«Έχετε αναρωτηθεί αν η μνήμη εργασίας μας δυσλειτουργεί όταν μας κυριεύει το άγχος την ώρα των εξετάσεων;»
Το άγχος της εξέτασης δεν είναι το μοναδικό εμπόδιο στη διαδικασία της μάθησης. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, δύο ομάδες μαθητών: η 1η ομάδα παρακολουθεί μαθήματα σε φιλικό περιβάλλον, με διορατικούς εκπαιδευτικούς που ενισχύουν την βελτιοδοξία και την πολυγνωσία.
Η 2η ομάδα παρακολουθεί μαθήματα σε ουδέτερο περιβάλλον με εκπαιδευτικούς -μη δεμένους με την κοινωνία- με χαμηλότερο επίπεδο εν συναίσθησης.
Στο σημείωμα περιγράφω τα αποτελέσματα -όπως τα αποτυπώνει η βιβλιογραφία, η εμπειρία του Πολυκλαδικού (1985-1997) και πολλών εκπαιδευτήριων της πόλης που λειτουργούν ως πρότυπα.
Η επιτυχία του Πολυκλαδικού μας
Φίλος, λυκειάρχης για μια 10ετία του Πολυκλαδικού, μας περιέγραφε την περασμένη εβδομάδα τα θαυμαστά για σήμερα επιτεύγματα των εκπαιδευτικών του…
Μαθήματα επιλογής και δραστηριότητες μετά την λήξη των μαθημάτων. Γελώντας ανέφερε ότι μαθήματά Ρωσικής παρακολουθούσαν και μέλη της ΚΝΕ.
Ενισχυτική διδασκαλία για όσους επιθυμούσαν.
Τήρηση εκπαιδευτικού portfolio μαθητή.
Ατομικές εμπιστευτικές Υπηρεσίες Ψυχολόγου με δαπάνη ΙΝΚΑ.
Μεσημεριανό φαγητό με χορηγίες INKA και Εκκλησίας.
24ωρη φύλαξη.
Ραδιοφωνικός σταθμός, Εργαστήρια, Αδελφοποιήσεις, Κινηματογραφική λέσχη ‘Μελίνα Μερκούρη’.
Συνεργασίες με Δήμο Χανίων, Ν.Ε.Λ.Ε, Μαθηματική Εταιρεία, Σύλλογο Δασκάλων-Νηπιαγωγών, ΕΛ.ΜΕ., Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση κ.α.
Ήταν πρότυπο το Πολυκλαδικό μας; Θεσμικά, Όχι. Αλλά οι πρωτοβουλίες που αναπτυσσόταν τότε σε πληθυσμό 1200 μαθητών ήταν.
Τα Σχολεία των Χανίων -όλων των βαθμίδων- στα οποία γίνονται αναπτυξιακές πρότυπες δράσεις, εδώ και χρόνια, αυξάνονται. Υποστηρικτές οι σύλλογοι εκπαιδευτικών και γονέων.
Σήμερα οι μελλοντικοί πολίτες χρειάζονται πνευματική προίκα, δηλαδή εν-συναίσθηση, προνοητικότητα, στρατηγικές μάθησης και την καλλιέργεια δια βίου μαθητών.
Χωρίς εν-συναίσθηση
Τι συμβαίνει αν μια ομάδα εκπαιδευτικών ή μαθητών στερείται εν-συναίσθησης; Ο καθηγητής M. Hunter στην εργασία του “Imagination may be more important than knowledge: the eight types of imagination we use.”, (2013) τονίζει…
«Η εν-συναίσθηση είναι η ικανότητα να συνδέεστε με τους άλλους και να αισθάνεστε αυτό που αισθάνονται. Βοηθά ένα άτομο να γνωρίζει συναισθηματικά τι βιώνουν οι άλλοι μέσα από το πλαίσιο αναφοράς τους. Μας επιτρέπει να βλέπουμε τον κόσμο με τα συναισθήματα και τη λογική κάποιου άλλου. Η σύνδεσή μας με την κοινότητα μας δίνει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε τι απαιτείται για να συνυπάρξουμε κοινωνικά. Αποκαλύπτει ότι οι πραγματικότητες μερικές φορές συγκρούονται. Και ότι υψηλή εγωκεντρικότητα οδηγεί σε μειωμένη εν συναίσθηση.
Τα άτομα με έλλειψη εν συναίσθησης την αντισταθμίζουν με τη χάραξη στρατηγικών και την αυθόρμητη νοοτροπία τους για χειραγώγηση των άλλων.
Αδυναμία προβολής στο μέλλον
Τα άτομα που έχουν την έμφυτη δυνατότητα ή την εκπαίδευση να προνοούν και να προβάλλουν στο μέλλον τα σχέδια τους υπερτερούν.
Ας δούμε τα οφέλη τους…
1. Ενεργοποιούν τη μελλοντική επεισοδική τους μνήμη. Δηλαδή, οραματίζονται το μέλλον σε θετικά και αρνητικά σενάρια. Αυτή η προσομοίωση τους επιτρέπει να εκτιμούν καταστάσεις και να αυτορυθμίζουν τους στόχους τους. Σημαντικό προσόν για τους υποψήφιους φοιτητές ή μελλοντικούς επαγγελματίες.
2. Μαθητές και εκπαιδευτικοί κατακτούν μια ισχυρή υποκειμενική προ-εμπειρία για μελλοντικά γεγονότα που σχετίζονται με τους προσωπικούς τους στόχους (Schacter Daniel L. et al., 2017).
Τα θετικά αποτελέσματα αυτής της εκπαίδευσης είναι θεαματικά.
Υπάρχει όμως μια δυσκολία
Για να εκπαιδευθούν βιωματικά οι μαθητές απαιτείται οι εκπαιδευτές τους να έχουν αντίστοιχες εμπειρίες ή να είναι εκπαιδευμένοι.
Δηλαδή, να είναι διορατικοί, ικανοί να αυτορυθμίζουν συναισθήματα, άγχος και να έχουν αναπτυγμένη εν συναίσθηση.
Ο φόβος
Ο φόβος της αποτυχίας κυριαρχεί στους άπροικους. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του άγχους είναι να μην ελέγχουμε ανησυχητικές σκέψεις και προκαταλήψεις. Τι κάνουν οι άπροικοι υποψήφιοι φοιτητές;
Εστιάζουν σε αρνητικά ερεθίσματα.
Επαναλαμβανόμενες έρευνες διαπιστώνουν ότι το άγχος επιβαρύνει την απόδοση στις εξετάσεις. Η μνήμη εργασίας μας δυσλειτουργεί ή μειώνεται η χωρητικότητα της ανάλογα με το έργο που καλούμαστε να εκτελέσουμε. Όμως, υπάρχουν λύσεις.
Η εκπαίδευση σε στρατηγικές (μνημοτεχνικές ή χαλάρωσης) ανατρέπει αυτή την πραγματικότητα.
Αυτό ήταν το θέμα ομιλίας μου σε ημερίδα TESOL (1992) στην Αθήνα.
Τι έγινε από τότε;
Ένας αυξανόμενος αριθμός Χανιωτών εκπαιδευτικών αυτό-βελτιώνονται, οργανώνονται και βοηθούν τους μαθητές τους να ξεπεράσουν φόβους, εμπόδια και προκαταλήψεις.
Τα μυστικά των δια βίου μαθητών
Οι δια βίου μαθητές -ανεξάρτητα ηλικίας- διατηρούν το πνεύμα τους ζωηρό, διευρύνουν τα ταλέντα τους και βελτιώνονται σε όλους τους δείκτες. Μαθαίνουν εύκολα επειδή…
• έχουν την περιέργεια να κατακτούν νέα πεδία γνώσης,
• το κίνητρό τους είναι να ανελιχθούν επαγγελματικά και επιστημονικά,
• επιθυμούν να είναι ευέλικτοι στις εργασιακές και προσωπικές επιλογές τους.
Ιδανική θα ήταν η κινητοποίηση του συνόλου της Σχολικής κοινότητας να γίνουν δια βίου μαθητές.
Συμπερασματικά
√ Τα άτομα που δεν έχουν εθισθεί να μαθαίνουν δια βίου αδυνατούν να κατανοήσουν τα οφέλη της βελτιοδοξίας, της πολυγνωσίας και της προβολής στο μέλλον.
Δυστυχώς, για αυτούς, οι εξελίξεις τους προσπερνούν.
√ Ευτυχώς, η κοινωνία μας προοδεύει με όσους κινητοποιούνται απαντούν δυνατά στις νέες προκλήσεις και απολαμβάνουν τη μάθηση.
√ Ελπίζω η πολιτεία να συμπαρασταθεί σε όσους απομακρύνουν τα εμπόδια προς την πρόοδο των νέων μας.
√ Η Χανιώτικη κοινωνία οφείλει να συνεχίσει να είναι υποστηρικτής και χορηγός κάθε προσπάθειας αναβάθμισης της Παιδείας.
