Τα αιώνια πολιτικά προβλήματα

Ένας διάσημος διευθυντής ορχήστρας είπε απευθυνόμενος προς τους δημοσιογράφους κάτι πολύ σωστό, ότι «οι πολιτικοί έρχονται και παρέρχονται, ενώ ο Μότσαρτ είναι αιώνιος». Γεννάται όμως το ερώτημα σε ποιους και σε πόσους απευθύνεται αυτή η κουβέντα. Αν απευθυνόταν και γίνονταν αποδεκτή από την πλειοψηφία των πολιτών θα εσήμαινε την έναρξη μιας παγκόσμιας πολιτιστικής, αλλά και πολιτικής επανάστασης. Οι συνθήκες όμως οι οικονομικές, κοινωνικές και μορφωτικές δεν το επιτρέπουν.
Αντίθετα και αντίστροφα σε μια εποχή, λαϊκιστικής έστω, γενικής απαξίωσης της πολιτικής και των πολιτικών, που κοπάζει βέβαια -άλλωστε πάντοτε κάποιοι θα κάνουν αυτή τη δουλειά- παρατηρούμε άλλα πράγματα. Βλέπουμε να μπαίνουν στη σειρά πρυτάνεις, αρκετοί καθηγητές πανεπιστημίου και πολλοί άλλοι σοφοί, συγγραφείς, μουσικοί αλλά και δημοσιογράφοι για να τους περιλάβουν στις λίστες των υποψηφίων βουλευτών και ευρωβουλευτών ή να τους υπουργοποιήσουν οι πολιτικοί αρχηγοί, αυτοί που έρχονται και παρέρχονται.
Δεν αρκούν λοιπόν σε κάποιους σοφούς οι συναυλίες και οι όπερες, οι επιστημονικές τους έρευνες και οι πολιτικές τους αναλύσεις. Μπαίνουν έτσι πίσω από τους πολιτικούς, πολλές φορές, οι ίδιοι που τους απαξιώνουν. Το σύνδρομο της εξουσίας καλά κρατεί.
Πόσοι Έλληνες έχουν συνειδητοποιήσει το τι χάθηκε ή το τι έγινε τελείως διαφορετικά στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης, όταν αντί να ορκισθεί ως πρωθυπουργός ο σοφός Παναγιώτης Κανελλόπουλος όπως είχε ορισθεί, με τη μεσολάβηση του γνωστού γεφυροποιού Αβέρωφ, την επέμβαση των Αμερικανών και άλλων παραγόντων ορκίσθηκε ως πρωθυπουργός ο ηγέτης της Δεξιάς Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος όμως δεν είχε μεγάλη σχέση με τον Μότσαρτ και την ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος.
Άραγε θα παραμεριζόταν με τον πανεπιστημιακό Παναγιώτη Κανελλόπουλο ορισμένοι ανεπάγγελτοι και ημιμαθείς πολιτικοί, που πάντοτε υπάρχουν σε όλες τις εποχές, σε όλες τις χώρες και λέμε ότι μας φταίνε σήμερα;
Γιατί δεν εξαφανίστηκαν αυτά τα φαινόμενα με τους σπουδαίους πραγματικά πολιτικούς και πανεπιστημιακούς Ανδρέα Παπανδρέου και Κώστα Σημίτη, οι οποίοι μαζί με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή προσφέρανε σημαντικές υπηρεσίες στη δημοκρατική μας πορεία, την ευρωπαϊκή μας πορεία καθώς κι ένα μεγάλο έργο για τον ελληνικό λαό; Βέβαια οι άμεσοι διάδοχοί τους αποδειχθήκανε κατώτεροι των δύσκολων οικονομικών περιστάσεων, πράγμα που έβλαψε τον ελληνικό λαό.
Είναι όμως δυνατόν, δεδομένης της κατάστασης και των συνθηκών της ελληνικής κοινωνίας, να εξαφανισθούν οι ανεπαρκείς πολιτικοί ως εκπρόσωποι ενός μεγάλου τμήματος της κοινωνίας μας; Αυτές οι αναπάντεχες πολλές φορές πολιτικές παρουσίες είναι περισσότερο ορατές στον στενό και κοντινό μας κύκλο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτό συμβαίνει γιατί απλούστατα αυτές είναι οι προτιμήσεις μας που βέβαια είναι σεβαστές στο δημοκρατικό μας πολίτευμα.
Ίσως η κουβέντα του γνωστού διευθυντή ορχήστρας, που διδάσκει μουσική, βρίσκεται κάτω από αυτό που είπε ο ιδιοφυής ιρλανδός συγγραφέας Μπερνάρ Σω «αυτοί που μπορούν κάνουν, πράττουν, αυτοί που δεν μπορούν διδάσκουν». Άλλωστε τα ίδια διακηρύσσει και ο δικός μας μεγάλος συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης.
Μήπως οι πολιτικοί μαζί με το επάγγελμα και τη μόρφωσή τους, απαραίτητα ασφαλώς στοιχεία, πρέπει να ξέρουν και ποιος είναι μαζί τους, ποιος είναι εναντίον τους, ποιος κερδίζει και ποιος χάνει, να ξέρουν να προβλέπουν και κυρίως, όπως μας είπε ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Λίντον Τζόνσον: «να ξέρουν να μετρούν»;
Μήπως ένας Κένεντι, ένας Ελευθέριος Βενιζέλος και αρκετοί άλλοι, που είχαν τεράστια προσφορά, ήταν μπροστά από την εποχή τους και από τους λαούς που εκπροσωπούσαν; Ή έχουν δίκιο αυτοί οι έλληνες που πιστεύουν ότι ένας Κωνσταντίνος Καραμανλής είναι προτιμότερος και αποτελεσματικότερος από έναν Παναγιώτη Κανελλόπουλο;
Άραγε, μήπως οι πολιτικοί που κυβερνούν και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη και αλλού είναι απλούστατα μια εικόνα της κοινωνίας που υπάρχει; Αν πλήρωναν μάλιστα τους φόρους που τους αναλογούν οι πλούσιοι της Ευρώπης, σήμερα δεν θα υπήρχαν τρόικες, μνημόνια, ανεργία, ύφεση και όλα τα άλλα που μας βασανίζουν. Ας μη μηδενίζουμε την τεράστια προσωπική ευθύνη των φοροφυγάδων που εμφανίζονται μάλιστα αγανακτισμένοι. Πρέπει να ζήσουν και οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι.
Βεβαίως οι περιστάσεις ξεπερνούν τα πρόσωπα. Οι περιστάσεις προκαθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το επίπεδο της κοινωνικής κατάστασης αλλά και το επίπεδο της εκπαίδευσης, της μόρφωσης, της ίδιας της παιδείας αλλά και τις πολιτικές ακόμη αντιλήψεις ενός λαού. Ο Μαρξ μας είπε ότι οι πολιτικές μας πεποιθήσεις είναι το αποτέλεσμα της επίδρασης της οικονομικής μας καταστάσεως επί των προϊόντων της διανοίας μας. Ο Τσώρτσιλ μας το είπε πιο απλά, ότι δηλαδή είναι λογικό ένας νέος και με λιγότερα προφανώς χρήματα να είναι αριστερός και ένας γέρος με περισσότερα χρήματα να είναι δεξιός.
Άλλωστε σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα κυβερνά και αποφασίζει και είναι κυρίαρχος ο λαός και η ψήφος αυτών που εμπνέονται από τον Μότσαρτ είναι ισάξια με την ψήφο αυτών που δεν τον έχουν ακουστά.
Φταίει η απουσία του Μότσαρτ που μια τερατογένεση της εποχής μας έφερε στο προσκήνιο τα αποκρουστικά πρόσωπα του νεοναζισμού, δηλαδή τους φυσικούς και ιδεολογικούς απογόνους των συνεργατών των γερμανών εγκληματιών πολέμου, με τις ίδιες εγκληματικές προθέσεις, όταν τα φαινόμενα αυτά παρουσιάζονται ακόμη και σε χώρες όπως Δανία, Σουηδία Νορβηγία και Ελβετία, όπου δεν υπάρχουν οικονομικά προβλήματα, ανεργία, τρόικα και μνημόνια, και οι άνθρωποι ακούνε τον Μότσαρτ, όταν τα φαινόμενα αυτά παρουσιάζονται ακόμα και στους τόπους θυσίας, των ελλήνων ή άλλων λαών, από την γερμανική κατοχή; Ή άραγε υπάρχει κάτι βαθύτερο που ξεπερνά όχι μόνο τον Μότσαρτ αλλά τον ίδιο τον Μαρξ; Μάλλον χρειάζεται ο Φρόυντ και η ψυχανάλυσή του.
Προηγείται η ανάγκη για καλύτερους μουσικούς ή η ανάγκη για καλύτερους πολιτικούς που έρχονται και παρέρχονται; Ποιός έπρεπε να ήταν ο πρώτος πρωθυπουργός της μεταπολίτευσης; Ο Κανελλόπουλος ή ο Καραμανλής;
Η ιδεολογία μας δεν φτάνει να διακηρύσσεται απλά από εμάς τους ίδιους. Η αλήθεια είναι ότι δοκιμάζεται καθημερινά στην πράξη και τη ζωή μας. Ο άνθρωπος με την πάροδο του χρόνου κάνει άλματα στον τομέα της τεχνολογίας. Στον τομέα του πολιτισμού όμως κάνει βήματα σημειωτόν ή και οπισθοχωρεί!
Στις μέρες μας, όπου καλπάζει ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, χωρίς μάλιστα αντίπαλο δέος, υπάρχουν οι τεράστιες οικονομικές ανισότητες, έλλειψη κοινωνικής προστασίας, η εγκληματικότητα αυξάνεται ενώ ο δείκτης της παγκόσμιας ειρήνης υποχωρεί με τόσους αιματηρούς κανιβαλικούς τοπικούς πολέμους. Ας ελπίσουμε όμως ότι ο όρος φωτεινά διαλείμματα δεν είναι μόνο ένας ιατρικός όρος αλλά ότι συνιστά ένα κοινωνικό φαινόμενο που θα εμφανιστεί και πάλι στο προσκήνιο.
Η Αναγέννηση, η πολιτιστική αυτή ανανέωση στην Ευρώπη του 15ου και 16ου αιώνα που αφορούσε όχι μόνο τον καλλιτεχνικό αλλά και τον επιστημονικό και τον οικονομικό τομέα και ο Διαφωτισμός του 18ου αιώνα, που στην Ελλάδα έφτασε στον 19ο αιώνα με τον Αδαμάντιο Κοραή και τον Ρήγα Φεραίο και την επανάσταση του 1821, συντηρούν τις προσδοκίες μας αυτές.
Άλλωστε παραμένουν ακόμη ζητούμενα η δυνατότητα τελείωσης των ανθρώπων, ο αγώνας για την ανοχή των πεποιθήσεων του άλλου, ο σεβασμός των πολιτικών ελευθεριών αλλά και κυρίως η κοινωνική δικαιοσύνη, μεταξύ κρατών, λαών και ανθρώπων σε έναν κόσμο που κάθε χρόνο γίνονται οι πλούσιοι πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.
Όχι μόνο οι διανοούμενοι και όσοι θαυμάζουν τον αιώνιο Μότσαρτ, που ας ελπίζουμε ότι θα κρατούν τη σημαία της πρωτοπορίας, αλλά και οι ίδιοι οι λαοί θα αντιδράσουν. Στην ιστορική διαδρομή η κοινωνία έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Δεν ξέρουμε το πότε, αλλά είμαστε σίγουροι για το εάν θα έρθουν καλύτερες μέρες.