Πού κρύβεται η έμπνευση; Πώς ξεκινά ένας ζωγράφος να ζωγραφίζει; Ένας συγγραφέας να γράφει; Ένας μουσικός να σκέφτεται μελωδίες; Πώς αρχίζει η μαγική διαδικασία της λυτρωτικής δημιουργίας;
Αναζητώντας απάντηση στα ερωτήματα έψαξα για τις καθημερινές συνήθειες των αγαπημένων μου καλλιτεχνών. Και στους περισσότερους -αν όχι σε όλους- εντόπισα έναν κοινό παρονομαστή. Περπατούσαν ανάμεσα στον κόσμο, τριγύριζαν σε δρόμους και σοκάκια της πόλης τους. Ταξίδευαν. Σύχναζαν σε μπαρ, Καφέ, μπιστρό. Οι αγαπημένες συνήθειες δημιουργούν ανυπέρβλητες δημιουργίες; Μπορεί ένα ποτήρι κρασί, ένα φλιτζάνι καφές, ένα ποτήρι αψέντι να οδηγήσει στην τελειότητα; Φυσικά και μπορεί. Αρκεί να συνοδεύονται από ευφυΐα, ταλέντο και πάθος.
Από τα τέλη του 18ου, αρχές του 19ου αιώνα –μέχρι και σήμερα- οι άνθρωποι του πνεύματος αγαπούσαν να περνούν χρόνο στα εμβληματικότερα Καφέ της Ευρώπης. Εκεί όπου το βαρύ βελούδο, οι περίτεχνοι καθρέφτες, η πολυτέλεια των επίπλων και οι απαράμιλλες ταπετσαρίες δημιουργούσαν τον καμβά για να ξετυλιχθούν οι πιο θαυμαστές ιστορίες.
Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ, ο Σαρλ Μποντλέρ, ο Πολ Βερλέν, ο Αρθούρος Ρεμπώ, ο Ανρί Τουλούζ Λωτρέκ, ο Αμεντέο Μοντιλιάνι, ο Πικάσο, ο Βίνσεντ βαν Γκογκ, Όσκαρ Ουάιλντ σύχναζαν σε Ιστορικά Καφέ και μπαρ της Ευρώπης απολαμβάνοντας συχνά αψέντι. Το δημοφιλές, αμφιλεγόμενο και επικίνδυνα γοητευτικό ποτό, εκεί που «χορεύει η πράσινη νεράιδα» ήταν απαγορευμένο στις ΗΠΑ, όχι όμως και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Τσεχία, Γαλλία, Αυστρία αποτελούσαν δημοφιλείς προορισμούς για τη διανόηση της εποχής. Καφέ όπως τo Louvre και το Slavia στην Τσεχία έσφυζαν από καλλιτέχνες που έψαχναν για την «πράσινη νεράιδα» και φυσικά για έμπνευση.
Στη Βιέννη, Μότζαρτ και Μπετοβεν σύχναζαν στο Καφέ Frauenhuber, ένα εμβληματικό Καφέ που ακόμα και σήμερα συγκλονίζει με την αισθητική και το εκλεπτυσμένο μενού του. Οι δυο διάσημοι μουσικοί αισθάνονταν μάλιστα σαν στο σπίτι τους στο συγκεκριμένο Καφέ και ήταν αρκετές οι φορές που έπαιζαν στο πιάνο κομμάτια και αυτοσχεδιασμούς προς χαρούμενη έκπληξη των θαμώνων. Ο Κοκότσκα, ο Τόμας Μαν και ο Γκούσταβ Μάλερ πάλι προτιμούσαν το πιο κλασικό και πάντα αριστοκρατικό Café Landtmann της Βιέννης. Εκεί σύχναζε και ο πατέρας της ψυχανάλυσης, Φρόυντ. Λίγα μέτρα πιο κει, στο Cafe Museum σύχναζαν οι Γκούσταβ Κλιμτ, Έγκον Σίλε και Όσκαρ Κοκόσκα . Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που στη Βιέννη υπάρχουν Μουσεία και Εκθέσεις που φιλοξενούν τον μεγαλύτερο όγκο των έργων τους. Η έμπνευση για τους πίνακές τους -τόσο ιδιαίτεροι και ξεχωριστοί- είναι πολύ πιθανό να «ξεκινούσε» μέσα από τα Καφέ όπου σύχναζαν. Στο βιεννέζικο Café Central σύχναζαν οι Τρότσκι, Λένιν και Φρόυντ.
Περνώντας στην ανατολή συναντάμε το αριστοκρατικό Pera Palace της Κωνσταντινούπολης. Αγαπημένος προορισμός του Χέμινγουέι και της Άγκαθα Κρίστι, το Καφέ λάμπει και σήμερα σαν οδαλίσκη ντυμένη σε μπορντό βελούδα με χρυσές λεπτομέρειες. Ιδιαίτερα το μπαρ του, αγαπημένο σημείο συνάντησης καλλιτεχνών, αποτέλεσε –και συνεχίζει να αποτελεί- πηγή έμπνευσης της διανόησης.
Πίσω στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στη Βενετία της Ιταλίας. Ο Ρουσό, ο λόρδος Μπάιρον και ο Καζανόβα σύχναζαν στο αρχοντικό Caffè Florian . Η γραφική Piazza San Marco, τα κανάλια, οι γόνδολες, αποτελούσαν –όπως και σήμερα- σκηνικό ιδανικό για κάθε καλλιτέχνη. Στην πρωτεύουσα της γείτονας, στο ανυπέρβλητο Caffè Greco αγαπούσαν να συχνάζουν ο Ριτσαρντ Βάγκνερ, ο Χανς Κριστιαν Αντερσεν ο Τόμας Μαν, ο Τζον Κητς, ο Αρθουρ Σοπενάουερ και ο Ορσον Γουέλς. Στο Τορίνο, και συγκεκριμένα στο Caffè Al Bicerin θαμώνες ήταν –εκτός των άλλων- ο Τζιάκομο Πουτσίνι και ο Ουμπέρτο Εκο, ο οποίος έγραψε εκεί μεγάλο μέρος του μυθιστορήματος «το κοιμητήριο της Πράγας». Από το Gran Caffè Gambrinus στη Νάπολη, είχαν περάσει οι Οσκαρ Ουάιλντ, Ερνεστ Χέμιγνουέι, και Ζαν Πολ Σάρτρ.
Τέλος, στη μαγευτική Γαλλία και συγκεκριμένα στην περιοχή της Νις, υπάρχει ένα ιδιαίτερο Καφέ που πλέον μοιάζει με μουσείο επειδή οι τοίχοι του είναι διακοσμημένοι με έργα των διάσημων θαμώνων του. Το Καφέ είναι το Auberge de la Colombe d’Or και τα έργα ανήκουν στους Σαγκάλ, Ματίζ και Πικάσο. Αγαπημένο του Αμπέρ Καμί, το Les Deux Garçon στο Aix-en-Provence, αποτελούσε επίσης «στέκι» των Εμίλ Ζολά και Πολ Σεζάν. Είναι εμφανές και από το όνομά του. Το Le Café Van Gogh στην περιοχή Αρλ έχει απεικονιστεί σε έργα του διάσημου –μετά θάνατον- ζωγράφου. Εκεί, ο Βινσεντ Βαν Γκογκ πήγαινε συχνότατα, αναζητώντας στιγμές χαλάρωσης, αλκοόλ και έμπνευση. Στην γαλλική πρωτεύουσα τώρα, το κοσμοπολίτικο Παρίσι, και συγκεκριμένα στο Drouant σύχναζαν ο Ωγκύστ Ρενουάρ και ο Ωγκύστ Ροντέν. Το Les Deux Magots ήταν «στέκι» των Ζαν Πολ Σαρτρ και του Αρθούρου Ρεμπό. Λίγο πιο κει, στο La Closerie des Lilas αγαπούσαν να πηγαίνουν ο Χέμινγουέι και ο Πικάσο. Στο Café du Dôme ήταν θαμώνες –εκτός των άλλων- οι Χέμινγουέι και Φιτζέραλντ.
Αφήνω τελευταίο το «δικό μας» εμβληματικό Ιστορικό Καφέ «Κήπος» στα Χανιά. Διαχρονικά σημείο συνάντησης διανοητών, ανθρώπων των γραμμάτων, των τεχνών και της πολιτικής φιλοξενεί πάντα προσωπικότητες που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους διεθνώς. Ο Νίκος Καζαντζάκης, η Σοφία Βέμπο, ο Κώστας Καρυωτάκης, η Μαρία Κάλλας, ο Αλέξανδρος Ωνάσης, ο Μάνος Χατζηδάκις, ο Μάνος Κατράκης είναι μερικά μόνο από τα ονόματα που λάμπρυναν με την παρουσία τους τον ιδιαίτερο αυτό χώρο.
Για περισσότερα δείτε και τα:
www.viennawurstelstand.com/guide/10-coffeehouses-that-have-inspired-viennas-greatest-artists-and-writers
www.urbanadventures.com/blog/5-literary-cafes
www.italianways.com/five-historical-cafes-loved-by-artists-and-intellectuals/
www.1st-art-gallery.com/Architecture/Cafes-and-Bistros.html
https://uk.france.fr/en/news/article/restaurants-made-famous-their-clients
https://en.wikipedia.org/wiki/Absinthe
