Είμαι από την Πελοπόννησο, ζω στα Χανιά και λατρεύω το κρητικό σταμναγκάθι. Μήπως ξέρετε αν φυτρώνει και στα μέρη μας;
Πικρό αγριοράδικο, που βγάζεις και αγκάθι, σε όλο τον κόσμο ξακουστό, της Κρήτης σταμναγκάθι.
Εκτός από την Κρήτη, που διαχρονικά το αξιοποιεί στην τοπική της διατροφή, το σταμναγκάθι είναι αυτοφυές και στη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο, αλλά και τις Κυκλάδες. Στην Κρήτη αυτοφύεται τόσο κοντά σε παραθαλάσσιες περιοχές, όπου το θρέφει η αλμύρα, όσο και στους ορεινούς όγκους του νησιού κάτω από το χειμωνιάτικο χιόνι, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες καλλιεργείται από τους παραγωγούς. Το σταμναγκάθι ή “κιχώριον το ακανθώδες”, είναι ουσιαστικά μια άγρια ποικιλία ραδικιού και είναι πολυετές φυτό 20-40 εκατοστών, πολύκλαδο με διακλαδώσεις ακανθωτές. Το όνομά του προέρχεται από το αγκάθι που το περιβάλλει και τη χρήση του ως προστατευτικό πώμα στις πήλινες στάμνες του νερού. Είναι ένα από τα λίγα χορταρικά που τρώγεται το ίδιο ευχάριστα ωμό και βρασμένο, όπως όλα τα είδη ραδικιών ή μαζί με κρέας όπως μαγειρεύεται το σέλινο ή το σπανάκι. Είναι πλούσιο σε ω3 λιπαρά οξέα, ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) ενώ διαθέτει αντιοξειδωτική δράση και ικανότητα εξουδετέρωσης ελεύθερων ριζών. Τα στάδια ανάπτυξης περιλαμβάνουν τη βλάστηση του σπόρου, την ανάπτυξη φύλλων σε μορφή ροζέτας, ανάπτυξη πράσινου αγκαθιού από το κέντρο της ροζέτας, τη σταδιακή ξήρανση των φύλλων και τον σχηματισμό των καρπιδιών (περιέχουν τους σπόρους) πάνω στο αγκάθι. Ως πολυετές φυτό, η αναβλάστησή του γίνεται μετά το καλοκαίρι και αφού ποτιστεί ή πέσουν οι πρώτες βροχές του φθινοπώρου. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο παραγωγός κατά τη διαδικασία της σποράς είναι ότι ο σπόρος δύσκολα αποχωρίζεται από τα καρπίδια γι’ αυτό αρκετοί παραγωγοί αλέθουν τα καρπίδια σε σπαστήρα. Η συγκομιδή γίνεται 3-4 μήνες μετά τη σπορά, όταν η ροζέτα έχει αποκτήσει ικανοποιητικό μέγεθος, και πάντως πριν την έκπτυξη αγκαθιού.
Στο βορεινό μου μπαλκόνι ευδοκιμούν τελικά μόνο τα γεράνια. Τι περιποίηση χρειάζονται;
Γεράνι μου ανθεκτικό, σ’ αυλές και σε μπαλκόνια αντέχεις όλους τους καιρούς, εδώ και τόσα χρόνια.
Λόγω της μεγάλης προσαρμοστικότητάς τους, σε συνδυασμό με την καλλωπιστική τους αξία αποτελούν την πιο ασφαλή επιλογή των αυλών και των μπαλκονιών στα ελληνικά σπίτια. Αντέχουν σε φτωχής γονιμότητας εδάφη, αντέχουν αρκετά στη βορινή έκθεση ενώ μπορούν να ανθίζουν ακόμη και σε σκιερά μέρη. Όσον αφορά το χρόνο κλαδέματος, η πιο κατάλληλη εποχή είναι το τέλος του χειμώνα. Αν θέλουμε να κρατήσουμε τα φυτά μας χαμηλά και συμπαγή, τότε κλαδεύουμε αυστηρά μερικά εκατοστά πάνω από το έδαφος. Αν θέλουμε, όμως, να τους δώσουμε ύψος, τότε αφήνουμε αρκετό στέλεχος κορμού, ο οποίος αργότερα ξυλοποιείται χωρίς να εκπτύσσονται φύλλα από αυτόν. Επίσης, όταν οι βλαστοί των γερανιών βρίσκονται σε πλήρη αύξηση, καλό είναι να τους κάνουμε ένα κορφολόγημα, δηλαδή αφαίρεση ενός μικρού μέρους του βλαστού τους επάκρια, ώστε να διατηρούνται φουντωτά και συμπαγή. Τέλος, καλό είναι να αφαιρούμε τα αποξηραμένα άνθη από τη βάση του κοτσανιού για να δίνουμε μεγαλύτερη ζωντάνια στα φυτά για παρατεταμένη άνθιση. Προσθέτουμε πλήρες υγρό κάθε μήνα ενώ σημαντική είναι η ενσωμάτωση κομπόστ κατά τους χειμερινούς μήνες.
Θέλω να καλλιεργήσω μαϊντανό γιατί χρησιμοποιώ πολύ στην κουζίνα μου. Τι θα με συμβουλεύατε;
Μαϊντανός πλατύφυλλος και ντόπιος στην κουζίνα μπαίνει σε κάθε φαγητό, στην Κρήτη, στην Αθήνα.
Ο μαϊντανός με τη δυνατή αρωματική χαρακτηριστική γεύση χρησιμοποιείται σε όλα σχεδόν τα φαγητά και στις σαλάτες. Βέβαια, η συχνή παρουσία του στα πιάτα έχει φθάσει σε σημεία παρεξήγησης ώστε να χαρακτηρίζουμε μαϊντανό οποιονδήποτε λόγω συχνών εμφανίσεων. Σχετικά με την καλλιέργεια, ο μαϊντανός είναι ένα διετές φυτό ψυχρής εποχής που συνήθως όμως καλλιεργείται σε ετήσια βάση. Η ιδανική θερμοκρασία για την ανάπτυξή του είναι 15-18° C (πάντως όχι πάνω από 24° C), όποτε ενδείκνυται τόσο η ανοιξιάτικη και η όσο και η φθινοπωρινή σπορά του. Ανάλογα την ποικιλία (ντόπιος ή ιταλικός πλατύφυλλος, τα φύλλα του είναι επίπεδα λεία ή κατσαρά ενώ προτιμά γόνιμα και αφρωτά εδάφη. Πριν τη σπορά, καλό είναι να ενσωματώνουμε κομπόστα ή καλοχωνεμένη κοπριά ενώ κατά την καλλιεργητική εποχή ο ψεκασμός με βιολογικό εκχύλισμα φυκιών δίνει μεγάλη τόνωση στην ανάπτυξη του μαϊντανού. Κατά τη συγκομιδή, για να τον κρατήσετε παραγωγικό, να κόβετε συχνά όλο το μήκος των εξωτερικών στελεχών και να αφαιρείτε όλες τις ταξιανθίες. Τα φύλλα θα πρέπει να κόβονται το πρωί αφού έχει στεγνώσει η δροσιά ενώ καλό είναι να κόβετε την κορυφαία ανάπτυξη μέχρι 15 εκ. κάτω από την κορυφή. Ήταν γνωστός στους αρχαίους Έλληνες που τον χρησιμοποιούσαν ως αρωματικό βότανο αλλά και ως φάρμακο σε διάφορες παθήσεις.
Εφαγα για πρώτη φορα το ιταλικό ραδίκι και ξετρελάθηκα. Μου λέτε πώς μπορώ να το καλλιεργήσω;
Ραδίκι το ιταλικό, με κόκκινο κοτσάνι όποιος και να δοκίμασε, τα λογικά του χάνει.
Tο ιταλικό ραδίκι θεωρείται ποικιλία πολύ παραγωγική, με όρθιο φύλλωμα πολύ κατσαρό, οδοντωτό με κόκκινο κοτσάνι. Έχει μια ιδιαίτερη πικάντικη γεύση και γι΄αυτό έχει και φανατικούς θαυμαστές ενώ λόγω της όρθιας ανάπτυξης του, δίνει μπόλικα κοψίματα κατά τη συγκομιδή. Σχετικά με την καλλιέργεια του, είναι ανθεκτικό σε μέτριας σύσταση εδάφη, αλλά καλύτερα να ενσωματώνουμε στο χώμα καλοχωνεμένη κοπριά και λίγο βιολογικό λίπασμα πριν φυτεύσουμε. Επειδή ο σπόρος του είναι πολύ μικρός, καλό είναι πριν το σπείρουμε να τον αραιώνουμε σε ποταμίσια άμμο (αν δεν έχετε ποταμό κοντά, πάρτε άμμο από την παραλία ή κοσκινισμένο χώμα) για να μην είναι πολύ πυκνά και να μπορούμε να ξεβοτανίζουμε. Αφού φυτρώσουν, μετά από 20 μέρες, καλό θα ήταν να τα ψεκάσουμε με βιολογικό εκχύλισμα φυκιών για να τους δώσει τόνωση και καλύτερη ανάπτυξη. Τα ραδίκια γενικότερα ήταν γνωστά από την αρχαιότητα και τα χρησιμοποιούσαν για την θεραπεία ασθενειών του ήπατος και της χολής καθώς ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και ο Πλίνιος αναφέρονται σε αυτά με τις ονομασίες κιχόρη, κιχόριον ή πικρίδα ενώ ο Γαληνός το ονομάζει “φίλο του συκωτιού”.
