Τα δέντρα έχουν τη δική τους ιστορία

Eχουν και τα δέντρα της δική τους ιστορία. Αν είχε μάτια η ελιά του Ιτζεδίν πόσες τραγικές στιγμές θα είχε καταγράψει στη μνήμη της; Πόσους αναστεναγμούς θα είχε ακούσει ο πλάτανος της Σπλάντζιας, πόσους κατακτητές θα έχει γνωρίσει ο πλάτανος στο Βλάτος και πόσους επισκέπτες θα έχουν καλοσωρίσει οι δεντροστοιχίες στη Λεωφόρο Σούδας;
Οι αροκάριες που φύτεψε
ο Βενιζέλος

Δύο επιβλητικές αροκάριες ορθώνονται στον Κήπο του πατρικού σπιτιού του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Χαλέπα, που αποτέλεσε τη στέγη της ζωής του μεγάλου πολιτικού επί τριάντα και πλέον χρόνια, από το 1880 μέχρι το 1910 και αργότερα κατά διαστήματα από το 1927 μέχρι το 1935.
Τα εντυπωσιακά δέντρα – φύλακες του σπιτιού που καλωσορίζουν τους επισκέπτες της “Οικίας- Μουσείου Ελ. Βενιζέλου” είχε φυτέψει πριν από 91 χρόνια ο ίδιος ο Βενιζέλος.
Ήταν η περίοδος που ο μεγάλος πολιτικός, είχε επιστρέψει στα Χανιά από το Παρίσι όπου ζούσε αυτοεξόριστος και μαζί με τη δεύτερη σύζυγο του Έλενα Σκυλίτση αποφάσισαν να προχωρήσουν σε ριζική ανακαίνιση της πατρικής οικίας, στη Χαλέπα.
Η οικία πήρε τη σημερινή της μορφή το 1927. Το σπίτι φέρει την προσωπική σφραγίδα του Βενιζέλου και όλοι οι χώροι έχουν διατηρήσει μέχρι και σήμερα την αυθεντική τους μορφή, αυτή που είχαν την εποχή που κατοικούσε στο σπίτι ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Έπιπλα της δεκαετίας του 1925-’35 διαλεγμένα από τον ίδιο το Βενιζέλο και τη δεύτερη σύζυγό του Έλενα που ήρθαν από την Αθήνα και το εξωτερικό, κινητά, διακοσμητικά αντικείμενα και πίνακες εποχής, πρωτότυπες φωτογραφίες, προσωπικά του αντικείμενα ιδιαίτερα σημαντικής αξίας κοσμούν το εσωτερικό του σπιτιού.
Τότε εκτός κατά την ανακαίνιση φυτεύτηκε και ο κήπος του πατρικού σπιτιού. Τις αροκάριες, το αμπέλι (δίπλα από την οικία), τις ελιές καθώς και τον φοίνικα, τα φύτεψε ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Οι αροκάριες, τα δύο αειθαλή, επιβλητικά δέντρα που αγοράστηκαν από το εξωτερικό, εκτός του ότι φυτεύτηκαν από τον ίδιο τον μεγάλο πολιτικό και διπλωμάτη, έχουν κι έναν επιπλέον συμβολικό χαρακτήρα, της συντροφικότητας και της κοινής πορείας στη ζωή με τη δεύτερη σύζυγό του Έλενα.

Ο πλάτανος “μνημείο της φύσης” στο Βλάτος Κισάμου

Ως ένα από τα μεγαλύτερα σε περίμετρο κορμού αλλά και ηλικία δέντρο έχει χαρακτηριστεί ο πλάτανος στο Βλάτος Κισάμου. Η ηλικία του υπολογίζεται ότι φτάνει τα 1500 χρόνια και η περίμετρός του στο σημείο όπου ενώνονται οι 4 κορμοί που τον αποτελούν ξεπερνάει τα 25 μέτρα!
Στα 1980 με απόφασή της η Διεύθυνση Δασών Χανίων χαρακτήρισε τον συγκεκριμένο πλάτανο ως “διατηρητέο μνημείο της φύσης” αναγνωρίζοντας την αξία και τη σημασία του.

 

Ο ξεχωριστός πλάτανος  της Σπλάντζιας

Συνδεδεμένος με ιστορικά γεγονότα ο πλάτανος της Σπλάντζιας αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δέντρα των Χανίων. Μπροστά από το δέντρο έχει στηθεί μια μαρμάρινη πλάκα να θυμίζει το κρέμασμα του μητροπολίτη Κισάμου Μελχισεδέκ το 1821.
Ρωτάμε τον κ. Σ. Πουμπλάκη της Υπηρεσίας Πρασίνου του Δήμου Χανίων για το πώς ευδοκίμησε ο συγκεκριμένος πλάτανος σε ένα σημείο όπου τα τελευταία 500 χρόνια ήταν πάντα οικιστικό κέντρο. «Στην παλιά πόλη υπάρχουν αρκετά πηγάδια κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας. Ο πλάτανος είναι σίγουρα πάνω από 250 χρονών. Είναι “ανατολικός πλάτανος” και είναι εξαιρετικά ανθεκτικό δέντρο. Έχουμε ελάχιστα σπασίματα τα 30 χρόνια που είμαι στην Υπηρεσία. Το μοναδικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει είναι με τον “σίρικα”. Παλαιότερα κάναμε ψεκασμούς, τα τελευταία χρόνια το αποφεύγουμε», απαντάει.
Σύμφωνα με την κ. Β. Κοκοτσάκη, οι δημότες θα μπορούσαν να βοηθήσουν περισσότερο στην προστασία του πλάτανου. «Υπάρχουν παρεμβάσεις από τους πολίτες π,χ. καλώδια στα κλαδιά του πλατάνου, γλάστρες δίπλα του από τις οποίες μπορεί να του μεταφερθούν αρρώστιες, ενώ όταν προσπαθήσαμε να τον κλαδέψουμε όπως πρέπει ορισμένοι δεν μας άφησαν με αποτέλεσμα το δέντρο να είναι έκθετο στον “σίρικα”».
Οι δεντροστοιχίες της Κρητικής Πολιτείας

Μια σειρά από δεντροστοιχίες για λόγους χρηστικούς αλλά και καλλωπιστικούς είχαν φυτευτεί κυρίως την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας αλλά και αργότερα στη σημερινή λεωφόρο Σούδας, στη Χρυσοπηγή, στη Χαλέπα, στη Γεωργιούπολη στον Αποκόρωνα κ.α.
«Δυστυχώς, στην Υπηρεσία μας δεν έχουμε στοιχεία για τις δεντροφυτεύσεις αυτές. Όμως από όσα έχω διαβάσει ξέρω από το 1901 μέχρι το 1903 επειδή τα Χανιά ήταν πρωτεύουσα της Κρήτης είχε εξασφαλιστεί ένα κονδύλι, ώστε να γίνουν δεντροστοιχίες σε διάφορα σημεία της πόλης. Σε ό,τι αφορά στη Λεωφόρο Σούδας, η περιοχή ήταν ελώδης και ο υδροφόρος ορίζοντας ήταν πολύ ψηλά. Έτσι φυτεύτηκαν ευκάλυπτοι κυρίως αλλά και πλατάνια για να απορροφούν το νερό, ενώ παράλληλα οι ευκάλυπτοι βοηθούσαν με τα αιθέρια έλαιά τους, ώστε να απομακρύνονται τα κουνούπια», μας είπε η δασάρχης κ. Π. Σκλαβάκη.

Η ελιά της ειρήνης στο Ιτζεδίν

1 από 2

Τη δεκαετία του ‘50 οι κρατούμενοι στις φυλακές Καλαμίου, φύτεψαν σχεδόν στο κέντρο του αύλειου χώρου του Φρουρίου Ιτζεδίν, ένα δέντρο ελιάς.
Η ελιά συμβόλιζε την Ειρήνη και τη Συναδέλφωση των λαών, καθώς μέσα στις Εγκληματικές Φυλακές κρατούνταν για τις αριστερές ιδέες τους αρκετοί πολιτικοί κρατούμενοι.
Σύμφωνα με μαρτυρίες κρατουμένων, μεταξύ των οποίων και ο Μανώλης Γλέζος, η ελιά φυτεύτηκε τη δεκαετία του ‘50. Ο αύλειος χώρος της φυλακής ήταν και ο μοναδικός χώρος συνάντησης των κρατουμένων που μπορούσαν να επικοινωνήσουν με άλλους και να νοιώσουν για λίγο ελεύθεροι, έξω από τα κελιά τους. Δίπλα από την ελιά υπήρχε ένα μικρό παρεκκλήσι του Αγ. Ελευθερίου, όπου οι φυλακισμένοι προσεύχονταν, πριν κτιστεί η ομώνυμη εκκλησία στο κυκλικό οχύρωμα νότια του κτηρίου. Μπορεί λοιπόν κανείς να φανταστεί πόσα “έχει δει” ή “ακούσει” αυτό το ιστορικό δέντρο…
Μάλιστα τον περασμένο Μάιο όταν ο Μανώλης Γλέζος είχε επισκεφθεί το Φρούριο Ιτζεδίν και πέρασε την Πύλη, ένα από τα πρώτα σημεία που θέλησε να επισκεφθεί και σταμάτησε μπροστά του συγκινημένος ήταν η ελιά που είχε φυτέψει τη δεκαετία του ‘50 μαζί με άλλους συγκρατούμενούς του…

 

O γιγάντιος φίκος του Δημοτικού Κήπου

«Ο συγκεκριμένος φίκος είναι από τα πρώτα δέντρα που έχουν φυτευτεί στον Δημοτικό Κήπο. Πρέπει να φυτεύτηκε το 1870 όταν και δημιουργήθηκε ο Δημοτικός Κήπος από τον Ρεούφ Πασά», μας εξηγεί ο κ. Στράτος Πουμπλάκης από την Υπηρεσία Πρασίνου του Δήμου Χανίων.
Οι ρίζες του σε κάποια σημεία είναι εναέριες, ένα χαρακτηριστικό του γνώρισμα, ενώ και το μέγεθος τους είναι πολύ μεγάλο με τη διάμετρο του δέντρου να φτάνει τα 30 μέτρα. «Για λόγους ασφαλείας του κόσμου το έχουμε περιορίσει και έχουμε κλαδέψει όλα τα ξερά κλαδιά έτσι ώστε να μειώσουμε το κέντρο βάρους του για να μην έχουμε πτώσεις όταν έχουμε ακραία καιρικά φαινόμενα. Ο φίκος βγάζει κάποιο καρπό που δεν είναι βρώσιμος. Είναι αειθαλές δέντρο και κρατάει το φύλλωμά του όλο τον χρόνο. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερο πότισμα, αν και το καλοκαίρι του δίνουμε ορισμένες μέρες νερό, καθώς έχει και μεγάλο ριζικό σύστημα και παίρνει νερό και από την υγρασία της ατμόσφαιρας. Είναι “επιθετικό” ως δέντρο καθώς δεν επιτρέπει την ανάπτυξη άλλων κοντά του. Στα Χανιά δεν υπάρχει ανάλογο δέντρο σε κάποιο άλλο σημείο», τονίζει ο κ. Πουμπλάκης.
Στον Δημοτικό Κήπο υπάρχουν και άλλα δέντρα που έχουν φυτευτεί και διατηρούνται για πολλά χρόνια χάρη στη φροντίδα της Υπηρεσίας Πρασίνου. Όπως οι ουασιγκτόνιες που βρίσκονται κοντά στην Παιδική Βιβλιοθήκη, η μαγκλούρα που είναι δίπλα στο μνημείο για τη Μάχη της Κρήτης, μια βουκαμβίλια που φυτεύτηκε με βάση μαρτυρίες από τον πρώην ιδιοκτήτη του καφέ “Κήπος” Γεράσιμο Μπονάνο στα 1938 αλλά και ένα δέντρο αβοκάντο που επίσης φυτεύτηκε την ίδια χρονολογία.