διαλέξετε».
«Μα ότι κάνει η πλειοψηφία καπνιστό σολομό με χτυπητά αυγά «Γιατί κάναμε αυτή την επιλογή;». «Δεν υπάρχει λογική» λένε οι ερευνητές.
«Ισως επειδή το μενού είναι έξυπνα στημένο ή το πιθανότερο επειδή δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε αξίες, τιμές, ποσότητες και σχέσεις».
Κι επειδή αυτή η ικανότητα δεν είναι έμφυτη, οφείλουμε να εκπαιδευθούμε πώς να δρούμε σαν καταναλωτές. Ετσι, για παράδειγμα αν δεν υπήρχε το ακριβότερο “πλήρες πρωινό” δεν θα επιλέγαμε “το σολομό” αλλά κάτι φθηνότερο.
Ημερολόγιο ανεπιθύμητων πράξεων
Κανένας δεν διδάσκεται από τα λάθη του, ούτε καν η Ιστορία.
Οι μαθητές συνεχίζουν να τα επαναλαμβάνουν, κι ας ωρύονται εκπαιδευτικοί και γονείς.
Οι ενήλικες καπνίζουν, τρώνε τα νύχια τους ή ότι άλλο βρουν πρόχειρο ή έχουν το σύνδρομο FOMO (δηλαδή, να κοιτάζουν το κινητό τους κάθε 1 λεπτό).
Ειδικοί προτείνουν να τηρούμε το προσωπικό μας ημερολόγιο ανεπιθύμητων πράξεων.
Υποστηρίζουν ότι θα δούμε οφέλη, με μια επιφύλαξη.
Η τήρηση ημερολόγιου μειώνει μόνο τις ασυνείδητα ανεπιθύμητες πράξεις που μας κάνουν ευάλωτους.
Συμπερασματικά
Οι τρόποι της καθημερινής μας δράσης είναι παγιωμένοι.
Δύσκολα θα υιοθετήσουμε νέους.
Μόνο μια σε βάθος εσωτερική ανάλυση θα μας βοηθήσει να υιοθετήσουμε τις αλλαγές που χρειαζόμαστε για να αναπτυχθούμε.
Οι ειδικοί μας λένε ότι κάθε αλλαγή…
• Γίνεται σταδιακά με μελετημένο πρόγραμμα.
• Απαιτεί εκπαίδευση των εφήβων στην μεταγνώση.
• Ριζώνει σε ζωντανά κύτταρα.
• Απαιτεί ενσυνείδητους πολίτες.
• Eρχεται εύκολα όταν κοινωνία και ταγοί έχουν λιγότερα φτιασίδια.
Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.
