Τα Μάρμαρα…

«Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα, προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ…». Φράση της Μελίνας, 1982, όταν ξεκινούσε την εκστρατεία επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, ως υπουργός Πολιτισμού. Είχαν προηγηθεί (ενδεικτικά ασφαλώς θα υπάρχουν κι άλλοι), ο Αλέξανδρος Ραγκαβής, με τη σύσταση του Ελληνικού Κράτους, το 1842 ως γραμματέας τότε της Αρχαιολογικής Eταιρείας. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, 27 Μαρτίου 1891, πρώιμος αρθρογράφος, προτού γίνει ο γνωστός ποιητής, με δηκτική επιστολή εναντίον χλευαστή της επιστροφής Άγγλου, εκδότη περιοδικού. Ο οποίος εκδότης (μεγάλο ενδιαφέρον το ιστορικό) ήταν σε οξεία αντιπαράθεση με ομοεθνή του εκδότη που τασσόταν υπέρ της επιστροφής το 1891! Αλλά έχουμε και δείγματα, στη Βουλή των Κοινοτήτων επιστροφής των Γλυπτών, λίγο μετά την κλοπή του Ελγίνου, υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα… απελευθερωθεί!!
Ακολούθησε, το 1924, διάβημα επιστροφής, της ελληνικής κυβέρνησης του Αλέξανδρου Παπαναστασίου (μιας Ελλάδας που σπαρασσόταν από τη Μικρασιατική καταστροφή) υποστηριζόμενο από ομάδα Βρετανών λογίων, με αφορμή εκδλώσεις μνήμης για τα 100 χρόνια θανάτου του Λόρδου Βύρωνα (τότε δόθηκε και το όνομα του Βύρωνα στον Β’ Συνοικισμό Προσφύγων Παγκρατίου….) Το 1961, ανάλογο διάβημα, υποβάλλουν σε Βρετανικό Μουσείο και βρετανική κυβέρνηση, η Ακαδημία Αθηνών, και ο δήμαρχος Αθηναίων Άγγελος Τσουκαλάς.
Δύο κρίσιμοι σταθμοί στη διεκδίκηση, μετά τη Μελίνα, ήταν το 1983, όταν ομάδα Βρετανών φιλελλήνων ιδρύει τη Βρετανική Επιτροπή για την Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Και το 1987, όταν η αθηναϊκή Ακρόπολη εγγράφεται στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Έκτοτε το ζήτημα της επιστροφής, συζητείται ανά διετία στις συνεδριάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής και κάθε φορά υιοθετείται σύσταση από τα κράτη – μέλη, για την προώθηση του ζητήματος.
Πέτρος Μανταίος