Το 2022 έχει σχεδόν φύγει. Το 2023 ακολουθεί. Είναι ενδιαφέρον το ότι μπορούμε να μετράμε τον χρόνο, μια οντότητα που δεν κατανοούμε πλήρως και κάποιοι φυσικοί διατείνονται ότι πρόκειται για αυταπάτη. Κάπως σαν τη λέξη “λαϊκισμός” που προσάπτουν όλοι σχεδόν οι πολιτικοί στους αντιπάλους τους, αν και κανένα ελληνικό ή ξενόγλωσσο λεξικό δεν δίνει έναν σαφή ορισμό. Το ανθρώπινο είδος έχει αυτή την ικανότητα: να τσαλαβουτάει στο ασαφές και στο άγνωστο ντύνοντάς το με φράσεις γεμάτες από τη βεβαιότητα του ημιμαθούς.
Τα ΜΜΕ έριξαν τους προβολείς τους σε πολλά γεγονότα το 2022. Τον Φεβρουάριο και για πολλές εβδομάδες μετά παρακολουθήσαμε την εισβολή στην Ουκρανία, που ο Πούτιν ονόμασε με μεγάλη δόση υποκρισίας «ειδικές στρατιωτικές επιχειρήσεις». Λίγο αργότερα τις ξεχάσαμε για χάρη του Λιγνάδη, του Φιλιππίδη, της Πισπιρίγκου, του θανάτου της Βασίλισσας Ελισάβετ, της εξέγερσης στο Ιράν, των παρακολουθήσεων, της Καϊλή, των καλαθιών και των pass, και πάει λέγοντας.
Έχω ένα πρόβλημα με αυτή την αλλαγή του χρόνου. Συμβαίνει με καιρό Απριλίου και όχι Δεκεμβρίου. Οι ειδικοί δίνουν τις ερμηνείες τους, αλλά σχεδόν ποτέ δεν μιλούν για τον ελέφαντα στο δωμάτιο, τα ορυκτά καύσιμα που βασικώς προκαλούν την κλιματική κρίση. Δεν θέλουν να ταράξουν τα γαλήνια ύδατα της “ανάπτυξης”. Το ενδιαφέρον είναι ότι ταυτόχρονα με τις υψηλές θερμοκρασίες στη χώρα μας, στις ΗΠΑ και στον Καναδά βιώνουν ακραίες πολικές θερμοκρασίες που οφείλονται σε μεγάλου εύρους ταλαντώσεις του λεγόμενου πολικού αεροχείμαρρου που επίσης προκαλεί η θέρμανση του κλίματος. Παραδόξως η υπερθέρμανση και το δριμύ ψύχος μπορούν να έχουν την ίδια αιτία. Η κλιματική κρίση έχει κάτι από τη θεότητα του Ιανού.
Δύο μεγάλες σύνοδοι του ΟΗΕ έλαβαν χώρα το 2022, η COP27 για το κλίμα και η COP15 για τη βιοποικιλότητα. Στην πρώτη μίλησαν πολλοί ηγέτες, όπως και ο Έλληνας πρωθυπουργός, με γενικότητες και χωρίς ουσιαστική δέσμευση για άμεσο περιορισμό των ορυκτών καυσίμων και ενίσχυση των φτωχών του πλανήτη. Στη δεύτερη τα πράγματα ήταν χειρότερα. Οι ΗΠΑ δεν είναι μέλος της Συνόδου για να μη «θιγούν τα εμπορικά συμφέροντα» της χώρας. Η ίδια η Σύνοδος δεν έτυχε δημοσιότητας από τα ελληνικά ΜΜΕ απέναντι στους βιασμούς, στις δολοφονίες και στο καλάθι του νοικοκυριού. Τα αποτελέσματά της ήταν μια γενικόλογη ανακοίνωση χωρίς ουσιαστική δέσμευση. Ας πάει και η βιοποικιλότητα.
Η βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση Christian Aid σε πρόσφατη έκθεσή της εκτίμησε ότι η ξηρασία του καλοκαιριού στην Ευρώπη κόστισε 20 δισεκατομμύρια δολάρια, οι πλημμύρες στο Πακιστάν 30 δισεκατομμύρια και η καταιγίδα Ίαν στην Κούβα και τις ΗΠΑ 100 δισεκατομμύρια. Το κόστος αυτό το επωμίζονται οι φορολογούμενοι. Τα κέρδη των εταιρειών πετρελαίου τα καρπούνται τα υψηλόβαθμα στελέχη τους και οι μεγαλομέτοχοι. Τον πόνο της απώλειας των περιουσιών και της ζωής τον βιώνουν συνήθως οι φτωχοί.
Η ιστορία αυτή έχει πίσω της το χρήμα, ποσά με έντεκα και δώδεκα ψηφία, που υπερβαίνουν αστρονομικά τις ανάγκες αλλά και την κατανόηση του μέσου πολίτη. Η ΒΡ είναι μια από τις πετρελαϊκές εταιρείες που αυτοδιαφημίζεται ως “πράσινη”. Το 2022 δαπάνησε ένα εκατομμύριο δολάρια για να διαφημίσει στα social media τις πράσινες επιδόσεις της. Για το 2023 η εταιρεία σχεδιάζει να επενδύσει 7,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε νέες εξορύξεις υδρογονανθράκων αλλά μόνο τα μισά στις ανανεώσιμες πηγές.
Προ μηνός τρία βρετανικά πανεπιστήμια απαγόρευσαν σε εταιρείες πετρελαίου να προσφέρουν εργασία σε αποφοίτους τους μέσω των γραφείων σταδιοδρομίας των πανεπιστημίων, επειδή οι εταιρείες αυτές συνιστούν «βασικό εμπόδιο προς ένα δικαιότερο και βιώσιμο κόσμο». Στην Οξφόρδη φοιτητές μπλοκάρισαν εκδηλώσεις εταιρειών εξορύξεων και στο Πανεπιστήμιο Σέφιλντ έκαναν κατάληψη ώστε να μην επιτραπούν εκδηλώσεις της ΒΡ και της ExxonMobil. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Γκουτέρες σε ομιλία του σε αμερικανούς φοιτητές τον Νοέμβριο είπε: «Μην εργάζεσθε για τους καταστροφείς του κλίματος. Χρησιμοποιήστε το ταλέντο σας για να οδηγηθούμε σε ένα ανανεώσιμο μέλλον».
Χρειάστηκαν 27 σύνοδοι για το κλίμα και 15 για τη βιοποικιλότητα για να διαπιστώσουμε ότι οι σύνοδοι αυτές μοιάζουν σε κάποιο βαθμό με κακόγουστες πανηγύρεις χωρίς αποτέλεσμα. Έχουμε διαμάχη με τη φύση με πρόφαση την ανάπτυξη. Αυτή η διαμάχη για την ώρα φαίνεται ότι θα λήξει όταν όλη η φύση μετατραπεί σε χρήμα. Κανείς μας όμως δεν έχει τη βιολογική ικανότητα να τρώει, να πίνει και να αναπνέει χαρτονομίσματα. Και κανείς δεν μπορεί να διατείνεται ότι υπάρχει χρηματικό ισοδύναμο για την αισθητική απόλαυση και τη μαγεία μιας θάλασσας χωρίς πλαστικά και πετρελαιοκηλίδες, ενός υγιούς δάσους με την πανίδα του, ενός κοκκινολαίμη ή ενός τσαλαπετεινού που επιστρέφει πάλι και πάλι στο ίδιο μέρος μετά από μετανάστευση χιλιάδων χιλιομέτρων.
*Ο Γιάννης Α. Φίλης είναι π. Πρύτανης Πολυτεχνείου Κρήτης
