Ο ύπνος είναι δώρο ζωής αν έχει πολλές περιόδους ονείρων ή REM.
Πολλά θαυμαστά συμβαίνουν σε αυτές τις περιόδους. Όνειρα, δημιουργία μνήμης και επίλυση προβλημάτων. Είναι οι πλέον ενεργές φάσεις του ύπνου μας.
Οι συσκευές που ιχνηλατούν τον ύπνο δείχνουν ότι δεν είναι παθητική κατάσταση. Κι αυτό φαίνεται από την γρήγορη κίνηση των ματιών μας ή Rapid Eye Movement, όπως ονομάζεται ο ονειρικός ύπνος.
Ο λόγος που γράφω το σημείωμα είναι ότι τα άτομα που ξενυχτάνε υπερβολικά την Άνοιξη θα έχουνε λάθος λογισμούς την επόμενη μέρα.
Και λιγότερα όνειρα…
Ονειρικός ύπνος REM
Ονομάζεται o παράδοξος ύπνος επειδή είμαστε μισό-ξύπνιοι. Ενώ το σώμα συνήθως παραμένει “απενεργοποιημένο” κατά την διάρκεια του ύπνου REM, ο εγκέφαλος είναι πολύ “ενεργός”.
Δημιουργεί ζωντανά όνειρα, καθώς συνθέτει αναμνήσεις και γνώσεις. Οι επιστήμονες εργάζονται για να αποκαλύψουν πώς λειτουργεί αυτή η παράξενη κατάσταση συνείδησης.
Πιστεύουν ότι ο REM είναι κρίσιμος για τη συναισθηματική υγεία και τη λειτουργία του εγκεφάλου μας – και ενδεχομένως για τη μακροζωία μας.
Στον ονειρικό ύπνο ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή και η εγκεφαλική μας δραστηριότητα αυξάνονται. Οι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επεξεργασία των συναισθημάτων και των αισθητηριακών εισροών ενεργοποιούνται.
Μετά τον τελευταίο ονειρικό ύπνο, ξυπνάμε ξεκούραστοι και σε εγρήγορση.
Οι πτήσεις red eye
Όσοι έχουν ταξιδέψει αεροπορικώς από την δυτική ακτή (San Francisco, Los Angeles) με προορισμό την Ανατολική ακτή (Νέα Υόρκη, Βοστώνη) έχουν βιώσει την έλλειψη ονειρικού ύπνου.
Αδυνατούν να λειτουργήσουν την επόμενη μέρα, ξυπνάνε με μάτια κόκκινα και αισθητά ενοχλημένοι. Αφού ο εγκέφαλος τους δεν έκανε τη συναισθηματική επεξεργασία και την ανασυγκρότηση της μνήμης που γίνεται κατά την διάρκεια του REM.
Θυμάμαι ότι σε αυτές τις περιπτώσεις είχα έντονη δυσκολία στον προσανατολισμό, και στη λήψη αποφάσεων…
Οι κάτοικοι της Ανατολικής ακτής κατανοούν την κατάσταση σου όταν τους πεις ότι ταξίδεψες με πτήση red eye και σου κλείνουν ραντεβού το απόγευμα.
Καλύτερη μάθηση
Ο ονειρικός ύπνος μας κάνει καλύτερους μαθητές. Ο εγκέφαλός μας ενισχύει τις νευρικές συνδέσεις που σχηματίστηκαν από τις εμπειρίες της προηγούμενης ημέρας και τις ενσωματώνει σε υπάρχοντα δίκτυα.
Οι νέες πληροφορίες, συγκρίνονται και συγκρούονται με τις ήδη αποθηκευμένες πληροφορίες. Από την αλχημεία τους προκύπτουν τα νέα σχήματα. Γινόμαστε πιο δημιουργικοί με νέους συσχετισμούς που μας βοηθούν να λύνουμε προβλήματα.
Ερευνητές έκαναν μια μελέτη όπου ξυπνούσαν άτομα από διαφορετικά στάδια ύπνου και τους ζητήθηκε να λύσουν παζλ αναγραμματισμών. Διαπίστωσαν ότι τα άτομα που ξύπνησαν από ύπνο REM έλυσαν 32% περισσότερους αναγραμματισμούς από τα άτομα που ξύπνησαν κατά την διάρκεια του ύπνου χωρίς REM.
Όνειρα
Η πλειοψηφία των ονείρων μας λαβαίνει χώρα κατά την διάρκεια του REM. Ειδικοί υποθέτουν ότι τα όνειρα είναι απλώς υποπροϊόν του ύπνου REM – διανοητική εκδήλωση νευρολογικών λειτουργιών, άλλοι πιστεύουν ότι μας βοηθούν να επεξεργαστούμε επώδυνες εμπειρίες.
Η λαϊκή σοφία μας λέει ότι τα όνειρα της χρυσαυγής, είναι ματιές στις σκηνές της νέας μέρας…
Διαφορετικό περιεχόμενο έχουν τα όνειρα της 1ης περιόδου REM όταν κορυφώνεται η απελευθέρωση τεστοστερόνης.
Εν τω μεταξύ, ο εγκέφαλός μας παραλύει τους μύες στα χέρια και τα πόδια μας, εμποδίζοντάς μας να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας.
Αν κοιμηθούμε 7-9 ώρες, θα έχουμε στην διάθεση μας περίπου 2 ώρες ονειρικού ύπνου.
Ελλείμματα ονειρικού ύπνου
Είναι αλήθεια ότι χρειαζόμαστε λιγότερο ύπνο καθώς μεγαλώνομε κι αντίστοιχα ελαφρά λιγότερο REM. Όμως τα μεγάλα ελλείμματα ύπνου REM, ανεξάρτητα από ηλικία, έχουν συνέπειες…
L Στερούμαστε τα ψυχολογικά του οφέλη.
L Έχουμε πρόβλημα στη μάθηση.
L Δυσκολευόμαστε στην επεξεργασία συναισθηματικών εμπειριών.
L Δυσκολευόμαστε στην επίλυση προβλημάτων.
L Έχουμε βραδύτερη σκέψη.
L Αναπτύσσουμε κατάθλιψη.
L Εκδηλώνουμε βία.
L Αναπτύσσουμε από ήπια λήθη μέχρι άνοια και νόσο του Πάρκινσον.
L Μελέτη (2020) σε 4.000+ μεσήλικες και ηλικιωμένους διαπίστωσε ότι κάθε μείωση κατά 5% στον ύπνο REM συνδέεται με 13% μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία τις επόμενες 2 δεκαετίες.
L Η έλλειψη ύπνου σχετίζεται με το θάνατο.
L Η έρευνα έδειξε ότι η έλλειψη αρκετού ύπνου REM είναι ο μόνος ισχυρότερος παράγοντας όλων των συνεπειών.
Κοιμόσαστε αργά;
Μαθητές, πολιτικοί και άτομα με θέσεις ευθύνης που πάνε για ύπνο αργά και μετά χρησιμοποιούν ξυπνητήρι για να σηκωθούν νωρίς αναπτύσσουν χρόνια στέρηση ύπνου REM.
Αυτό συμβαίνει επειδή οι μεγαλύτερες περίοδοι REM συμβαίνουν συχνά στο τέλος της νύχτας.
Το ίδιο συμβαίνει αν πίνουν ένα ποτό πριν κοιμηθούν, επειδή η διαδικασία μεταβολισμού του αλκοόλ επηρεάζει τη ρύθμιση του κύκλου του ύπνου. Μέτριοι και βαρείς πότες έχουν υψηλότερο κίνδυνο διαταραχής συμπεριφοράς ύπνου REM. Μερίδιο στην διαταραχή έχουν τα αντικαταθλιπτικά.
Αν αισθάνεστε έλλειψη ύπνου, αναζητήστε καθοδήγηση από έναν ειδικό ιατρό.
Τέλος, η έλλειψη REM παρουσιάζεται την Άνοιξη γι αυτό ας υιοθετήσουμε τις παροτρύνσεις των ειδικών.
Συμπερασματικά
J Ξυπνάμε και κοιμόμαστε την ίδια ώρα κάθε μέρα.
J Έχουμε σταθερό πρόγραμμα διατροφής.
J Δεν καταναλώνουμε τροφή, γλυκά, αλκοόλ και νικοτίνη πολύ αργά.
J Δεν εκτιθέμεθα στην μπλε ακτινοβολία των ηλεκτρονικών συσκευών το βράδυ.
J Το υπνοδωμάτιο μας είναι σκοτεινό, ήσυχο και δροσερό.
J Χαλαρώνουμε πριν κοιμηθούμε.
J Αυτή την Άνοιξη τα όνειρα θα είναι λιγότερα.
*Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη Διά Βίου Μάθηση. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
Τα βιβλία του ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυμάμαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσματικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
