Τα χελιδόνια του μοναχού

» Του Βαγγέλη Κακατσάκη

Με τα κείμενα του Βαγγέλη, δεν ξεμπερδεύεις εύκολα. Κι ας είναι ο λόγος του λιτός κι απέριττος…

Η πρώτη ανάγνωση είναι μια σύντομη αναγνωριστική πτήση… και σε μια τέτοια μένουν ακόμη αθέατα τα μυστικά του κειμένου. Διαβάζεις, ξαναδιαβάζεις, και αντιλαμβάνεσαι το πόσα πολλά υποκρύπτει ο ποιητής με την απλή και συνάμα βαθιά υπαινικτική εκφορά του λόγου του. Εξ άλλου χαρακτηριστικό του καλού κειμένου είναι να το περνάς, να το ξαναπερνάς και κάθε φορά εκείνο να ξεκλειδώνει όλο και πιο πολλές έννοιες, σκέψεις , ανησυχίες και διαπιστώσεις του δημιουργού. Ηθελημένα, κρατάει μυστικά, κεκαλυμμένα προσεκτικά, πίσω από μια λεπτή ειρωνεία, με στόχο να συδαυλίσει την περιέργεια και την ευαισθησία του αναγνώστη να ψάξει να βρει πού το πάει ο ποιητής, καθιστώντας τον κατά κάποιο τρόπο συνοδοιπόρο στις πνευματικές του αναζητήσεις.

…..Και ιερός και ανίερος
ο έρωτας της ωραίας Ελένης.
Ωραία αφορμή ο έρωτας
για ιερούς- ανίερους πολέμους.

Η αίσθηση οικειότητας που εισπράττει ο αναγνώστης έχει σχέση με την εκμυστηρευτική τάση του ποιητή, που επιθυμεί να του εναποθέσει με εμπιστοσύνη τις έγνοιες του. Περιμένει από τον αναγνώστη, να πάρει τη σκυτάλη, να προχωρήσει πιο πέρα τη σκέψη του που εντέχνως την αφήνει μετέωρη.
………………………………………………………………………….
Ούτε αγραυλούντες ποιμένες,/ούτε απαστράπτοντες άγγελοι,
ούτε μάγοι με δώρα./Αδιαπέραστο το σκοτάδι/στη γέννηση του νέου παιδιού.
Μια προσφυγοπούλα η μάνα του./Καρπός συνεύρεσης σε μια παλιόβαρκα-/ η αμοιβή για τα μεταφορικά/από την κόλαση στον παράδεισο- /το τεχθέν βρέφος.
Ξημέρωναν Χριστούγεννα ;

Θα λέγαμε ότι τα ποιήματά του, μοιάζουν με πεζά κείμενα μικρής έκτασης, νυχοπατώντας όμως πάντα σε ποιητικούς αρμούς. Στη νέα αυτή ποιητική συλλογή ο Βαγγέλης βαδίζει πότε σχεδόν επιγραμματικά (π.χ. Ορθοδοξίας ανάγνωσμα), πότε υμνολογώντας τη φύση και τους αγίους ( Τα γιασεμιά κι οι κρίνοι, Η Παναγία της Υπαπαντής), άλλοτε διαμαρτυρόμενος για την αδικία που διαβρώνει την κοινωνία (Έχει ο Θεός, Χριστούγεννα;).

Συχνά υιοθετεί το ρόλο του συναξαριστή κι αφιερώνει αρκετά ποιήματά του σε βίους αγίων. Κοντοστέκεται με σεβασμό σε κάποιους από αυτούς τους οποίους τιμά η Εκκλησία, αλλά είναι άγνωστοι στο ποίμνιο ( Ο Άγιος ΝΙΣΕΡ). Δεν λησμονεί να αφιερώσει ποιήματά του και σε ήρωες του έθνους (Μακρυγιάννη-Διάκο) αλλά και σε δύο μεγάλους της λογοτεχνίας μας “τον αετό της Αβύσσου” όπως αποκαλεί τον Νίκο Καζαντζακη (δανεικός -εν μέρει- χαρακτηρισμός για τον μεγάλο κρητικό, από τον “παππού” της Ορθοδοξίας μας Ειρηναίο Γαλανάκη και μέντορα του ποιητή) και στον κυρ- Αλέξαντρο το Σκιαθίτη “Άγιο των Γραμμάτων” μας.

Από τη σύντομη αυτή -δειγματική- αναφορά μας στο περιεχόμενο της συλλογής, εύκολα γίνεται αντιληπτή η επιρροή της Ορθόδοξης Πίστης στο έργο του ποιητή. Κι επομένως σωστά στολίστηκε το εξώφυλλο του βιβλίου με την εξωτερική όψη του τρούλου εκκλησιάς. Εξ άλλου ο θρησκευτικός προσανατολισμός του περιεχομένου σηματοδοτείται και από τον τίτλο της συλλογής “Τα χελιδόνια του μοναχού”. Κι εδώ ο συμβολισμός είναι εμφανής. Θα μπορούσε κανείς, βάσει του περιεχομένου της συλλογής, να δώσει και κυριολεκτικές αλλά και μεταφορικές διαστάσεις σε αυτόν τον τίτλο.

Πάντως για μας, μοναχός είναι ο ίδιος ο ποιητής την ώρα της πνευματικής δημιουργίας όταν βιώνει την απόλυτη μοναξιά, κλεισμένος στο κελί – γραφείο του, υμνολογώντας τη Θεόσταλτη Έμπνευση.. Είναι εκείνη που γεννά την άνοιξη, την ελπίδα, την παρηγοριά, την ελευθερία… Όλες αυτές οι έννοιες συμβολίζονται από τα χελιδόνια κι αυτά με τη σειρά τους μεταμορφώνονται από τη γραφίδα του ποιητή σε ποιήματα…

Πρόκειται στην πλειοψηφία τους για ποιήματα που διέπονται από τις αδιατάρακτες θρησκευτικές καταβολές του ποιητή, ποτισμένα λιτά και διακριτικά από την ψαλμική και υμνογραφική παράδοση τις οποίες πολύ καλά γνωρίζει ο ίδιος, όντας επί σειρά ετών ψάλτης, φέροντας και τον τίτλο του Αναγνώστη.

Ο Βαγγέλης όμως εκτός από τις στέρεες θρησκευτικές του καταβολές που διαχέονται στην ποίησή του, έχει και μια μεγάλη αγάπη για τη γλώσσα η οποία γίνεται αφορμή για παιχνίδι – μια ανάσα στον προβληματισμό και στη διαμαρτυρία του, Πρόκειται για τα παιχνιδόλεξά του, κάτι σαν ιντερμέδια -για να χρησιμοποιήσουμε κι ένα θεατρικό όρο- δηλαδή σαν ένα μικρό παιχνιδιάρικο διάλειμμα ανάσας που συνηθίζει να παρεμβάλει στη ροή των ποιημάτων του και σε προηγούμενες συλλογές του.

Ένα δείγμα: Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος/ παράξενο αυτό το “αρ” που κουβαλούν/ πριν απ΄ το τέλος του ονόματός των – /εντάξει, συν ένα “τ” ο τελευταίος-/ τα τρία πρώτα παιδιά του χρόνου…

Την ποικιλόμορφη αυτή συνύπαρξη περιεχομένου, συμπληρώνει και η αναπάντεχη συμπερίληψη ποιημάτων που διαφοροποιούνται εντελώς από τη θρησκευτική, κατανυκτική ατμόσφαιρα των περισσοτέρων. Αναφέρουμε παραδείγματα: το “Βρέχει” εμπνευσμένο από τη χολιγουντιανή ταινία “Τραγουδώντας στη βροχή”, το “Περί έρωτος” με θέμα τον “ανίερο και ιερό” έρωτα της ωραίας Ελένης…ή το “κατά Μαρκ”, ένα γεμάτο ανησυχία για το μέλλον του ανθρώπου ποιητικό ερωτηματικό, με αφορμή δηλώσεις του ιδρυτή και προέδρου του facebook. Με αυτό ακριβώς το ποίημα κλείνει και η συλλογή που απαρτίζεται από τέσσερις ενότητες, οι οποίες χωρίζουν ισομερώς εξήντα συνολικά ποιήματα.

Ευχή μας -σε μια ιδιαίτερη εποχή που δίνει πληθώρα ερεθισμάτων στον λογοτέχνη- σύντομα να έχουμε στα χέρια μας την επόμενη ποιητική συλλογή του Βαγγέλη Κακατσάκη…
Ένα χελιδόνι, από αυτά του… “μοναχού” μάς το μαρτύρησε, ότι κάτι… ψήνεται.!!