Με αυτόν τον τίτλο βρήκα σε προπολεμική αθηναϊκή εφημερίδα ένα άρθρο ανώνυμο από κάποιον θαυμαστή της Κρήτης που κατέγραφε τις εντυπώσεις και τον θαυμασμό του για τα Κρητικόπουλα και την Κρήτη την περίοδο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, δηλαδή πάνω από 100 χρόνια πριν από σήμερα.
Νομίζω αξίζει να ξαναδημοσιευθεί.
«ΤΑ ΚΡΗΤΙΚΟΠΟΥΛΑ
Ενθυμούμαι μίαν νύκτα, κατά την εποχήν της πολιορκίας των Ιωαννίνων, ακούσαμεν ζητωκραυγάς στον δρόμο.
– Θα πήραμε τα Γιάννενα, είπε κάποιος. Και ετρέξαμε να ιδούμε τι πραγματικώς συνέβαινε.
Εις τετράδας επερνούσαν τα Κρητικόπουλα. Λεβεντικώτερο θέαμα δεν είχα ιδεί ακόμη. Επερνούσαν, επερνούσαν, επερνούσαν. Εκατοντάδες η μία μετά την άλλην. Παιδιά δεκαοκτώ, δεκαεννέα ετών. Πολλά θα ήσαν και λιγότερο.
Και επέταγαν. Με μια χαρά απερίγραπτη. Ό,τι και αν ειπείς γι’ αυτούς τους Έλληνας είναι χαλάλι τους. Βλέπεις ένα πολεμιστή εξήντα χρόνων. Ένα άλλον τριάντα. Και ένα άλλον δεκαέξι. Μπορείς να εύρεις ποίος από τους τρεις είναι ο καλλίτερος; Δεν μπορείς. Και οι τρεις έχουν την ιδίαν περπατησιά του ζαρκαδιού, το μάτι του αετού, την καρδιά του λεονταριού. Θα προχωρήσουν και οι τρεις με το ίδιο βήμα. Και θα ακούσεις τον εγγονό να ειπεί στον παππού:
– Ε, παππού επαδά θα καθόμαστε;
Βιάζεται να πάει να πολεμήσει ο μικρός.
Οι Κρητικοί είναι μια φυλή σιδερένια. Η ωραιοτέρα Ελληνική φυλή. Θαρρείς η Κρήτη να είναι μεταλλείον σιδερένιων ανθρώπων. Από αυτό το μεταλλείον μας ήλθαν χιλιάδες κατά τους δύο πολέμους. Ένα από τα Κρητικόπουλα με τις βράκες, τις μπότες των, το μαντήλι, γελαστά, επετούσαν βιαστικά σαν άνθρωποι που εκέρδισαν το λαχείο που επερίμεναν από την κούνια των.
Όταν θα γίνει δεκαέξι ετών, η μάνα του το βρίσκει φυσικό να το αφήσει να πάει στον πόλεμο. Σαν να το στέλνει στον κινηματογράφο να ξεσκάσει το παιδί. Στην ηλικία των εθελοντών, που μας έστειλεν η Κρήτη, οι μικροί Αθηναίοι φορούν ναυτικά και παίζουν ακόμη με ξύλινα άλογα. Ο μικρός Κρητικός το πρώτο μικρό τέτοιο παιχνίδι που θα ζητήσει είναι το τουφέκι.
Όταν το κοπάδι των εθελοντών λεοντιδέων διήλθε ενθυμούμαι ότι ένας φίλος μου μού είπε:
– Ξέρεις τι λυπούμαι;
– Τι;
– Ότι άμα θα γίνει η ειρήνη αυτοί οι Κρητικοί μας θα ξεσυνηθίσουν τον πόλεμο, θα μωραθούν, θα γίνουν σαν κι εμάς.
– Δεν το φοβούμαι, είπα.
– Γιατί;
– Και την αλβανικήν αυτονομίαν πού τη βάζεις;
– Ε, τι θα ειπεί αυτό.
– Αυτό θα ειπεί ότι η αυτόνομος Αλβανία θα γίνει, να ειπούμε, ο “Πανελλήνιος Γυμναστικός Σύλλογος” των Κρητικών. Αν ανοίξεις την καρδιά του κάθε Τουρκαλβανού, θα διαβάσεις μέσα τας ελπίδας του. Να γίνει αυτόνομη η Αλβανία για να μπορούν διαρκώς να οπλίζονται ελευθέρως, να κάμνουν ληστοσυμμορίας, να περνούν τα σύνορα, να κάμνουν επιδρομάς εις το ελληνικόν έδαφος. Ή θαρρείς πως η Αλβανία θα διδάξει τον Σουηδικόν πολιτισμόν εις την Βαλκανικήν χερσόνησον;
– Όχι βέβαια.
– Λοιπόν αυτούς τους ληστάς ποίοι θα τους θερίσουν; Εσύ και εγώ;
– Οι Κρητικοί!
– Αμ βέβαια. Έχουνε να φάνε Αρβανίτες αυτά τα παιδάκια που πέρασαν. Και προς μεγάλην δυσαρέσκειαν της Αυστρίας. Άμα οι Τουρκαλβανοί θα κάμνουν καμιά ατιμία οι Κρητικοί θα λένε όπως μου λες εσύ: “Πάμε μια βόλτα έως το Ζάππειο;” “Πάμε να μπαίξομε μπαλωτές με τους Αρβανίτες;” Και τότε ένα μόνο μη ζητάς από τους Κρητικούς.
– Το ποίον.
– Αιχμαλώτους. Τόχουνε γρουσουζιά να πιάνουν αιχμαλώτους».
