» …στους θαλάσσιους ‘‘∆ρόµους του Μεταξιού’’
Λιγότερο από µισό αιώνα πριν, η Ινδία ξεκίνησε µια πορεία οικονοµικής ανάπτυξης αποµονώνοντας τον εαυτό της από την παγκόσµια αγορά, µια στρατηγική που τελικά αποδείχθηκε ανεπιτυχής.
Α
ν και εξακολουθούν να υπάρχουν απόψεις που υποστηρίζουν ότι η ζήτηση της εσωτερικής αγοράς της Ινδίας από µόνη της θα µπορούσε να διατηρήσει την οικονοµική της επέκταση, κυρίως µετά το 2015 άρχισε να αντιλαµβάνεται, ότι η συνεργασία µε τις διεθνείς αγορές είναι ζωτικής σηµασίας για την ανάπτυξη.
Οι εξαγωγές υποχρεώνουν τις εταιρείες να διατηρούν την ανταγωνιστικότητά τους σε περιβάλλοντα πέρα από την επιρροή της κυβέρνησής τους. Επιτρέπει στις επιχειρήσεις να επιτύχουν το µέγιστο δυναµικό ανάπτυξης και κλίµακας. Επιπλέον, η αλληλεπίδραση µε πελάτες στο εξωτερικό παρέχει πολύτιµες πληροφορίες, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις να βελτιώσουν τις υπηρεσίες τους. Στην Ανατολική Ασία, η επιτυχία των εξαγωγών χρησίµευσε ως αποτελεσµατικό µέτρο για τις κυβερνήσεις, προσδιορίζοντας τους τοµείς που δικαιολογούσαν συνεχή υποστήριξη.
Καθώς το 2024 είναι το έτος εκκίνησης του νέου παγκόσµιου µεγακύκλου της οικονοµίας, οι τεράστιες αλλαγές που θα επέλθουν θα αναδείξουν την Ινδία ως µια νέα σηµαντική οικονοµία. Πρέπει όµως να αγωνιστεί σκληρά για να αντιµετωπίσει την Κίνα που χρησιµοποιεί την στρατηγική, που ονοµάζεται το «Κολιέ των Μαργαριταριών», για να έχει ναυτική παρουσία από τη Μοµπάσα έως το Τζιµπουτί, από το Καράτσι έως το Gwadar και από το Κολόµπο και τη Hambantota έως το Sittwe και τα νησιά Coco.
Η Ινδία έχει µια εκτεταµένη και φιδίσια ακτογραµµή, που την καθιστά ευάλωτη στις δυνάµεις της φύσης. Ο Ινδικός Ωκεανός, που καλύπτει σχεδόν το ένα πέµπτο της επιφάνειας του νερού της Γης, εκτείνεται σε τρεις ηπείρους και 28 χώρες, χρησιµεύοντας ως κρίσιµο πέρασµα για το διεθνές εµπόριο που συνδέει τον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό ωκεανό. Αυτός ο ωκεανός έχει ιστορικά διευκολύνει την ευηµερία µέσω του εµπορίου, αλλά λειτούργησε επίσης ως πύλη για τις αποικιακές δυνάµεις.
Η Κίνα έχει επεκτείνει την επιρροή της σε όλη την τεράστια έκταση του Ινδικού Ωκεανού, εξασφαλίζοντας στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία. Ωστόσο, η σφαίρα της γεωπολιτικής τροφοδοτείται συχνά από µια αµείλικτη αναζήτηση κυριαρχίας.
Η Ινδία προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει την ισορροπία µέσω του στρατηγικού αντίµετρου της, γνωστού ως «Κολιέ των ∆ιαµαντιών». Αυτή η πρωτοβουλία εκτείνεται από την Κεντρική Ασία έως τη Μογγολία, την Ιαπωνία, το Βιετνάµ, την Ινδονησία, τη Σιγκαπούρη, τις Σεϋχέλλες, το Οµάν και το Ιράν. Ο πρωταρχικός στόχος πίσω από αυτό το εκτεταµένο δίκτυο είναι να δηµιουργηθεί ένας δακτύλιος στρατηγικών εταιρικών σχέσεων και επιρροής που χρησιµεύει ως αντίβαρο στην επέκταση της παρουσίας της Κίνας
Πολλές όµως χώρες µέσω της διπλωµατίας της «παγίδας χρέους» της Κίνας βρίσκονται σε δυσαρέσκεια, καθώς επιβαρύνονται µε δυσβάσταχτα χρέη προς την Κίνα και αναγκάζονται σε στρατηγικές παραχωρήσεις. Εν µέσω αυξανόµενης δυσαρέσκειας, η Ινδία βλέπει µια ευκαιρία να αξιοποιήσει αυτά τα παράπονα. Η απάντησή της είναι η στρατηγική του «Κολιέ των ∆ιαµαντιών», µε στόχο τη δηµιουργία µιας περιµέτρου ασφαλείας µέσω της ενίσχυσης των ναυτικών βάσεων στο εξωτερικό, του σχηµατισµού νέων στρατιωτικών συµµαχιών και της επέκτασης της επιρροής της σε ολόκληρη την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού. Ο στρατηγικός στόχος είναι να αντισταθµιστούν οι θαλάσσιες φιλοδοξίες της Κίνας.
Η Ινδία έχει ξεκινήσει µια διπλωµατική επίθεση, εξασφαλίζοντας συµφωνίες για την ενίσχυση της θέσης της. Το 2015, οι Σεϋχέλλες συναίνεσαν στην κατασκευή µιας ναυτικής βάσης στο νησί της Κοίµησης της Θεοτόκου, που θα παρέχει στην Ινδία µια επιχειρησιακή βάση στην αφρικανική ήπειρο, επιτρέποντας στο ινδικό ναυτικό, µε τους κατάλληλους πόρους, να αµφισβητήσει την κινεζική παρουσία στο Τζιµπουτί και την Κένυα. Επιπλέον, η θέση της νήσου Κοίµησης της Θεοτόκου ακριβώς βόρεια του καναλιού της Μοζαµβίκης, µιας ζωτικής σηµασίας θαλάσσιας εµπορικής οδού, ενισχύει τη στρατηγική της σηµασία. Το 2016, η Ινδία επέκτεινε τη στρατηγική της εµβέλεια υπογράφοντας συµφωνία µε το Ιράν για την ανάπτυξη του πρώτου λιµανιού βαθέων υδάτων στο Chabahar που θα διευκόλυνε τη σύνδεση της Ινδίας µε τον διάδροµο µεταφορών Βορρά-Νότου, δηµιουργώντας µια άµεση σύνδεση από τη Βοµβάη στη Μόσχα, µέσω του Ιράν και του Αζερµπαϊτζάν. Από ινδική σκοπιά, η επένδυση στο Chabahar χρησιµεύει ως άµεσο αντίµετρο στις επενδύσεις της Κίνας στο Καράτσι και το Gwadar.
Επιπλέον, το 2018, η Ινδία ενίσχυσε τη στρατηγική της παρουσία στην Αραβική Χερσόνησο µέσω της πρόσβασης στο στρατηγικό λιµάνι Duqm του Οµάν, τοποθετηµένο µεταξύ Τζιµπουτί και Γκουαντάρ, λειτουργεί ως στρατηγικό αντίβαρο στις κινεζικές θέσεις στην περιοχή. Συγκεκριµένα, η εγγύτητα του Duqm στα στενά του Ορµούζ, ένα από τα πιο κρίσιµα θαλάσσια σηµεία συµφόρησης στον κόσµο, υπογραµµίζοντας τη µοναδική στρατηγική σηµασία του.
Την ίδια χρονιά δράση, η Ινδία ολοκλήρωσε µια συµφωνία µε την Σιγκαπούρη, παρέχοντας στο Ινδικό Ναυτικό υλικοτεχνική υποστήριξη, όπως επανεξοπλισµό και ανεφοδιασµό, στη ναυτική βάση Changi της Σιγκαπούρης προκειµένου να έχει παρουσία στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Επίσης εξασφάλισε συµφωνία µε την Ινδονησία για στρατιωτική πρόσβαση στο λιµάνι Sabang, στρατηγικά τοποθετηµένο στη βόρεια πύλη του στενού Malacca, από όπου διέρχεται περίπου το 80% των εισαγωγών αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου της Κίνας
Η Ινδία επιδιώκει ενεργά να ενισχύσει τους δεσµούς της µε χώρες που γειτνιάζουν µε την Κίνα. Η Ινδία και η Μογγολία συµφώνησαν να δηµιουργήσουν έναν διµερή εναέριο διάδροµο, µε στόχο την ενίσχυση του εµπορίου, του τουρισµού και των διαπροσωπικών συνδέσεων. Από το 2015, το εµπόριο µε τις χώρες στην Κεντρική Ασία, (το Καζακστάν, το Ουζµπεκιστάν, το Τουρκµενιστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν), έχει διπλασιαστεί. Το 2017, η Ινδία και η Ιαπωνία ξεκίνησαν τον ∆ιάδροµο Ανάπτυξης Ασίας-Αφρικής, µε στόχο την ανάπτυξη υποδοµών, την τόνωση της οικονοµικής ανάπτυξης και την αύξηση της επιρροής της Ινδίας και της Ιαπωνίας, ενώ ταυτόχρονα αµφισβητούν την κυριαρχία της Κίνας στην Αφρική.
Ένας τοµέας όπου η Ινδία θα µπορούσε να βελτιωθεί, είναι οι πωλήσεις όπλων. Η Ινδία έχει δηµιουργήσει παράκτιους σταθµούς ραντάρ και συστήµατα ελέγχου σε χώρες όπως το Μπαγκλαντές, η Σρι Λάνκα, οι Σεϋχέλλες και οι Μαλδίβες. Η Κίνα έχει προχωρήσει περαιτέρω προµηθεύοντας τους συµµάχους της µε προηγµένο στρατιωτικό εξοπλισµό, συµπεριλαµβανοµένων υποβρυχίων και µαχητικών αεροσκαφών. Οι πωλήσεις όπλων έχουν αποδειχθεί αποτελεσµατικό µέσο για την ενίσχυση των σχέσεων και τη σφυρηλάτηση στρατηγικών εταιρικών σχέσεων. Η Κίνα έχει διακριθεί στη µόχλευση των πωλήσεων όπλων για να ενισχύσει την επιρροή της σε ολόκληρη την Ασία, µια στρατηγική που η Ινδία θα µπορούσε ενδεχοµένως να υιοθετήσει πιο επιθετικά για να ενισχύσει τη δική της στρατηγική θέση.
Η Ινδία και η Κίνα στοχεύουν να περιορίσουν την επιρροή η µια της άλλης µέσω του ελέγχου του εµπορίου και των στρατηγικών συµµαχιών. Η Ινδία ενισχύεται από τις ΗΠΑ που ενθαρρύνουν την πρόσφατη χάραξη του «Νέου Ινδικού ∆ρόµου του Μεταξιού» µέσω Σαουδικής Αραβίας, Ιορδανίας, Ισραήλ, Πειραιά για να αποκτήσει πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά ο οποίος καθυστερεί µετά τα γεγονότα της Γάζας.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι oικονοµολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης ∆εδοµένων και Πρόβλεψης
