Τα πιο γνωστά ιστορικά Καφέ της Ευρώπης έχουν κατά καιρούς φιλοξενήσει σημαντικούς ανθρώπους των γραμμάτων, των τεχνών και της πολιτικής, ανθρώπους που καθόρισαν με το δικό τους τρόπο την ιστορία του τόπου τους. Αγαπημένα στέκια συγγραφέων, αριστοκρατών, ποιητών, πολιτικών, σημαντικών προσωπικοτήτων από όλους τους χώρους της διανόησης αλλά και της κοινωνίας γενικότερα, έχουν και από μία ενδιαφέρουσα ιστορία να διηγηθούν. Και η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει καλύτερο μέρος για να δοκιμάσει κάποιος από μια… φέτα αναμνήσεων και να πιεί μια… γουλιά του παρελθόντος. Και όλα αυτά σε έναν πολυπολιτισμικό ευρωπαϊκό δίσκο σερβιρίσματος της Ιστορίας. Τον Οκτώβριο του 2012 ο Βασίλης Σταθάκης, ιδιοκτήτης της επιχείρησης του Ιστορικού Café «Κήπος» είχε την ιδέα της δημιουργίας του Συνδέσμου Ιστορικών Καφέ Ευρώπης. Μετά από ένα μακρύ οδοιπορικό του, ο Σύνδεσμος Ιστορικών Καφέ Ευρώπης, ιδρύθηκε στα Χανιά, στις 8 Απριλίου 2014, όπου έχει – και δικαιωματικά – την έδρα του και σημερινό εκλεγμένο Πρόεδρό του τον εμπνευστή του κ. Σταθάκη. Ο Σύνδεσμος ενώνει τα διασημότερα ιστορικά καφέ της Ευρώπης σε μια συγκεκριμένη πολιτιστική διαδρομή. Είναι ένα πρόγραμμα συνεργασίας που βασίζεται στην πολιτιστική κληρονομιά και στην τουριστική συνεργασία, με στόχο την ανάπτυξη και προώθηση μιας διαδρομής με ιστορική και πολιτιστική έννοια, με διακρατική υπόσταση και σημασία για την κατανόηση και το σεβασμό των κοινών ευρωπαϊκών αξιών.
Ο Σύνδεσμος είναι μια γέφυρα επικοινωνίας για την ανταλλαγή απόψεων και διοργάνωση εκδηλώσεων κύρους που θα βοηθήσουν στην προβολή και την πολιτιστική προσέγγιση κάθε χώρας που φιλοξενεί τα αντίστοιχα Καφέ. Επιδιώκει την προώθηση και την διασφάλιση της πολιτιστικής κληρονομιάς, με σεβασμό στις διαφοροποιήσεις της μέσα από τις χώρες που την γέννησαν καθώς και την αναβίωση και την ανάπτυξη της κουλτούρας του κάθε Ιστορικού Καφέ. Και ήρθε η ώρα να κάνει ο Σύνδεσμος την πρώτη του διεθνή παρουσία, που θα πραγματοποιηθεί σε ειδικό περίπτερο στη SIAL PARIS, την Παγκόσμια Έκθεση Τροφίμων και Ποτών στο Παρίσι (19 – 23 Οκτ. 2014). Παράλληλα διοργανώνει ειδική εκδήλωση στο «Ελληνικό Σπίτι» στο Παρίσι, τη Δευτέρα 20 Οκτ., με τη στήριξη της Ελληνικής Πρεσβείας, αλλά και της Ελληνικής Κοινότητας εκεί. Είναι λοιπόν η ευκαιρία να αναφερθούμε στα Ιστορικά Καφέ – Ιδρυτικά Μέλη του Συνδέσμου, σημειώνοντας ότι ήδη μεγάλος αριθμός κι άλλων Ιστορικών Καφέ έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον ένταξης στο Σύνδεσμο και βρίσκονται σε άμεση επικοινωνία με αυτόν. Η παρακάτω παρουσίαση γίνεται σύμφωνα με τη χρονολογία ίδρυσης του κάθε Καφέ. Τελειώνοντας, θα πρέπει να επισημανθεί ότι, με στόχο την επικοινωνία και την δικτύωση μεταξύ των Μελών του, ο Σύνδεσμος των Ιστορικών Καφέ της Ευρώπης θα προβάλει την ιστορία, τον πολιτισμό, τα προϊόντα και το τουριστικό ενδιαφέρον, ώστε να δημιουργηθεί η επιθυμία στους φίλους της γαστρονομίας και του καφέ ανά τον κόσμο να επισκεφθούν την πόλη που εδρεύει το κάθε Μέλος. Η Πολιτιστική Διαδρομή «Δρόμος Ιστορικών Καφέ Ευρώπης» είναι ένας κοινό όραμα και στόχος όλων των Μελών του Συνδέσμου.
Le Procope, Παρίσι
To Café Procope, στην οδό de l’ Ancienne Comédie, είναι σε συνεχή λειτουργία από το 1686. Ιδρύθηκε από τον Σικελό Francesco Procopio dei Coltelli , από το όνομα του ιστορικού Προκοπίου. Στο Café προσφερόταν παγωμένα νερά (γρανίτες), κατεψυγμένα φρούτα, λουλούδια του γλυκάνισου, λουλούδια κανέλας, frangipani , λεμονάδα, παγωτό, χυμός πορτοκαλιού και φράουλας, σύμφωνα με μια βασιλική άδεια του Louis XIV που είχε δώσει στον Procopio αποκλειστικότητα για αυτά τα γλυκά. Το 1689 η Comédie Française εγκαταστάθηκε στην απέναντι πλευρά του δρόμου, κι έτσι πήρε ο δρόμος το όνομά του και το Procope έγινε γνωστό ως «θεατρικό» Café. Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα, το Café ήταν ο τόπος συνάντησης των διανοούμενων και αποτέλεσε μια πολιτιστική Μέκκα. Το Café Procope ανακαινίστηκε το 1988-1989 σε στιλ του 18ου αιώνα.
Caffè Florian, Βενετία
Το Caffè Florian στην Πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία, απέναντι από τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, ιδρύθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 1720, με το όνομα «Καφέ στη Θριαμβική Βενετία» (Caffè alla Venezia Triomfante), αλλά μετονομάστηκε σε Caffè Florian από τον πρώτο ιδιοκτήτη του Floriano Francesconi. Μια αναμόρφωση του εσωτερικού διάκοσμου κράτησε 10 χρόνια (1848 – 1858). Στις 24 Ιουλίου 1858 το Caffè Florian επαναλειτούργησε με πολυτελείς αίθουσες, αλληγορικούς πίνακες στους τοίχους από διάσημους ζωγράφους και μεγάλους χρυσοποίκιλτους καθρέπτες, κόκκινους βελούδινους καναπέδες και μαρμάρινα τραπέζια και σερβίτσια Μουράνο, ενώ στην «Αίθουσα των Διάσημων Ανδρών» απεικονίζονται σε πίνακες του Giulio Carlini, δέκα διάσημοι Βενετοί. Το Caffè Florian υπήρξε τόπος συνάντησης για την αφρόκρεμα – και όχι μόνο της Βενετίας – όλων των εποχών: Δόγηδες, διάσημοι συγγραφείς και ποιητές, ονομαστοί γλύπτες και ζωγράφοι, μουσουργοί, αρχιτέκτονες και λόγιοι μεταρρυθμιστές το κατέστησαν θεσμό και σύμβολο της Βενετίας για 300 χρόνια.
Antico Caffè Greco, Ρώμη
Το Antico Caffè Greco στη Ρώμη, κοντά στην Πιάτσα ντι Σπάνια, ιδρύθηκε το 1760 από τον Έλληνα Νικόλα ντέλλα Μανταλένα, γι αυτό και πήρε το όνομα Γκρέκο. Πρώτη φορά γίνεται αναφορά στο Καφέ σ’ ένα έγγραφο απογραφής του 1760, ενώ ο Τζιάκομο Καζανόβα γράφει για την πρώτη φορά που πήγε στο “Καφέ της οδού Κοντόττι” το 1742 που σημαίνει πως το “Καφέ” υπήρχε ίσως και πριν to 1760. Στο Antico Caffè Greco σύχναζαν μεγάλες προσωπικότητες, αλλά και μονάρχες, όπως ο βασιλιάς Λουδοβίκος Α’ της Βαυαρίας, και πάπες, όπως ο Πάπας Λέων ΙΓ’. Διάσημοι θαμώνες του Καφέ ήταν μεταξύ άλλων, συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφοι, γλύπτες, μεγάλοι μουσουργοί, φωτογράφοι από τη Γαλλία, την Αγγλία και την Ιταλία, που με την επωνυμία “Ομάδα του Καφέ Γκρέκο”, σύχναζαν εδώ στη δεκαετία του 1840. Τον Αύγουστο του 1953 το Υπουργείο Δημόσιας Εκπαίδευσης της Ιταλίας, με ειδικό διάταγμα, κήρυξε το “Καφέ Γκρέκο” ως “τόπο ιστορικού και εθνικού ενδιαφέροντος”.
Café de l’Opera, Βαρκελώνη
Το Café de l’ Opera στη Βαρκελώνη είναι ένα ιστορικό καφενείο στη Las Ramblas κι έχει ένα πλούσιο νεωτεριστικό εσωτερικό με νεοκλασικά στοιχεία. Το Café χρονολογείται από τον 18ο αιώνα, όταν ξεκίνησε ως ταβέρνα. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα μετατράπηκε σε Chocolateria και εξακολουθεί μέχρι σήμερα να διατηρεί τους Βιεννέζικους καθρέφτες από το διάκοσμο των μέσων του 19ου αιώνα, καθώς και βιεννέζικα έπιπλα. Στο τέλος της δεκαετίας του 1920 δόθηκε στο Café το τρέχον όνομά του, κι έγινε γενική αναμόρφωση, με το μεγαλύτερο μέρος του ντεκόρ σε μοντέρνο/ νεοκλασικό στυλ. Διάσημοι άνθρωποι από διάφορες χώρες σύχναζαν εδώ, από βασιλιάδες, όπως ο βασιλιάς Alfonso XIII, μέχρι πολιτικοί, διανοούμενοι, ζωγράφοι, συγγραφείς, άνθρωποι από την showbiz. Από το 1929, δεν υπάρχει ούτε μια ημέρα, ούτε καν κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφύλιου πολέμου, χωρίς να ανοίξει το Café de l’ Opera, το οποίο θεωρείται ως μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Βαρκελώνης.
La Closerie des Lilas, Παρίσι
Στα τέλη του 19ου αιώνα, La Closerie des Lilas, που στα 1847 ήταν ένα απλό πανδοχείο για τις ταχυδρομικές άμαξες στο δρόμο προς το Fontainebleau, έγινε το πρώτο Καφέ που έδωσε στην περιοχή του Montparnasse την καλλιτεχνική φήμη του. La Closerie des Lilas έγινε το θέατρο για τις πιο συναρπαστικές έννοιες και θεωρίες της εποχής και είναι γνωστό για την πλούσια ιστορία της φιλοξενίας μεγάλων προσωπικοτήτων της λογοτεχνίας και της τέχνης. Για ενάμισυ αιώνα, ορισμένοι από τους μεγαλύτερους στοχαστές, ποιητές, τα πιο φωτισμένα μυαλά και οι πιο ταλαντούχοι καλλιτέχνες συλλογίζονταν πάνω στις τελευταίες θεωρίες, μοιράζονταν τις ιδέες τους, για να χτίσουν εκ νέου τον κόσμο σύμφωνα με τις δικές τους πεποιθήσεις. Σήμερα, το Closerie des Lilas εξακολουθεί να περιβάλλεται από πασχαλιές, με τα σκιερά δέντρα στη βεράντα του και με πολλά δελεαστικά χαρακτηριστικά.
Café de la Paix, Παρίσι
Το Café de la Paix χτίστηκε στο στυλ του Ναπολέοντα Γ ‘ και εγκαινιάστηκε το 1862. Η εγγύτητά του με την Όπερα είχε προσελκύσει πολλούς διάσημους ενώ στην Belle Époque, μεταξύ των πελατών του Café ήταν και ο πρίγκιπας της Ουαλίας και μελλοντικός βασιλιάς της Αγγλίας, Edward VII. Το 1939, και για πρώτη φορά, το Café de la Paix έκλεισε την ημέρα που κηρύχθηκε ο πόλεμος. Στις 25 Αυγούστου, 1944, κατά τη διάρκεια των μαχών για την απελευθέρωση της πόλης, μια γερμανική χειροβομβίδα προκάλεσε πυρκαγιά, η οποία κατασβέσθηκε από τους σερβιτόρους. Τον Νοέμβριο του 1948, από το Café άρχισε να μεταδίδεται η ραδιοφωνική εκπομπή “This is Paris”, το πρώτο ζωντανό πρόγραμμα από τη Γαλλία προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2000, το Café de la Paix τιμήθηκε με το βραβείο Grand Heritage, από το Δημαρχείο του Παρισιού. Το 2003, ανακαινίστηκε πλήρως, υπό την εποπτεία της Αρχής για τα Ιστορικά Κτήρια.
Καφέ «Κήπος», Χανιά
Όπως είναι γνωστό, ο Δημοτικός Κήπος Χανίων σχεδιάστηκε σε ευρωπαϊκά πρότυπα και δημιουργήθηκε το 1870. Το οίκημα – κιόσκι στην αρχή, στο κέντρο του Κήπου, υπήρξε ο πυρήνας της καλλιτεχνικής κίνησης της πόλης. Πρόκειται για το μοναδικό ιστορικό Café στην Ελλάδα, με πλούσιο παρελθόν, αφού στο χώρο του φιλοξενήθηκαν μεγάλες προσωπικότητες όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Σοφοκλής Βενιζέλος, ο Νίκος Καζαντζάκης, καλλιτέχνες και πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, ενώ μεγάλη επιτυχία είχαν πάντα οι διαγωνισμοί φωνητικών ταλέντων, οι μουσικές βραδιές, διάφορες εκδηλώσεις και φεστιβάλ. Και οι συνεχείς εκδηλώσεις πολιτισμού που οργανώνονται και σήμερα γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία. Ο σημερινός επιχειρηματίας Βασίλης Σταθάκης αναλαμβάνει το 1988. Με σεβασμό στην παράδοση, αλλά και με υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις, ιδρύει το 1990 την πρώτη επιχείρηση στην Κρήτη παροχής υπηρεσιών τροφοδοσίας με την επωνυμία «Κήπος Catering». Και το 2005 το «Καφέ Κήπος» οργανώνει την πρώτη πανελλήνια βραδιά βάφλας με μοναδική επιτυχία. Συγχρόνως προστίθεται στο λογότυπο «Κήπος Καφέ» ο διακριτικός τίτλος «Waffla΄s House» που παραχωρείται με την μέθοδο του franchising σε όλη την Ελλάδα και Κύπρο. Δίνοντας νέα πνοή στη μορφή και την όλη φιλοσοφία του χώρου, το Café «Κήπος» διαμορφώνεται σε εξαιρετικό σημείο αναψυχής και πολιτισμού.
Café Landtmann, Βιέννη
Το Café Landtmann ιδρύθηκε από τον Franz Landtmann την 1η Οκτωβρίου του 1873. Το 1881, πώλησε το Landtmann σε δύο αδέλφια που συνέχισαν να διευθύνουν την επιχείρηση. Το 1916 το Cafe πωλήθηκε πάλι, και επίσης το 1929. Ήταν τότε που επεκτάθηκε και ανακαινίστηκε με εξαιρετική και πολυτελή εσωτερική διακόσμηση που σώζεται μέχρι σήμερα. Τελευταία πώλησή του έγινε το 1976, και για άλλη μια φορά ανακαινίστηκε πλήρως το 1982. Το Café στεγάζεται στο ισόγειο του Μεγάρου Lieben-Auspitz, που είναι κοντά στο Burgtheater, το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, το Δημαρχείο με το Rathauspark, και την Ομοσπονδιακή Καγκελαρία. Ως αποτέλεσμα της θέσης του, το καφέ είναι ένα δημοφιλές σημείο συνάντησης για φορείς, πολιτικούς, αξιωματούχους, βιομήχανους, διανοούμενους, καλλιτέχνες, δημοσιογράφους κι είναι συχνά το περιβάλλον των συνεντεύξεων Τύπου.
Café de Flore, Παρίσι
Το Café de Flore, στη γωνία της λεωφόρου Saint- Germain και οδό St. Benoit, στο Παρίσι, άνοιξε το1885. Οφείλει το όνομά του σε ένα γλυπτό της θεάς των λουλουδιών και της Άνοιξης, στη ρωμαϊκή μυθολογία, «Flora», που βρίσκεται στην απέναντι πλευρά της λεωφόρου. Το 1913, ο ποιητής Guillaume Apollinaire που έζησε στη λεωφόρο Saint Germain, μετέτρεψε το ισόγειο σε γραφείο, μαζί με τον ποιητή Salmon . Κατά τη διάρκεια του 1930 , το σύνολο του λογοτεχνικού κόσμου στο Παρίσι ήρθε στο De Flore, όπως και οι θαμώνες του Μονπαρνάς. Η εξαγορά του Café από τον Boubal το 1939, σηματοδότησε τη χρυσή εποχή του. Το κλασικό Art Deco εσωτερικό του με τα κόκκινα καθίσματα, το μαόνι και τους καθρέφτες έχει αλλάξει πολύ λίγο από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Café έχει φιλοξενήσει πολλούς Γάλλους διανοούμενους κατά τα μεταπολεμικά χρόνια, καθώς και πολλούς ηθοποιούς και τραγουδιστές.
“Les Deux Magots”, Παρίσι
Το Καφέ “Les Deux Magots” ιδρύθηκε το 1885 και βρίσκεται στην Πλατεία Σαιν-Ζερμαίν-ντε Πρε. Το όνομα “Les Deux Magots” προέρχεται από δύο ξύλινα αγάλματα Κινέζων εμπορικών αντιπροσώπων (magots), τα οποία κοσμούν δύο κολόνες στο εσωτερικό του. Αυτά τα δύο αγάλματα είναι τα μόνα που απέμειναν από το παλιό κατάστημα και το οποίο το 1885 έγινε μπαρ, αφού προηγήθηκαν άλλες αγοραπωλησίες του ακινήτου. Το 1914, μετά από μεγάλη ανακαίνιση, επανέλαβε τη λειτουργία του. Το πολυτελές εσωτερικό είναι διακοσμημένο σε στυλ Art Deco, με καθίσματα από καφετί δέρμα και η διακόσμηση διατηρείται αυτούσια. Στο Καφέ “Les Deux Magots” σύχναζαν από την ίδρυσή του καλλιτέχνες, συγγραφείς και διαπρεπείς διανοούμενοι, ενώ το ίδιο έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά την αντίσταση στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.
Café Centrál, Βουδαπέστη
Το Café Central είναι ένα από τα παλαιότερα καφέ-εστιατόρια σε Βιεννέζικο στυλ στην Πέστη, που άνοιξε τις πύλες του το 1887. Δημοσιογράφοι, συγγραφείς, ηθοποιοί, ζωγράφοι, μουσικοί και καθηγητές πανεπιστημίων σύχναζαν σε αυτό το Café, καθώς ήταν ανοιχτό 24 ώρες. Πολλοί επίσης διάσημοι καλλιτέχνες της Ουγγαρίας, έγιναν τακτικοί θαμώνες του. Σήμερα είναι ένα τέλειο αντίγραφο της αρχικής του μορφής, αφού αναστηλώθηκε στην πρότερη πολυτέλειά του από τον Ούγγρο εκατομμυριούχο Imre Somodyt. Στην ιδανική τοποθεσία του, το Café Central είναι πάντα γεμάτο με ένα μείγμα από τουρίστες, επιχειρηματίες, ντόπιους και τοπικές διασημότητες, κι είναι σημαντικό σημείο συνάντησης των θαμώνων απ’ όλο τον κόσμο, που νοιώθουν ότι βρίσκονται στον περασμένο αιώνα, απολαμβάνοντας τον εσωτερικό διάκοσμο, με τα εντυπωσιακά ταβάνια και τις ορειχάλκινες κρεμαστές κρυστάλλινες λάμπες.
Café “New York”, Βουδαπέστη
To Café “New York” που ιδρύθηκε το 1894, έχει ζήσει πολλές εποχές, πολιτικά συστήματα και ιστορικά σημεία καμπής. Αλλά ξαναγεννιόταν πάντα, λαμπερό και γεμάτο από όσους λαχταρούσαν τις ανέσεις του: καλλιτέχνες, μέλη της αριστοκρατίας αλλά και κοινούς ανθρώπους. Με περίτεχνη διακόσμηση και περιβάλλον που αποπνέει άρωμα περασμένης εποχής, αποτέλεσε τόπο συνάντησης μιας μεγάλης ομάδας δημοσιογράφων, συγγραφέων και καλλιτεχνών του 20ού αιώνα. Το Café New York καταστράφηκε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά το 2006 άνοιξε ξανά σε όλο του το μεγαλείο, άνετο, εκλεπτυσμένο, με πολυελαίους και νωπογραφίες στην οροφή. Ο Όμιλος Boscolo το έχει ανακατασκευάσει κατά τρόπο που να αντανακλά την τάση να ξαναβρεί την παλιά πατίνα του και τη φήμη του ως το «πιο όμορφο Καφέ του κόσμου.
Café Fouquet’s, Παρίσι
To Café Fouquet’s στο Παρίσι ιδρύθηκε το 1899 και ανακαινίστηκε έναν αιώνα αργότερα, το 1999. Αναφέρεται ως ένα από τα ιστορικά μνημεία. Συστεγάζεται με το ξενοδοχείο Barrière Hôtel Fouquet, που ανήκουν στον ίδιο όμιλο. Άρρηκτα συνδεδεμένο με τις ταινίες και τον κινηματογράφο γενικά, εκπροσωπεί το πνεύμα της γαλλικής «υψηλής κατηγορίας brasserie”. Στη γωνία των λεωφόρων George V και τα Ηλύσια Πεδία, για περισσότερο από έναν αιώνα, υπήρξε ένας δημοφιλής τόπος συνάντησης για τους ανθρώπους από τον κόσμο του κινηματογράφου, των τεχνών και του πολιτισμού. Κάθε χρόνο, προσφέρει ένα ονομαστό γεύμα λίγες εβδομάδες πριν από την τελετή απονομής των βραβείων Caesar και ένα πάρτι με πολλές προσωπικότητες του κινηματογράφου μετά την τελετή. Πραγματοποιεί επίσης μια σειρά από εκδηλώσεις και απονομές βραβείων τέχνης, όπως το Angels & Demons Καλύτερου Σεναρίου.
Café Residenz, Schönbrunn Palace, Βιέννη
Η οικογένεια των Αψβούργων κατοικούσε στη θερινή κατοικία τους, το Ανάκτορο Σένμπρουν από τα μέσα του 18ου αιώνα και μετά. Το 1904 ο αυτοκράτορας Franz Josef κηρύσσει το παλάτι ως κύρια κατοικία του. Ακολουθώντας την παράδοση, το Café -Restaurant στο Ανάκτορο Σένμπρουν, ονομάζεταιι “Café Residenz “. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει εδώ την πλούσια παραδοσιακή αίσθηση και την ατμόσφαιρα ενός κλασικού βιεννέζικου Café. Και ενώ η μουσική παίζει, στο αυτοκρατορικό αρτοποιείο στο υπόγειο δίδεται η ευκαιρία για να μάθει κάποιος τα μυστικά της βιεννέζικης τέχνης του ψησίματος του στρούντελ μήλου, αφού, κάθε μία ώρα, ένας επαγγελματίας σεφ ζαχαροπλαστικής ψήνει χειροποίητα βιεννέζικα στρούντελ. Και οι θεατές όχι μόνο μαθαίνουν πώς γίνεται αυτό το βιεννέζικο γλυκό, αλλά παίρνουν και την αυθεντική συνταγή για να το επιχειρήσουν στο σπίτι.
Café “Stefanka”, Μπρατισλάβα
To Café «Stefanka» στη Μπρατισλάβα λειτουργεί από το 1904. Αρχικά ζητήθηκε από τη χήρα του διαδόχου του Αυστρο-ουγγρικού θρόνου Πρίγκιπα Ρούντολφ, την πριγκίπισσα Στεφανία, να χρησιμοποιηθεί το όνομά της ως ονομασία του Café, όπως κι έγινε, ενώ αργότερα και ο δρόμος εκεί πήρε το όνομά της. Μετά τη δημιουργία της Τσεχοσλοβακίας, το όνομα του Café έγινε «Štefánka”. Αποτέλεσε ένα από τα αγαπημένα σημεία της διανόησης της Μπρατισλάβα, καθώς συγγραφείς, ποιητές, δημοσιογράφοι, μποέμ, καλλιτέχνες, καθώς και πολλοί άλλοι έρχονταν εδώ. Το 1935 οι χώροι ανακαινίσθηκαν και μετασκευάστηκαν. Σήμερα το Café φέρει το πρώτο του όνομα, αλλά αποπνέει και το άρωμα της εποχής που δημιουργήθηκε, αφού επαναφέρθηκε ο εσωτερικός του διάκοσμος με στοιχεία της Art Nouveau.
