Το 2016 είναι εδώ. Η επόμενη τουριστική περίοδος φαίνεται πως θα είναι το ίδιο καλή (περίπου 1,2 εκ. αφίξεις το 2015 στο αεροδρόμιο Χανίων). Η επιστημονική ανάλυση του τουριστικού ρεύματος στα Χανιά (Πολυτεχνείο – Πανεπιστήμιο Κρήτης, Μ.Α.Ι.Χ.) δίνει σημαντικές πληροφορίες για το πώς θα μπορούσαν να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας και τα έσοδα αρκετών επιχειρηματικών κλάδων.
Οι σημαντικότερες διαπιστώσεις της έρευνας που παρουσιάστηκε στις αρχές Δεκεμβρίου είναι ότι:
Ο τουρισμός εξακολουθεί να είναι εποχικός,
3 στους 4 επισκέπτες έχουν πτυχίο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης,
6 στους 10 έχουν εισόδημα άνω των 54.000 €,
Περίπου το 55% προέρχεται από βόρειες χώρες (Σκανδιναβία – Γερμανία),
Κατά πλειοψηφία θεωρούν τις τιμές από κανονικές έως φτηνές,
Έρχονται για τη θάλασσα, τον ήλιο, το φαγητό και την ασφάλεια,
Οι αγορές τους είναι ελαιόλαδο, αρωματικά φυτά, τυριά, κρασιά,
Το 26% δηλώνει πως επισκέφθηκε κάποιο μουσείο (δεν προκύπτει από τα εισιτήρια),
Το 13% των δαπανών τους αφορά τα «πολιτιστικά».
Προκύπτουν τα ερωτήματα:
Υπάρχει Πολιτιστικό Προϊόν (Π.Π.) της Κρήτης που να ενδιαφέρει τους επισκέπτες;
Ποια τα οικονομικά οφέλη της περιοχής μας από το προϊόν αυτό;
Όσοι σχεδιάζουν πολιτικές γνωρίζουν ότι οι Βόρειοι λαοί επισκέπτονται για οικογενειακή διασκέδαση, μουσεία και χώρους πολιτιστικών εκδηλώσεων; 60% είναι η συμμετοχών των Φινλανδών και των Γερμανών στα πολιτιστικά, 58,3% των Σουηδών, 54,3% των Δανών!!! (14% των Ελλήνων).
Οι πολιτικές ανάπτυξης τουρισμού υπολογίζουν ότι στους 32.902 επισκέπτες του Μουσείου Χανίων, οι 6.570 του Βυζαντινού και οι 5.947 του Μουσείου Κισάμου (Στατιστική, 2014, συμπεριλαμβάνονται οι εκπαιδευτικές επισκέψεις), δηλαδή οι επισκέπτες μας, αγνοούν ότι υπάρχει Πολιτιστικό Προϊόν (πίνακας 1).
Γιατί;
Δεν υπάρχει πολιτιστικός σχεδιασμός, ενώ όλες οι εφηρμοσθείσες αναπτυξιακές πολιτικές ήταν αποσπασματικές κα δεν έφεραν αποτελέσματα (από το εγκεκριμένο σχέδιο του ΠΕΠ Κρήτης 2014-2020).
Σε επίπεδο Ε.Ε. η Ελλάδα έχει το χαμηλότερο ποσοστό κονδυλίων για τον πολιτισμό (1,93% το 2013), το οποίο σε μεγάλο ποσοστό χρησιμοποιείται για κατασκευές υποδομών και ανασκαφές.
Δεν υπάρχει Πολιτιστικό Προϊόν που ενδιαφέρει τους επισκέπτες.
Οι φορείς δεν συνεργάζονται μεταξύ τους, δεν έχουν ως προτεραιότητα τη δικτύωση και το clustering.
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες δεν γίνονται με στόχο την οικονομική ωφέλεια (αναπτυξιακή διάσταση πολισμού, αύξηση απασχόλησης, βιωσιμότητα επιχειρήσεων).
Η πλειοψηφία των φορέων που οργανώνουν πολιτιστικά, δεν έχουν καμίας μορφής διοικητική οργάνωση, δεν λειτουργούν με σκοπό τη βιωσιμότητά, «προσδοκούν» χορηγίες από το κράτος και τις χειμαζόμενες από την κρίση τοπικές επιχειρήσεις.
Η καινοτομία απουσιάζει από όλα τα πεδία (δημιουργίας Π.Π., διοικητικής οργάνωσης, μάρκετινγκ κ.λπ.).
29,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας προσφέρουν οι τομείς Πολιτισμού και Δημιουργίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο Βέλγιο συνεισφέρουν στο ΑΕΠ 22 δισ. €, στη Σουηδία 36 δισ. €, στη Γερμανία 143 €. Στην Ελλάδα, παρόλο ότι ο τομέας δεν στηρίζεται, συνεισφέρει 6 δισ. € στο ΑΕΠ. Συμπληρωματικά. Τα στοιχεία του Ι.Ο.Β.Ε. (2010) αποτυπώνουν τη σημασία του τουρισμού, που όμως προκύπτει ότι είναι αναγκαίο να «ενδυναμωθεί» από το πολιτιστικό προϊόν (Πίνακας 2).
Ακολούθως παρατίθενται αποτελεσματικές πολιτικές χαμηλότατου οικονομικού κόστους, αρκεί να βασιστούν στην αρχή της συνεργασίας και του στρατηγικού σχεδιασμού των εμπλεκόμενων φορέων.
Στόχευση των παραγόμενων Πολιτιστικών Προϊόντων: οι επισκέπτες (λόγω οικονομικής άνεσης και «κουλτούρας» συμμετοχής στα πολιτιστικά).
Εργαλεία ανάπτυξης: οι νέες τεχνολογίες (apps, διαδίκτυο, σωστή παροχή υπηρεσιών), καινοτομία.
Μια «εύκολη» διοργάνωση; Φεστιβάλ (διάρκειας ενός μήνα) χανιώτικης γαστρονομίας (Απρίλιο, Μάιο ή Οκτώβριο), με τη συμμετοχή όλων των φορέων (ακολουθούν παραδείγματα).
Διοργάνωση θεματικών εκθέσεων από τα μουσεία.
Διοργάνωση διεθνούς συνεδρίου για τη γαστρονομία (Δήμοι, Φορείς τουρισμού).
Διοργάνωση σεμιναρίων χανιώτικης γαστρονομίας (Επαγγελματικές οργανώσεις, εστίασης, φιλοξενίας, εμπορίας τροφίμων).
Διοργάνωση σεμιναρίων για τη χρήση των αρωματικών φυτών της κρητικής γης (Επιστήμονες και επιχειρηματίες των κλάδων υγείας, διατροφής).
Διοργάνωση γευστικών δοκιμών παραδοσιακών γεύσεων (Δήμοι, Επιμελητήρια, Σύλλογοι Εστίασης, Γυναικείοι Συνεταιρισμοί).
Διοργάνωση δράσεων για το κρασί (Δίκτυο Οινοποιών).
Διοργάνωση συνεδρίου – εκθέσεων ζωγραφικής με θέμα διατροφή – πολιτισμός – Κρήτη (Δημόσιες και Ιδιωτικές επιχειρήσεις του πολιτισμού).
Διοργάνωση έκθεσης τοπικών προϊόντων (Δήμοι, περιφερειακά μουσεία).
Διοργάνωση επιστημονικού συνεδρίου για το management του τουρισμού (Πολυτεχνείο Κρήτης, Επιμελητήρια, Φορείς τουρισμού).
Δημιουργία αναμνηστικών από τοπικούς δημιουργούς.
Διοργάνωση εκδηλώσεων «Εμπορική Άνοιξη» με τη συμμετοχή των εμπορικών επιχειρήσεων που θα προσφέρουν εκπτωτικά τοπικά προϊόντα (Επιμελητήρια, Εμπορικοί Σύλλογοι, Δήμοι).
Όσα προαναφέρθηκαν, αποτελούν στρατηγικές της Δημιουργικής Οικονομίας αποδεδειγμένα αποτελεσματικές σε χωρικές ενότητες όπως τα Χανιά (συχνά δίχως το προσόν του ήπιου καιρού). Το πλαίσιο του σχεδιασμού ορίζεται από τη Δημιουργική Οικονομία ως ακολούθως:
Αναγκαία η ενεργοποίηση και συνεργασία όλων των φορέων.
Αναγκαίος ο στρατηγικός σχεδιασμός ώστε να υπάρχει άριστη οργάνωση και οικονομικό όφελος για όλους όσοι θα συμμετάσχουν.
Δημιουργία Πολιτιστικού Προϊόντος που να ενδιαφέρει τους επισκέπτες.
Όλες οι εκδηλώσεις θα πρέπει να έχουν εισιτήριο ώστε να καλύπτονται τα έξοδα (ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ).
Σε αυτήν την αναπτυξιακή προσέγγιση κινούνται οι δράσεις του Κέντρου Αρχιτεκτονικής Μεσογείου, του Μουσείου Τυπογραφίας, τα αποτελέσματα της μελέτης που υλοποιήθηκε με χρηματοδότηση από την πρωτοβουλία Leader (Ο.Α.Κ. Α.Ε.), ενώ οι Δήμοι Πλατανιά και Κισάμου ερευνούν σε αρχικό στάδιο το Πολιτιστικό Προϊόν. Ο συντονισμός και η ενεργοποίηση όλων θα μπορούσαν να επιφέρουν θετικότατες αυξήσεις στα οικονομικά δεδομένα της περιοχής μας και στην απασχόληση των νέων.
*υπ. διδ. Πολυτεχνείου Κρήτης
espanoudaki@isc.tuc.gr
