» Ο ψυχίατρος Αντώνης Λιοδάκης μιλά για το βαθύτερο νόημα των γιορτών
Χριστούγεννα, η πιο λαμπερή περίοδος του χρόνου. Γιορτή συνδεδεμένη με ανταλλαγές δώρων, εντυπωσιακούς στολισμούς και πολύ… γκλίτερ.
Ωστόσο, αυτή η πιο χαρούμενη περίοδος του χρόνου, φαίνεται να μην είναι το ίδιο “μαγική” για όλους καθώς κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, πολλοί άνθρωποι αισθάνονται μοναξιά ενώ κάποιοι βυθίζονται σε αρνητικές σκέψεις, είτε για οικονομικούς λόγους, είτε γιατί οι συγγενείς τους ζουν μακρυά, είτε γιατί χώρισαν, είτε γιατί οι φίλοι τους είναι δεσμευμένοι εκείνες τις μέρες, συναισθήματα που υπογραμμίζουν ακόμη περισσότερο τη μοναξιά τους. Και βέβαια η πανδημία κάνει τα πράγματα δυσκολότερα.
Για το πώς βιώνουν οι μοναχικοί άνθρωπο την περίοδο των Χριστουγέννων μιλά στα “Χ.ν.” ο Ψυχίατρος Αντώνης Λιοδάκης ο οποίος αναφέρεται και στο βαθύτερο νόημα των γιορτών:
« Πάντα τα Χριστούγεννα στον Δυτικό κόσμο ήταν μια γιορτή των φώτων και των δώρων. Φώτα παντού, στα δέντρα, στους κήπους, στα πάρκα, στην πόλη, στις προσόψεις κτηρίων που όμως δεν μπορούν να φωτίσουν το σκότος της κοινωνικής πραγματικότητας. Ένας θεσμοθετημένος φωτισμός, ένας “βιασμός” στην απλότητα της νύχτας, στη σιγαλιά της σκοτεινιάς που δυσκολεύει το εσωτερικό φως. Και τα δώρα… Δώρα παντού, δώρα με έναν άκρατο καταναλωτισμό, με έμφαση στο περιτύλιγμα, απονοηματοποιημένες κινήσεις, δώρα που διαμορφώνουν μία αγοραία χυδαιότητα και δημιουργούν ένα ημίφως στη γνησιότητα του τι παίρνεις και του τι δίνεις. Το Προτεσταντικό δόγμα από την εποχή του Λουθήρου απέδιδε στη γέννηση όπως και στην εργασία την μέγιστη σημασία για την ύπαρξη του ανθρώπου. Η γέννηση κάθε μορφής – και της καπιταλιστικής μορφής- καταλαμβάνει κυρίαρχο χώρο συμβολικά και σημειολογικά, στο επερχόμενο κοινωνιολογικό γίγνεσθαι.
Κατά συνέπεια τα Χριστούγεννα αναγάγουν σε ψυχολογικό επίπεδο την αποθέωση του εγώ και την ηθικοποίηση του ατομικισμού».
Η ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΩ
«Εμείς ως Έλληνες, δυτικότροποι και όχι δυτικοί, όχι μόνο θεολογικά αλλά και καταβολής φιλοσοφικά, δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε το μέγεθος αυτής της προσέγγισης. Δυστροπούμε σε αυτήν την υπερβολή και δυστυχώς μιμητίζουμε σε αυτή την πλάνη.
Η μέσα στάση μας, της αρχέτυπης φιλοσοφίας μας, έγκειται στην σπουδή του θανάτου ως δύναμη ελευθερίας και ύπαρξης. Τα φορεμένα Χριστούγεννα είναι αλλότριος μηχανισμός μιας αγάπης επιτηδευμένης, κατευθυνόμενης και ξένης. Εμείς στο μεταίχμιο της ανατολικής υπόστασης ακροβατούμε περί των Χριστουγέννων γιατί “μετακινούμε” τη γέννηση κοντά στη γέννηση της φύσης, μετά την θυσιαστική- θανατοποιητική της εκδοχή.
Τις τελευταίες δεκαετίες, ιδιαίτερα από την ένταξη μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υιοθετούμε πρακτικές που συνάδουν στα Χριστούγεννα όπως η αλληλεγγύη, η ενότητα, η αγκαλιά, η ελπίδα, έννοιες που δομούν την ύπαρξη και μεγαλώνουν τον Άνθρωπο, έννοιες που περιλαμβάνουν θετικά συναισθήματα, που κάνουν τον κόσμο μας πιο όμορφο, πιο ανθρώπινο».
ΜΟΝΑΞΙΑ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΑ
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ
«Αξίζει τον κόπο, εδώ να σταθούμε, ψυχο-κοινωνιολογικά στο σήμερα.
Σήμερα όλο και περισσότερο άνθρωποι βιώνουν την μοναξιά, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση. Βιώνουν κάθε λογής αδιέξοδα και απελπισίες. Αδυνατούν να διαχειριστούν αρνητικά συναισθήματα όπως θλίψη, φόβο και θυμό και διαλύονται στην απόγνωση και στην εξαθλίωση. Σαν άτομα βιώνουμε μια εξορία από τον ίδιο μας τον εαυτό και αδυνατούμε να κοινωνικοποιήσουμε την χαρά μας.
Τα στατιστικά στοιχεία που έρχονται στη δημοσιότητα είναι αδυσώπητα. Οι συγκυρίες της πανδημίας που ακολούθησαν τις μνημονιακές πολιτικές, προκαλούν κύματα παρενεργειών και επιπτώσεων σε όλα τα επίπεδα του δημόσιου βίου. Σε ζητήματα ψυχικής υγείας έχουμε αύξηση των καταθλίψεων, των ψυχοσωματικών νοσημάτων, των πάσης φύσεως φοβιών, των αυτοκτονιών, των καταχρήσεων- εξαρτήσεων και της ενδοοικογενειακής βίας, με σοβαρές επιπτώσεις στα παιδιά και στις γυναίκες.
Οι “Γιορτές” των Χριστουγέννων έρχονται να επιτείνουν τα παραπάνω και να αναδείξουν το πραγματικό μέγεθος αυτής της κοινωνικής εξαθλίωσης. Ξεδιπλώνεται μπροστά μας μια απίστευτη αντίφαση, από την μια η Γέννηση του Θεανθρώπου ως μήνυμα ελπίδας και αλληλεγγύης και από την άλλη ο καθημερινός προσωπικός θάνατος, επισφάλεια,η απόγνωση και η απανθρωπιά».
Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΕΝΤΟΣ ΜΑΣ
Τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους;
« Καταρχήν, θα πρέπει να συναντήσουμε την πραγματικότητα ως έχει με όλες τις, τις αντιφάσεις, τις επιπτώσεις, τις παρενέργειες και τις δυσκολίες. Να συνειδητοποιήσουμε δηλαδή το πού βρίσκεται ο εαυτός μας μέσα σε αυτή την πραγματικότητα και τι αλληλεπίδραση έχουμε μαζί της.
Το δεύτερο είναι να κάνουμε ένα αυτο-γνωσιακό δρόμο, δηλαδή να δούμε τον εαυτό μας και όχι να “πιθηκίζουμε” ή να αναπαράγουμε καταναλωτικά πρότυπα και αλλότριες καταστάσεις. Δηλαδή μια προσωπική αλλά και συλλογική αυτογνωσία.
Το τρίτο είναι να κάνουμε δράσεις. Να… ξεκολλήσουμε από την παθητικότητα και την παρατήρηση- παρακολούθηση του κόσμου σαν εικόνα και να επιλέξουμε μια πιο ενεργητική δράση από μικρά πράγματα που να έχουν μέσα τους ουσιαστική επαφή, αλληλεγγύη και αλτρουισμό, προσφορά, δόσιμο. Πράγματα που επιστρέφουν μες την καρδιά μας».
