«…Αν πραγματικά γουστάρεις κάτι ή κάποιον, κάνεις την έξτρα προσπάθεια ώστε να αποδίδεις εξαιρετικά σε αυτό ή να είσαι εξαιρετικός απέναντι στο σύντροφο που έχεις. Διαφορετικά ζεις κακομοίρικα…».
Πολυχρόνης Κουτσάκης
Μέρος ανάρτησης του στο facebook.
Η εύστοχη, σε απλά Ελληνικά, παρατήρηση του Πολυχρόνη αφορά την ιεράρχηση των κινήτρων (αναγκών) ενός ατόμου. Αν μπορείς να ιεραρχήσεις τις ανάγκες σου κι έχεις αυτογνωσία των δυνατοτήτων σου, θα πετύχεις.
Οι παλαιότεροι Χανιώτες θυμόμαστε τις προσπάθειες για κοινωνική ανέλιξη εκατοντάδων συμπολιτών μας.
Όχι, δεν αναφέρομαι σε αλεξιπτωτιστές ή σε κληρονόμους τζακιών.
Γνωρίζουμε παιδιά γέννημα θρέμμα των φτωχογειτονιών της πόλης που μεγάλωσαν με στερήσεις, παιδιά πολύτεκνων οικογενειών, απόγονοι προσφύγων που δημιουργήσαν την δική τους επόμενη μέρα.
Στο σημείωμα αναφέρω ενδεικτικές περιπτώσεις Χανιωτών -χωρίς ονόματα- που πρόκοψαν εδώ και στο εξωτερικό επειδή είχαν ένα ιδιαίτερο μείγμα κινήτρων.
Αφετηρία oι εργατικές κατοικίες
Λίγο μετά τη μεταπολίτευση, στις εργατικές κατοικίες στήνεται μια οικογένεια που σύντομα γίνεται πολύτεκνη. Οι γονείς στο μεροκάματο και τα παιδιά τους στα θρανία. Ξεχώρισαν από το Δημοτικό. Τα εφόδια τους ελάχιστα κι όμως σπούδασαν όλα στην Αθήνα. Με ελάχιστη φροντιστηριακή υποστήριξη.
Σήμερα διαπρέπουν στις επιστήμες τους. Με ειδοποιό χαρακτηριστικό το ήθος τους.
Από τη Σούδα στο Τέξας
Αρχές της δεκαετίας 80, ένα Σουδιανάκι, μαθητής της 1ης Λυκείου συμμετέχει σε ένα ετήσιο πρόγραμμα ανταλλαγής στις Η.Π.Α. Καταφέρνει σε άγνωστο περιβάλλον με γνώσεις Αγγλικής επιπέδου Λόουερ να διαπρέψει. Περνάει 2 τάξεις Λυκείου σε μια χρονιά, αριστεύει και παίρνει όλα τα Πανεπιστημιακά διπλώματα μέχρι και διδακτορικό πριν τα 25 του. Έμεινε στο Τέξας και διέπρεψε. Σήμερα το όνειρο του είναι να επιστρέψει στα Χανιά.
Αθλητές αδέλφια
Αδέλφια από τρίτεκνες οικογένειες στις δεκαετίες 1990 και 2000 που συμμετείχαν σε αθλητικές ομάδες είναι πετυχημένοι επιστήμονες σήμερα.
Σε όλες τις περιπτώσεις τα παιδιά προερχόταν από οικογένειες της μεσαίας τάξης που τους πρόσφεραν όση υποστήριξη μπορούσαν.
Τα κίνητρα των μαθητών
Στον περιληπτικό κατάλογο με τα κίνητρα των μαθητών που παραθέτω, θα ανακαλύψετε αυτά που βοηθούν πληθώρα Χανιωτάκια να υλοποιήσουν τα όνειρα τους.
«Μπορεί ένας έφηβος να τα έχει όλα αυτά;», θα αναρωτηθείτε.
Η απάντηση είναι «Όχι».
Αυτός ο κατάλογος είναι μια επιλογή από την ευρεία βιβλιογραφία. Ιδιαίτερο βάρος στην κινητοποίηση ενός παιδιού ή εφήβου, όπως συμπεράναμε σε μια συζήτηση, έχει ο προσωπικός σύμβουλος, ο μέντορας, του κάθε εφήβου. Και η χρονική στιγμή που θα δώσει τη συμβουλή του. Ο σύμβουλος παρέχει ενθάρρυνση, γνώση, δεξιότητες, σε μορφή “σκαλωσιάς” στο παιδί και στον έφηβο.
Κάθε πετυχημένος Χανιώτης ανακαλεί στη μνήμη του τους αρχιμάστορες, τους φτασμένους, τους πρωτοπόρους που τον ενέπνευσαν να κινητοποιηθεί.
Αν οι γονείς και το υποστηρικτικό δίκτυο του παιδιού κρίνουν ότι δυσκολεύονται στην κινητοποίηση του, ας αναζητήσουν την βοήθεια ενός συμβούλου.
Για μαθητές Δημοτικού – Γυμνασίου
Οι παρακάτω προτάσεις -σε περίληψη- δημοσιεύτηκαν στα δύο προηγούμενα σχετικά σημειώματα.
• Η διατροφή ίσως να ευθύνεται για την αδιαφορία και την αναβλητικότητα μας. Υποστηρίζεται ότι τα πλούσια σε πρωτεΐνες τρόφιμα βοηθούν να παράγονται στον εγκέφαλο χημικές ουσίες που είναι η πηγή για την ενεργοποίηση μας.
• Η δυναμική ρεαλιστική σκέψη μας βοηθά να σκεπτόμαστε θετικά και να οραματιζόμαστε το επιθυμητό μας μέλλον.
• Η επιβράβευση αξιόλογων πράξεων και ενεργειών μας κινητοποιεί να τις επαναλάβουμε.
• Η σωματική άσκηση και η καλή διάθεση ενισχύουν το μηχανισμό μας των κίνητρων.
• Ο οραματισμός μας του μέλλοντος σε θετικά και αρνητικά σενάρια.
• Οργανώνουν τον χρόνο και τις δραστηριότητες τους, όπως ακριβώς κάνει κάθε υπεύθυνος επαγγελματίας-επιστήμονας.
• Εφαρμόζουν στρατηγικές μελέτης-μνήμης, για να μαθαίνουν εύκολα.
• Η μνήμη εργασίας τους -με ευθύνη γονιών και εκπαιδευτικών- δεν υπερφορτώνεται.
Ενδογενή κίνητρα
Περιέργεια- ιδανικές προκλήσεις
Αυτονομία στη μάθηση
Έλεγχος παρόρμησης
Προσλαμβανόμενη αξία της μάθησης.
Στοχοθεσία και στοχοκατάκτηση
Αυτογνωσία δεξιοτήτων και αδυναμιών
Αυτό-αποτελεσματικότητα – Βελτιοδοξία
Έλεγχος προόδου – μεταγνώση
Κλίση προς τη μάθηση γενικά
Κλίση προς το αντικείμενο μάθησης
Εξωγενή κίνητρα
Γονείς, εκπαιδευτικοί, συμμαθητές
Δυναμικό υποστηρικτικό περιβάλλον
Διδακτικές μέθοδοι
Φύση ανταμοιβών και επαίνων
Ελευθερίες-περιορισμοί
Ασφαλές περιβάλλον
Ήθος τάξης και σχολείου
Μέγεθος τάξης και σχολείου
Υλικό-Μέσα-Ώρες διδασκαλίας
Κοινωνικές προσδοκίες-συμπεριφορές
Συμπερασματικά
✓Μια σημαντική μερίδα παιδιών και εφήβων έχουν ανάγκη από συμβούλους -τα σημαντικά για αυτούς – πρόσωπα.
✓Σύμβουλοι, γονείς και εκπαιδευτικοί βοηθούν τη νέα γενιά – τα παιδιά της χιλιετίας να αναπτύξουν τα ενδογενή τους κίνητρα για μάθηση.
✓Ισχυρές, πάγιες, κοινωνικές δομές που στηρίζουν την οικογένεια και τα παιδιά βοηθάνε την ανάπτυξη των εξωγενών κινήτρων για πρόοδο.
✓Πιστεύω ότι η συνύπαρξη των παραπάνω με ένα εκπαιδευτικό σύστημα που υιοθετεί τις προσεγγίσεις του κοινωνικού εποικοδομισμού (social constructivism) και της γνωστικής ανάπτυξης είναι οι ιδανικοί σύμμαχοι της νέας γενιάς.
