Οι περιφερειακές και τοπικές εφημερίδες εστιάζουν σήμερα στην ενημέρωση και πληροφόρηση των πολιτών στις τοπικές κοινωνίες με διαφορετικό αλλά ουσιαστικό τρόπο σε σχέση με τις εφημερίδες που εκδίδονται κεντρικά και κυκλοφορούν σε όλη τη χώρα. Τα “Χανιώτικα Νέα” έχουν συμβάλλει αποφασιστικά τις τελευταίες πέντε δεκαετίες στην αδιάλειπτη, αντικειμενική, πολυδιάστατη και ολοκληρωμένη ενημέρωση της κοινωνίας των Χανίων και για το λόγο αυτό παραμένουν μία από τις μακροβιότερες και πιο επιτυχημένες επαρχιακές εφημερίδες της χώρας, με ιδιαίτερα υψηλή ημερήσια κυκλοφορία, έχοντας φανατικούς αναγνώστες όχι μόνο στη τοπική κοινωνία αλλά και σε όλη την Ελλάδα όπως και διεθνώς. Στην επιτυχία αυτή συνέβαλαν αποφασιστικά αφ’ ενός ο ιδρυτής της εφημερίδας κ. Γιάννης Γαρεδάκης με το όραμα του για μία υπεύθυνη, ποιοτική, πολυδιάστατη και αδέσμευτη ενημέρωση των πολιτών και της τοπικής κοινωνίας και αφ’ ετέρου η πλειάδα των δημοσιογράφων και άλλων εργαζομένων της εφημερίδας, συμπεριλαμβανομένων των μελών της οικογένειας του, οι οποίοι συμμετείχαν στην υλοποίηση του προαναφερθέντος οράματος και στόχου. Μία ιδιαιτερότητα των “Χανιώτικων Νέων” είναι η συνύπαρξη, στην έκδοση του καθημερινού φύλλου τους, επαγγελματιών δημοσιογράφων με πολλούς εξωτερικούς συνεργάτες. Οι εξωτερικοί συνεργάτες είναι ενεργοί πολίτες οι οποίοι επιθυμούν να συμβάλλουν στον εμπλουτισμό της ύλης της εφημερίδας και στην ενημέρωση των πολιτών με εξειδικευμένα θέματα, άρθρα γνώμης και απόψεις που ξεφεύγουν του αντικειμένου των επαγγελματιών δημοσιογράφων σεβόμενοι βέβαια τις αρχές και τους στόχους της εφημερίδας. Θα μπορούσε λοιπόν να λεχθεί ότι σήμερα στη δημιουργία του καθημερινού φύλλου των “Χανιώτικων Νέων” συμβάλλουν αφ ενός μεν οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι και αφ ετέρου δε οι ενεργοί πολίτες-εξωτερικοί συνεργάτες της εφημερίδας. Η συνύπαρξη επαγγελματιών και ερασιτεχνών δημοσιογράφων/αρθρογράφων (εξωτερικών συνεργατών) στην εφημερίδα διασφαλίζει την αντικειμενική παρουσίαση των ειδήσεων και απόψεων χωρίς δηλαδή να υπεισέρχεται η υποκειμενική ή προκατειλημμένη γνώμη/άποψη του (ερασιτέχνη) δημοσιογράφου.
Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ
Τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών συνέβαλε στη δημιουργία ενός νέου είδους δημοσιογραφίας η οποία ονομάστηκε δημοσιογραφία των πολιτών ή συμμετοχική δημοσιογραφία. Ο Αμερικανός δημοσιογράφος Dan Gillmor στο βιβλίο του “We, The Media” αναφέρει ότι “δημοσιογραφία των πολιτών είναι η δημοσιογραφία που ασκείται από πολίτες οι οποίοι δεν είναι επαγγελματίες δημοσιογράφοι με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών”. Με το τρόπο αυτό ο πολίτης ο οποίος στο παρελθόν ήταν καταναλωτής νέων/ειδήσεων γίνεται και παραγωγός τους δηλαδή πλέον είναι ταυτόχρονα παραγωγός και καταναλωτής τους. Έτσι η παλαιότερη μονόδρομη ροή ειδήσεων από το παραγωγό προς τον καταναλωτή σήμερα γίνεται αμφίδρομη όπου τα όρια παραγωγού και καταναλωτή ειδήσεων είναι δυσδιάκριτα. Με τον τρόπο αυτό η ενημέρωση και πληροφόρηση της κοινωνίας/των πολιτών εκδημοκρατίζεται και δεν μονοπωλείται/εξαρτάται πλέον (μόνο) από μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Η βασική ιδέα της δημοσιογραφίας των πολιτών βασίζεται στην αυταπόδεικτη αλήθεια ότι η συνολική γνώση των ανθρώπων είναι πλουσιότερη από τη γνώση μονάχα των δημοσιογράφων. Συνεπώς θα πρέπει να τους δοθεί βήμα για να ακουστούν και έτσι θα προκύψουν θετικά οφέλη για όλη τη κοινωνία. Έτσι η αυξημένη γνώση που προσφέρεται με τη βοήθεια της συμμετοχικής δημοσιογραφίας ενδυναμώνει τους πολίτες δεδομένου ότι “η γνώση είναι δύναμη” όπως δήλωσε παλαιότερα ο Άγγλος φιλόσοφος, πολιτικός και επιστήμονας Francis Bakon (1561-1626) ένας εκ ων θεμελιωτών της επιστημονικής επανάστασης η οποία άλλαξε μετά τον 17ο αιώνα την Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο. Το θέμα της συμμετοχικής δημοσιογραφίας και οι σχέσεις και αλληλεπιδράσεις των σύγχρονων μέσων μαζικής ενημέρωσης και της κοινωνίας των πολιτών διδάσκεται πλέον σε ακαδημαϊκά ιδρύματα όπως μεταξύ άλλων και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του τμήματος δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Η κοινωνία των πολιτών γίνεται αντιληπτή σαν ο χώρος μεταξύ του κράτους και των πολιτών, των κυβερνώντων και των κυβερνωμένων. Σύμφωνα με τον διακεκριμένο Έλληνα κοινωνιολόγο καθηγητή στη London School of Economics κ. Νίκο Μουζέλη το άτομο για να μπορέσει να προστατευθεί σήμερα από το κρατικό, οικονομικό και πολιτιστικό αυταρχισμό θα πρέπει να βασίζεται/υποστηρίζεται από μία ισχυρή κοινωνία των πολιτών. Η κοινωνία των πολιτών αποτελείται από θεσμούς, ομάδες και οργανώσεις οι οποίες λειτουργούν εξισορροπητικά απέναντι στον κρατικό αυταρχισμό και στις ατομικιστικές δυνάμεις της αγοράς, στα ισχυρά ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα. Η ευρωστία/ισχύς της κοινωνίας των πολιτών σε μία χώρα ενισχύει/ενδυναμώνει την αυτονομία των πολιτών και περιορίζει τον αυταρχισμό της κρατικής εξουσίας και της οικονομικής δύναμης των ιδιωτικών/κερδοσκοπικών οργανισμών επί της κοινωνίας. Η τεράστια ισχύς και η επιρροή στη καθημερινή ζωή των πολιτών των μεγάλων πολυεθνικών οργανισμών της ψηφιακής τεχνολογίας όπως οι Google, Amazon, Facebook, Apple κ.α. και η κατάχρηση της έχει τεθεί στο μικροσκόπιο της Ευρωπαικής Ένωσης και η Ευρωπαία επίτροπος αρμόδια σε θέματα ανταγωνισμού κ. Margrette Vastager διερευνά σήμερα τους τρόπους εξυγίανσης της αγοράς από τέτοιες ακραίες μονοπωλιακές καταστάσεις. Σύμφωνα με τον Νίκο Μουζέλη, “η κοινωνία των πολιτών σαν ένας τρίτος πόλος μεταξύ κράτους και αγοράς δεν αποτελεί τη μαγική φόρμουλα για να λυθούν όλα τα προβλήματα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αποτελεί όμως ένα χώρο ικανό να αμβλύνει τον αυταρχισμό και τη διαφθορά του κομματικο-κρατικού συστήματος από τη μία μεριά και την ασυδοσία του ιδιωτικού κεφαλαίου από την άλλη”. Ο αυταρχισμός του κράτους και η αύξηση της ισχύος των δυνάμεων της αγοράς (ιδιαίτερα σε καθεστώτα/συστήματα που προτάσσουν τη πρωτοκαθεδρία των αγορών έναντι της δημόσιας σφαίρας) περιορίζουν την ελευθερία των πολιτών. Με αναφορά τη διάκριση μεταξύ θετικής και αρνητικής ελευθερίας όπως προτάθηκε από το Βρετανό πολιτικό φιλόσοφο, ακαδημαϊκό και καθηγητή του πανεπιστημίου της Οξφόρδης κ. Isaiah Berlin (1909 -1997) περιορίζεται η “θετική ελευθερία” του ατόμου [δηλαδή η δυνατότητα να πράττει και να κάνει επιλογές για τη πραγμάτωση των στόχων του και τον αυτοπροσδιορισμό του χωρίς να υπόκειται σε εξωτερικούς περιορισμούς] και αυξάνεται η “αρνητική ελευθερία” του [δηλαδή οι περιορισμοί και ρυθμίσεις που του επιβάλλονται έξωθεν από τη κοινωνία στην οποία ζεί ή/και τους συνανθρώπους του ούτως ώστε μειώνονται οι διαθέσιμες επιλογές/πράξεις του για την επίτευξη των στόχων και των επιδιώξεων του]. Η συμβολή των “Χανιώτικων Νέων” στην ενίσχυση/ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών Τα “Χανιώτικα Νέα” για πολλές δεκαετίες συμβάλλουν στην ενημέρωση και πληροφόρηση της τοπικής κοινωνίας σε τοπικά, περιφερειακά, Εθνικά και διεθνή θέματα χωρίς εξάρτηση από κομματικά ή επιχειρηματικά συμφέροντα κάτι ασύνηθες σήμερα για το χώρο των ΜΜΕ στη χώρα μας αλλά και διεθνώς. Οι δημοσιογράφοι τους βρίσκονται πάντα κοντά στους πολίτες αφουγκραζόμενοι και αναδεικνύοντας τα προβλήματα τους ελέγχοντας κριτικά τον κρατικό αυταρχισμό και τα ιδιοτελή ιδιωτικά συμφέροντα. Ο λόγος τους πάντα ήπιος, τεκμηριωμένος, μετριοπαθής και αντίθετος σε λαϊκιστικές εξάρσεις έχει σαν στόχο την υπεράσπιση των συμφερόντων του τόπου και των πολιτών. Με μία πλειάδα εξωτερικών συνεργατών εξειδικευμένων σε ποικίλα θέματα και υιοθετώντας το μοντέλο της συμμετοχικής/συλλογικής δημοσιογραφίας συμβάλλουν στη διαμόρφωση τεκμηριωμένων απόψεων και γνώμης σε διάφορα σύγχρονα θέματα που απασχολούν τη τοπική κοινωνία. Παράλληλα οι πολίτες επιζητούν τη στήριξη της εφημερίδας όπως και άλλων θεσμών/οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών για να ανταποκριθούν στις αυξημένες πιέσεις που τους ασκούν η αυταρχική κρατική εξουσία και γραφειοκρατία αλλά και τα ισχυρά ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα. Μεταξύ των θεσμών και των φορέων της κοινωνίας των πολιτών που εξισορροπούν τις πιέσεις του κράτους και της αγοράς επί της κοινωνίας τα “Χανιώτικα Νέα” διατηρούν ένα κομβικό ρόλο ενδυναμώνοντας με τη καθημερινή λειτουργία τους τούς πολίτες. Ταυτόχρονα τους παρέχουν την απαραίτητη πληροφόρηση και γνώση ενώ παράλληλα ελέγχουν κριτικά και με μετριοπάθεια τη κρατική και την ιδιωτική εξουσία. Αυτό βέβαια γίνεται αντιληπτό από τους πολίτες οι οποίοι στηρίζουν την εφημερίδα δίνοντας της μία ξεχωριστή θέση στον επαρχιακό τύπο. Έτσι ενδυναμώνοντας με τον τρόπο τους τη κοινωνία των πολιτών συμβάλλουν στη βελτίωση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στο τόπο μας. Κλείνοντας το σύντομο αυτό κείμενο έχω την αίσθηση ότι εάν υπήρχαν και σε άλλες περιφέρειες της χώρας εφημερίδες σαν τα “Χανιώτικα Νέα” η κοινωνία των πολιτών στα μέρη αυτά θα ήταν ισχυρότερη και η κοινοβουλευτική μας δημοκρατία πολλαπλά ωφελημένη.
