1. Η αφιέρωση της Μαρίας στο Ναό του Σολομώντα
Το ιστορικό γεγονός της γιορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου προέρχεται και έχει, ως ιστορική πηγή, το Απόκρυφο Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου.¹
Το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου αναφέρει και αφηγείται τη γέννηση και αφιέρωση της Θεοτόκου στο Ναό του Σολομώντα.
Οι γονείς της Θεοτόκου, ως είναι γνωστό, ήταν ο Ιωακείμ και η Άννα. Μετά από είκοσι χρόνια έγγαμου βίου παρέμεναν άτεκνοι, και προσευχόμενοι παρεκάλουν τον Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί. Ο άγγελος Κυρίου ανήγγειλε στην Άννα και στον Ιωακείμ ότι ο Θεός θα εκπληρώσει την επιθυμία τους.
Τότε η Άννα με συναισθήματα χαράς υποσχέθηκε ότι θα αφιερώσει το παιδί της στο Θεό. Έπειτα από εννέα μήνες η Άννα απέκτησε κόρη, τη Μαρία, την οποία γαλούχησε και ανέθρεψε με μεγάλη προσοχή και αγάπη μέχρι της ηλικίας των τριών ετών. Όταν συμπλήρωσε η Μαρία τα τρία έτη, ο Ιωακείμ και η Άννα με τη συνοδεία λαμπαδηφόρων Παρθένων μετέβηκαν στο Ναό και παρέδωσαν αυτή στον Ιερέα, για να μεγαλώσει και ανατραφεί στο εκκλησιαστικό αυτό περιβάλλον. Η Παρθένος Μαρία παρέμεινε στο Ναό μέχρι που έγινε δώδεκα ετών. Στο Ναό με τη φροντίδα και την καθοδήγηση των ιερέων μελετούσε την Αγία Γραφή και αδιαλείπτως προσηύχετο. Με θαυματουργική θεία επέμβαση, άγγελος Κυρίου καθημερινά φρόντιζε και της έδινε τη διατροφή της. Μετά τη συμπλήρωση των δώδεκα ετών οι ιερείς του Ναού την παρέδωσαν στον Ιωσήφ για να την προστατεύει και να τη φροντίζει.
Σημειώνουμε ότι για όλα τα γεγονότα της ζωής της Θεοτόκου, η εκκλησία καθόρισε γιορτές και κάθε χρόνο γιορτάζει αυτά στην Παράδοσής της. Έτσι και με το γεγονός της αφιερώσεως της Θεοτόκου στο Ναό του Σολομώντα καθόρισε τα Εισόδια να γιορτάζονται την 21η Νοεμβρίου.
Ο χρόνος της καθιερώσεως της γιορτής συνδέεται με τη νέα εκκλησία της “Αγίας Μαρίας της Νέας”, που έκτισε προς τιμή της Θεοτόκου ο Ιουστινιανός στα Ιεροσόλυμα. Η εκκλησία κτίστηκε στο λόφο Μαρία, πλησίον του Ναού του Σολομώντα. Τα εγκαίνια αυτής έγιναν το 543.
Με την πάροδο του χρόνου ο ναός αυτός, εξαιτίας της πανοραματικής θέσης του, συνδέθηκε με τη διήγηση του Πρωτευαγγελίου και η γιορτή των εγκαινίων αντικαταστάθηκε με τη γιορτή των Εισοδίων.
2. Η εκπλήρωση των προφητειών της σωτηρίας των ανθρώπων
Το μόνο όνομα της Θεοτόκου, Μήτηρ του Θεού, περιέχει όλο το μυστήριο της οικονομίας της σωτηρίας, αναφέρει και τονίζει ο μεγάλος εκκλησιαστικός πατήρ Ιωάννης Δαμασκηνός. Η γιορτή έχει παγκόσμιο και ουράνιο χαρακτήρα, διότι με την είσοδο της Παρθένου στο Ναό, αρχίζει η εκπλήρωση των προαιωνίων βουλών του Θεού για τη σωτηρία των ανθρώπων. Σημειώνουμε ότι στο απολυτίκιο της γιορτής των Εισοδίων αναφέρεται και εκφράζεται το μυστήριο της θείας οικονομίας για τη σωτηρία των ανθρώπων.
«Σήμερον της ευδοκίας Θεού το προοίμιον και της των ανθρώπων σωτηρίας η προκήρυξις. Εν ναώ του Θεού, τρανώς η Παρθένος δείκνυται, και τον Χριστόν τοις πάσι προκαταγγέλλεται. Αυτή και ημείς μεγαλοφώνως βοήσωμεν· Χαίρε της οικονομίας του Κτίστου η εκπλήρωσις».
Με τα Εισόδια λοιπόν της Θεοτόκου, αρχίζει η εκπλήρωση των προφητειών της σωτηρίας των ανθρώπων, ενώ με το μυστήριο της Θείας Ενανθρωπίσεως γίνεται η σωτηρία πραγματικότης. Το μυστήριο της Θείας Ενσάρκωσης αποκαλύπτει την αγάπη του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου (Ιωάν. 3, 16,). Η Παναγία προσφέρει την ίδια της, τη σάρκα και το αίμα, για να σαρκωθεί και να γεννηθεί ο Υιός του Θεού ως άνθρωπος. Με τη θεία ενσάρκωση ενώνεται πνευματικά το ανθρώπινο με το Θείο και η ανθρώπινη φύση εξυψώνεται και γίνεται ο άνθρωπος κατά χάρη Θεός.²
3. Η Παναγία μητέρα της Εκκλησίας
Ο μεγάλος εκκλησιαστικός πατήρ Κυπριανός αναφέρει ότι «δεν μπορεί να έχει κανείς τον Θεό για Πατέρα, αυτός που δεν έχει την Εκκλησία για μητέρα». Οι χριστιανοί που εκκλησιάζονται, εισέρχονται στους ναούς του Θεού και η θεία χάρη τους φωτίζει, τους καθοδηγεί στη ζωή τους και τους μεταμορφώνει σε έμψυχους Ναούς.
Η Παναγία είναι οντολογικά ενωμένη με το Άγιο Πνεύμα και με τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος ζωοποιεί και παρηγορεί όλους τους πιστούς χριστιανούς.
Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Αγίας Γραφής, η Παναγία είναι η Νέα Εύα – η Ζωή, η οποία προστατεύει κάθε δημιούργημα και γίνεται έτσι εικόνα της Εκκλησίας με τη μητρική της προστασία.
Bλέπουμε λοιπόν ότι στα προβλήματα και στους κινδύνους των χριστιανών, η Παναγία μεσιτεύει, ικετεύει και λυτρώνει όλους τους πιστούς. Σημειώνουμε όμως ότι οι προσευχές και οι δεήσεις των χριστιανών εισακούονται και τα αιτήματά τους πραγματοποιούνται, μόνον όταν προέρχονται από βαθιά πίστη και καθαρή καρδία.
Η εκκλησία μέσα από τη λατρεία της φρόντισε και έδωσε πρότυπα προσευχών και ύμνων για τους πιστούς χριστιανούς. Ένα τέτοιο πρότυπο είναι και ο ύμνος: «Πάντων θλιβομένων η χαρά, και αδικουμένων προστάτις, και πενομένων τροφή, ξένων τε παράκλησις, και βακτηρία τυφλών, ασθενούντων επίσκεψις, καταπονουμένων, σκέπη και αντίληψις, και ορφανών βοηθός, Μήτερ του Θεού του Υψίστου, Συ υπάρχεις, Άχραντε, σπεύσον, δυσωπούμεν, ρύσασθαι τους δούλους Σου».³
Η ακολουθία του παρακλητικού κανόνος στην Παναγία Θεοτόκο, τελειώνει με τον ύμνο: «Την πάσαν ελπίδα μου εις Σε ανατίθημι, Μήτερ του Θεού, φύλαξόν με υπό την σκέπην Σου».
Τελειώνοντας τη σύντομη μελέτη μας, υπογραμμίζουμε ότι ο ρόλος και η αποστολή της Παναγίας εκφράζεται κατεξοχή μέσα από τη λατρεία της εκκλησίας. Οι υμνογράφοι και οι μελωδοί συνέθεσαν και αφιέρωσαν προς τιμή της Θεοτόκου, πολλούς ύμνους, όπως οι χαιρετισμοί (Ακάθιστος Ύμνος), τα Θεοτοκία κ.ά., με τους οποίους εκφράζουν τα συναισθήματα και την πίστη τους στο πρόσωπο της Παναγίας.
Σημειώσεις:
1. Ιωάν. Ε. Αναστασίου, Εισόδια της Θεοτόκου, Θρησκ. Και Ηθική Εγκυκλ., Τόμ. 5ος, στ. 451-454, Αθήναι 1964.
2. Για τα Εισόδια της Θεοτόκου βλέπε και το βιβλίο του π. Αλεξάνδρου Σμέμαν, «Η Παναγία». Μετάφραση Ιωσήφ Ροηλίδης. Εκδόσεις Ακρίτας, Αθήνα 2000.
3. Ακολουθία του μικρού Παρακλητικού Κανόνος εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον (Εξαποστειλάριο).
