Οι νευροεπιστήµες εισέρχονται σε πολλούς τοµείς (χρηµατοοικονοµική, µάρκετινγκ, οικονοµία, ανθρώπινοι πόροι, εκπαίδευση) και φαίνεται να θέλουν να «φλερτάρουν» µε τον κόσµο του µάνατζµεντ.
Αυτή η πιο ρεαλιστική και συστηµική προσέγγιση στο µάνατζµεντ θα ενίσχυε την αυτονοµία και τη δηµιουργικότητα των εργαζοµένων. Συγκεκριµένα, τί είναι οι νευροεπιστήµες; Πώς παρεµβαίνουν στην επιχείρηση; Τί πραγµατικά φέρνουν στους µάνατζερ;
Επιπλέον, οι νευροεπιστήµες αµφισβητούν τις πεποιθήσεις µας σχετικά µε τη λήψη αποφάσεων και ανοίγει ένα νέο πεδίο µε συναρπαστικά δεδοµένα για το πώς κάνουµε τις επιλογές µας.
Ορισµός
Οι νευροεπιστήµες είναι ένας κλάδος που µελετά το νευρικό σύστηµα, πιο συγκεκριµένα τον εγκέφαλο. Στόχος τους είναι να κατανοήσουν συµπεριφορές, ακόµη και ορισµένες παθολογίες µέσω της ψυχικής δραστηριότητας. Για αρκετούς αιώνες, η καρδιά θεωρούνταν η έδρα της νοητικής δραστηριότητας, µια θεωρία που υπερασπίστηκε ιδιαίτερα ο Αριστοτέλης. Ήταν οι πειραµατικές εργασίες του Κλαύδιου Γαληνού που επιβεβαίωσε ότι οι σκέψεις και τα συναισθήµατά µας διέπονταν από τον εγκέφαλο. Γεννηµένες από τη συνάντηση µεταξύ βιολογίας και ιατρικής, οι νευροεπιστήµες έχουν εξελιχθεί σηµαντικά, ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 1980. Οι µελέτες τους βασίζονται σε άλλους κλάδους όπως η ηθολογία, η γνωστική ψυχολογία, η νευροψυχολογία και η απεικόνιση του εγκεφάλου. Η νευροαπεικόνιση καθιστά δυνατό το χαρακτηρισµό των µηχανισµών του εγκεφάλου. Χάρη σε αυτή, ορισµένες διαδικασίες µάθησης, µνήµης, κινήτρων και λήψης αποφάσεων αναλύονται και κατανοούνται καλύτερα. Τα συναισθήµατα δεν θεωρούνται πλέον καθαρά υποκειµενικά, αναλύονται µε πιο συστηµικό τρόπο.
Υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων
Οι νευροεπιστήµες εισέρχονται πλέον στον επιχειρηµατικό κόσµο όπου η αλληλεπίδραση παίζει σηµαντικό ρόλο. Έτσι, ακούµε για το νευροµάρκετινγκ, τη νευροοικονοµία, τη νευροχρηµατοοικονοµική (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, νευροχρηµατοοικονοµική και επενδυτικές αποφάσεις, Τα Νέα, 01/06/2023), το νευροµάνατζµεντ.
Το νευροµάνατζµεντ παρέχει εργαλεία στους µάνατζερ για να δηµιουργήσουν ένα ισορροπηµένο και αποτελεσµατικό περιβάλλον εργασίας. Είναι πλέον αποδεκτό ότι η καθηµερινή ρουτίνα αποθαρρύνει τα κίνητρα. Η αυτοπεποίθηση φαίνεται ξεκάθαρα να είναι ένας ισχυρός κινητήριος µοχλός. Υπάρχουν εφαρµογές για να βοηθήσουν τους µάνατζερ να προβλέψουν τις πιο επικίνδυνες καταστάσεις. Ο στόχος είναι να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για τον εργαζόµενο µεγιστοποιώντας ταυτόχρονα το κέρδος για ολόκληρο τον οργανισµό.
Η καλή κατανόηση της διαχείρισης της προσοχής, των σχέσεων µε τους άλλους, κλπ., θα προωθούσε την ευηµερία και την ικανότητα για καινοτοµία. Ωστόσο, το µάνατζµεντ παραµένει µια ανθρώπινη ιστορία όπου η συναισθηµατική νοηµοσύνη έχει τη θέση της. Και ανεξάρτητα από τις νευροεπιστήµες, η επιµόρφωση σε µάνατζµεντ θα παρέχει βασικά θεµέλια για κάθε µάνατζερ. Η ανάπτυξη του leadership (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, η γοητεία του leadership στη σύγχρονη διοίκηση επιχειρήσεων, Οικονοµικός Ταχυδρόµος, 24/10/2023) και η βελτίωση της ποιότητας ζωής στην εργασία µπορούν να διδαχθούν. Η υποστήριξη των οµάδων µέσω της αλλαγής, η γνώση του τρόπου επικοινωνίας και η ενηµέρωση είναι όλες οι δεξιότητες και οι στάσεις που πρέπει να αποκτηθούν (expertise και know-how).
Συµπερασµατικά, το νευροµάνατζµεντ ενσταλάζει τον αλτρουισµό, την ακρόαση, την προσοχή στους µάνατζερ, βασικές ιδιότητες σήµερα για να διευκολύνει έναν εργαζόµενο. Πρόκειται για την προσαρµογή του κόσµου της εργασίας στη λειτουργία του εγκεφάλου και όχι το αντίστροφο.
Επιπλέον, ο νευροµάνατζερ ξέρει πώς να ενεργοποιεί τη συναισθηµατική, σχεσιακή ευφυία ή ακόµη και συλλογική νοηµοσύνη µέσα στις οµάδες και ενδιαφέρεται για την επαγγελµατική εξέλιξη των συναδέλφων του. Αυτή η µεγαλύτερη κατανόηση των άλλων του επιτρέπει να βελτιώσει τους δεσµούς που δηµιουργεί µε την οµάδα του, αλλά και να ενισχύσει την απόδοσή τους.
*O Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης είναι καθηγητής, ακαδηµαϊκός
Βασιλική Ακαδηµία Οικονοµικών & Χρηµατοοικονοµικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδηµία των ∆ιδακτόρων, επίτιµος ∆ρ. ΑΠΘ
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France CIHEAM – International Center for Advanced Mediterranean Agronomic Studies, France, Greece
