» Ο 93χρονος Γιώργος Καρεφυλάκης αναστοράται
Προ ημερών, βρέθηκα πάλι στο φιλόξενο σπίτι του 93χρονου κ. Γιώργου Καρεφυλάκη και με χαρά θέλησε να μου διηγηθεί τις αναμνήσεις του από τα πανηγύρια που γίνονταν στο όμορφο χωριό μας.τα Περβόλια, μέχρι και λίγο μετά τον πόλεμο.
Αναστοράται και διηγείται ο κ. Γιώργος.
ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ
Μεγάλα πανηγύρια γίνονταν στην χάρη της Αγίας Παρασκευής, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (του Χριστού) και της Αγίας Τριάδος- Αγίου Πνεύματος.
Τότε γιόρταζε όλο το χωριό, πλούσιοι και φτωχοί, έκαναν το “κολάι” τους και ετοίμαζαν κάτι τι ξεχωριστό από τις άλλες μέρες.
Ένας κόκορας,ένα κουνέλι, λίγο κρέας στο φούρνο ή ντολμάδες, για το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής, που πολλοί νήστευαν εκείνη τη μέρα και άφθονο κέφι και κρασί αρκούσαν για να γιορτάσουν τον Άγιο τους.
Τότε δεν υπήρχαν αυτοκίνητα και οι συγγενείς, φίλοι και γνωστοί από τα γειτονικά χωριά ή από τα Χανιά έρχονταν με τα πόδια.
Πολλοί ήταν “ταμένοι” και έφερναν λαμπάδες του μπογιού τους, ή αρτοκλασίες ή και ορισμένοι έρχονταν από βραδίς, κρατώντας μια μικρή πατανία ή μια μικρή κουρελού και έμεναν μέσα στην Εκκλησία.
Εγώ βοηθούσα, πριν τον πόλεμο και την Κατοχή, τον παπα- Γιάννη Φιωτάκη, άναβα ξύλα στα κελιά, που υπήρχαν τότε στην Αγία Παρασκευή, για να έχουμε κάρβουνα για το θυμιατό και αντί για λιβάνι, που είχε εξαφανιστεί ,λόγω του πολέμου, βάζαμε ξεραμμένα φυλλαράκια από τριαντάφυλλα. Θυμάμαι που τακτικά ο παπά-Γιάννης έλεγε στις γυναίκες και στις κοπελιές να του μαζεύουν τριανταφυλλόφυλλα για το σκοπό αυτό.
Όταν τελείωνε η Θεία Λειτουργία, μοιράζονταν ο άρτος και ό,τι άλλο είχαν φέρει κάποιοι χωριανοί, όπως τηγανισμένα ψάρια, σαρδέλλες ή τυρί με τη συνοδεία φυσικά καλού κρασιού…
Μετά οι χωριανοί αναζητούσαν, μέσα στον κόσμο, κάποιο συγγενή, φίλο ή γνωστό και τον έπαιρναν στο σπίτι να φάνε, να πιούνε και αν ερχόταν και στο κέφι να τραγουδήσουν και ίσως να χορέψουν κιόλας… Δεν άφηναν κανένα να φύγει από την Εκκλησία, ας ήταν και άγνωστός τους, τον έπαιρναν στο σπίτι λες και ήταν γνώριμος από παλιά.
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΑ ΜΠΟΥΤΣΟΥΝΑΡΙΑ
Το απογευματάκι, ειδικά στο πανηγύρι της Αγίας Τριάδος – Αγίου Πνεύματος, υπόψη ότι το Μετόχι αυτό, δίπλα στο γήπεδο των Περιβολίων, υπάγεται στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά, μα και στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής και στο μικρότερο του Αγίου Παντελεήμονα πολύς κόσμος ανηφόριζε ως πάνω στα μαγευτικά Μπουτσουνάρια.
Στα Μπουτσουνάρια, εκείνα τα χρόνια, λειτουργούσε μια μικρή ταβέρνα, του Αντώνη του Τσιβουράκη, που έκανε νόστιμους μεζέδες και που είχε τακτική πελατεία, εκτός από τις μέρες των πανηγυριών και τις Κυριακές, γιατί τα Μπουτσουνάρια και κοντά στα Χανιά είναι και ωραία θέα και δροσιά διαθέτουν και συνάμα είναι και ιστορικός και αρχαιολογικός χώρος. Υπόψη ότι τα Μπουτσουνάρια πλημμύριζαν από κόσμο και κάθε Πρωτομαγιά.
Τότε, κύριε Δάσκαλε, δεν υπήρχαν αυτοκίνητα να τα καβαλάς και σε δύο ώρες να είσαι στο Ηράκλειο, υπήρχαν λίγες αμαξες για τους “παραλήδες” και τα ποδάρια για τον πολύ κόσμο.
ΤΑ ΕΞΟΧΙΚΑ ΠΑΝΗΓΥΡΑΚΙΑ
Στα εξοχικά, μικρότερα πανηγυράκια, , όπως της Αγίας Κυριακής και των Αγίων Επτά Παίδων, πήγαινε λιγότερος κόσμος και πάντα ο κάθε χωριανός κρατούσε το “σακούλι” του με διάφορα μεζεδάκια και το “φλασκάκι” του με μυρωδάτο κρασί. Μετά την Λειτουργία, αν ήταν των Αγίων Επτά Παίδων, έστρωναν το βρισκούμενο, κάτω από τον σπηλαιώδη ναό, στο πλάτωμα με την πηγούλα με το κρύο νερό. Υπόψη ότι από το νερό της συγκεκριμένης πηγούλας υδρεύετο το Μοναστήρι της Αγίας Κυριακής και που μεταφέρονταν με αυλάκι λαξευμένο σε πολλά σημεία πάνω στα βράχια.
Αν τώρα, ήταν η γιορτή της Αγίας Κυριακής, ο κόσμος προτιμούσε να πάει μέχρι τον Κάστελλο, εκεί που τώρα είναι το νέο Μοναστήρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και που υπήρχαν θεόρατα πλατάνια και πηγή με κρύο νερό και η θέα είναι εξαιρετική.
Τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής οι μεζέδες είναι περιορισμένοι, με λίγο κρασί, λίγο ψωμί και τηγανισμένα κολοκυθάκια και ντομάτες και καλή παρέα περνούσαν περίφημα και το απογευματάκι λίγο ζαλισμένοι από το κρασί κατηφόριζαν, είτε με τα πόδια είτε με τα γαϊδουράκια στο χωριό.
Στο χωριό είχαμε και δυο Αϊ Γιώργηδες, το Τροπαιοφόρο στο Μετόχι της Χαρωδιάς και τον Μεθυστή στα Ψιλιανά, μέσα στην ιδιοκτησία του Γέρο-Καστρινού, τώρα ιδιοκτησία του Λευτέρη του Παντελάκη. Εδώ μαζί με το μεζέ , φέρνανε οι χωριανοί και το καινούργιο τους κρασί να το δοκιμάσουν και να ακούσουν τα επαινετικά σχόλια των συγχωριανών. Μετά έκαναν οι “μπεκρήδες” γύρα στα κοντινά και φιλικά σπίτια για να συνεχίσουν την οινοποσία. Επειδή δε τα κρασιά δεν είχαν καλά καλά “ξεβράσει”, είχαν τον “κλέφτη”, ένα κούφιο καλάμι, που το βουτούσαν από το άνοιγμα του βαρελιού κρατώντας με το δάχτυλο κλειστό το πάνω μέρος, σαν πήγαινε βαθιά, έβγαζαν το δάχτυλο, έμπαινε κρασί από το κάτω μέρος, που ήταν πιο “ώριμο”, έκλειναν ξανά με το δάχτυλο και το τραβούσαν έξω.
Οι “μπεκρήδες” γυρνούσαν το βραδάκι στο σπίτι τους χαρούμενοι που έκαναν καλή παρέα και δοκίμασαν και πολλά νέα κρασιά. Ο πατέρας μου, όταν ήταν στο κέφι, λόγω του κρασιού, το ριχνε στα ριζίτικα και του άρεσε να λέει το “Πότε θα κάμει ξεστεριά…” που μας τόχε μάθει κι εμάς και μας παρακινούσε να τραγουδάμε μαζί του. Η μητέρα μου, τον “μάλωνε”, λέγοντας του «Σώπα, Θοδωρή, θάρθουν οι Γερμανοί και θα βρούμε τον μπελά μας».
Ακούγοντας τις τόσο παραστατικές και ενδιαφέρουσες αναμνήσεις του κ. Γιώργου,να σημειώσω κι εγώ, ο καταγραφέας, κάποιες αυθόρμητες επισημάνσεις. Παρατηρούμε ότι, μέσα σε 60 – 70 χρόνια ,άλλαξαν πολλά στον εορτασμό των πανηγυριών, όχι μόνο στο χωριό μας, αλλά παντού.
Η αγνή σπιτική φιλοξενία είναι πολύ σπάνια, τα πανηγύρια έχουν “εμπορευματοποιηθεί” με τα σουβλάκια, τις μπύρες και την κρητική μουσική στη διαπασών.
Το ευχάριστο είναι ότι συνεχίζουμε να τιμούμε και να γιορτάζουμε ακόμα την μνήμη των Αγίων μας.
*Ο καταγράψας τις αναμνήσεις, Γεώργιος Μανιαδάκης είναι συν/χος δάσκαλος
