» …και η αρνητική χρήση των αριθμητικών συμβόλων
«Πάντα φανταζόμουν τον παράδεισο σαν ένα είδος βιβλιοθήκης»
Χόρχε Λουίς Μπόρχες
«Τα Χανιά είναι ιδανική πόλη για να φιλοξενήσουν το φεστιβάλ γιατί έχουν έναν αέρα πολιτισμού κι ένα έντονο πολιτισμικό παρελθόν…αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι ένα μεγάλο φεστιβαλικό γεγονός που σημαίνει όχι έκθεση βιβλίου αλλά εκδηλώσεις, συζητήσεις με θεματικές κ.λπ.» Αυτά τα λίγα λόγια, αλλά ενδεικτικά των προθέσεων του διευθυντή του φεστιβάλ, Μανώλη Πιμπλή, ως πρόλογος στην κριτική που ακολουθεί στο πολυσυζητημένο θέμα των ημερών.
Τα Χανιά δεν έχουν μόνο ένα έντονο πολιτισμικό παρελθόν αλλά ένα εξίσου έντονο παρόν και τις καλύτερες προοπτικές για ένα καλύτερο μέλλον. Η πόλη μεταμορφώθηκε πράγματι για πέντε ημέρες, όπως ήταν και στις προθέσεις των διοργανωτών, σε τόπο συνάντησης, ιδεών και σκέψης, μουσικής και συζητήσεων με σημαντικούς συγγραφείς και δημιουργούς. Με τον κόσμο του βιβλίου να δηλώνει την παρουσία του και να ζωντανεύει το Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης, το Μεγάλο Αρσενάλι, το Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου, το Γιαλί Τζαμί, τον Φιλολογικό Σύλλογο «Χρυσόστομο» και την «ξεχασμένη» Φορτέτζα. Δεν νομίζω ότι κανένας καλοπροαίρετος παρατηρητής των πολιτιστικών δρώμενων να έχει αντίθετη άποψη.
Το μελανό σημείο ωστόσο, από το «αφήγημα» του πρώτου φεστιβάλ βιβλίου στην ιδανική πόλη των Χανίων, είναι η κατάργηση από τη δημοτική αρχή της έκθεσης βιβλίου που επί σειρά ετών γινόταν στο παλιό λιμάνι. Καταργώντας την έκθεση βιβλίου μας προέκυψε, όπως φαίνεται εκ των πραγμάτων, ο θεσμός του Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων με τη συμβολική συμμετοχή μόνο τεσσάρων από τα είκοσι τέσσερα βιβλιοπωλεία της πόλης μας, προς μεγάλη απογοήτευση της δημοτικής αρχής. Οι εκδότες Καστανιώτης και Πατάκης, με επτά εκδηλώσεις έκαστος, έσπασαν το ρεκόρ συμμετοχής στο φεστιβάλ ο δε Καστανιώτης συνέτριψε, με τις επιδόσεις του, το ρεκόρ αμετροέπειας με το να καταφέρει να προβάλλει τρεις μεταφρασμένους στα ελληνικά συνεργάτες του, (Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, Αντρέι Κούρκοφ, Άλι Σμιθ), ο Πατάκης μόνο έναν, τον Ίαν Κόλινς, τους οποίους παρεμπιπτόντως χρυσοπλήρωσαν ο Δήμος και η Περιφέρεια για να τους φέρουν στα Χανιά και να μας μεταδώσουν, και αυτοί, από κοντά τα «φώτα» τους, αλλά και να «ψηλώσουμε», εννοείται πνευματικά, όπως μας επεσήμανε και ο Δήμαρχος, γιατί είμαστε «ασημαντότητες» και «σκόνη» μπροστά στα ξενόφερτα υλικά των «τειχών» μας.
Ο Δήμαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκης, αποφάσισε λοιπόν να καταργήσει τον επιτυχημένο θεσμό της Έκθεσης Βιβλίου που συνδιοργάνωνε επί σειρά ετών ο δήμος σε συνεργασία με τα βιβλιοπωλεία της πόλης. Αντιθέτα ο Δήμαρχος Πειραιά, Γιάννης Μώραλης, εγκαινίασε την Τρίτη 7 Ιουνίου 2022, την 34η Έκθεση Βιβλίου, στο Πασαλιμάνι. Στο χαιρετισμό του ο δήμαρχος επεσήμανε τους σκοπούς της έκθεσης βιβλίου:
«Βασικό μέλημα (του Δήμου Πειραιά) είναι η διάδοση του βιβλίου, είναι τα θέματα αξιών, είναι η πολιτιστική αναβάθμιση της πόλης μας γενικότερα. Τα βιβλία έχουν μία ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη ενός ανθρώπου, κυρίως των νέων. Είναι μέσο γνώσης, ψυχαγωγίας και προβληματισμού. Παράλληλα όμως, μέσω της έκθεσης βιβλίου, ενισχύονται δεκάδες βιβλιοχαρτοπώλες στην πόλη μας, όπως και συγγραφείς του Πειραιά, έχοντας τη δυνατότητα να προβάλλουν και να προωθήσουν τη δουλειά τους, σε ένα πιο μεγάλο, σε ένα πιο ευρύ, πιο ανταγωνιστικό κοινό».
Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας εγκαινίασε το Σάββατο 26 Ιουνίου 2022, το 41ο Φεστιβάλ Βιβλίου στην παραλία του Λευκού Πύργου. Στο χαιρετισμό του επεσήμανε ότι: «το Φεστιβάλ Βιβλίου μαζί με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου αποτελούν σταθερές αξίες για τον πολιτισμό στην πόλη. Ας έρθουν όλοι οι Θεσσαλονικείς και αυτό το καλοκαίρι να απολαύσουν πάνω από 200 εκδότες, πάνω από 40.000 τόμους βιβλίων σε μια πραγματικά πανδαισία βιβλιοδεσίας, παραγωγής βιβλίου, γνώσης και πολιτισμού». Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιείται, από το 2004, και η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου.
Στη Λάρισα εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 1η Ιουλίου, στην πλατεία Ταχυδρομείου, η 21η Έκθεση Βιβλίου η οποία συνδιοργανώνεται από τα βιβλιοπωλεία της πόλης σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών Δήμου Λαρισαίων. Ο τοπικός τύπος επισημαίνει: «Η οικονομική και κοινωνική κρίση που εδραιώθηκε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, πρέπει να μας δυναμώσει, ώστε να ενισχύσουμε την προσπάθειά μας για ανάπτυξη του πολιτισμού, που κατά μεγάλο μέρος επιτυγχάνεται μέσα από τα βιβλία. Χιλιάδες τίτλοι βιβλίων δίνουν το “παρών” στο κεντρικότερο σημείο της πόλης, την πλατεία Ταχυδρομείου, συγκεντρώνοντας τις τέχνες, τη φιλοσοφία, την ιστορία, τη λογοτεχνία, το παραμύθι και πολλές άλλες κατηγορίες, σε ένα μεγάλο… ράφι! Οι βιβλιοπώλες, στέκονται πάντα δίπλα στους φίλους του βιβλίου, τους ενημερώνουν και τους συμβουλεύουν στις επιλογές τους».
Στη Μυτιλήνη με πρωτοβουλία του δήμου διοργανώθηκε το 2021, σε συνεργασία με τα βιβλιοπωλεία και τους εκδότες του νησιού, η πρώτη Έκθεση Βιβλίου «Στρατής Μυριβήλης». Φέτος πραγματοποιήθηκε με επιτυχία, στις αρχές του μήνα (3-11 Ιουλίου), η δεύτερη έκθεση βιβλίου την οποία εγκαινίασε ο Δήμαρχος Μυτιλήνης Στρατής Κύτελης.
Τα βιβλιοπωλεία και οι εκδότες του δήμου Ηρακλείου διοργανώνουν και φέτος την καθιερωμένη έκθεση βιβλίου στην πλατεία Ελευθερίας από την Τετάρτη 20 Ιουλίου έως και την Κυριακή 7 Αυγούστου 2022. Συνδιοργανωτές και αρωγοί στην προσπάθειά τους η Περιφέρεια Κρήτης και ο Δήμος Ηρακλείου.
“ Δεν αντιλαμβάνεται ότι η κατάργηση της έκθεσης βιβλίου οδηγεί τα βιβλιοπωλεία σε ακόμη πιο δυσμενή κατάσταση; Πόσα ακόμα θα πρέπει να κλείσουν για να αντιληφθεί ο πρώτος πολίτης της πόλης τη σοβαρότητα του θέματος;
Η πραγματικότητα δεν θα πάψει να υπάρχει επειδή
ο ίδιος την αγνοεί. “
Δεν θα επεκταθώ στις άλλες πόλεις που οι δήμοι τους διοργανώνουν εκθέσεις βιβλίου σε συνεργασία με τα τοπικά βιβλιοπωλεία (Δράμα, Βόλος, Χαλκίδα, Πάτρα, Ναύπλιο), ούτε και στις εκθέσεις βιβλίου που πραγματοποιούν δήμοι της Αθήνας θα επισημάνω ωστόσο ότι μόνο στα Χανιά, με ευθύνη του δήμου, καταργείται αντί να ενισχύεται η Έκθεση Βιβλίου και εγκαινιάζεται, εν χορδαίς και οργάνοις και πακτωλό χρημάτων, το Φεστιβάλ Βιβλίου. Γιατί δεν ακολουθούμε και στα Χανιά το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης, πραγματοποιώντας και το φεστιβάλ βιβλίου και την έκθεση βιβλίου; Δεν πείθουν άραγε τη δημοτική αρχή τα επιχειρήματα για τους λόγους που πρέπει να γίνεται η έκθεση βιβλίου στην πλατεία του Τζαμιού (Κιουτσούκ Χασάν) στο παλιό λιμάνι;
Τι άλλο πρέπει να προσθέσουμε για να πειστεί ο Δήμαρχος Χανίων ότι θα πρέπει να σταματήσει επιτέλους να μας διαιρεί (ως επαγγελματίες βιβλιοπώλες) με τους τακτικισμούς του, πολλαπλασιάζοντας τα ήδη υπάρχοντα προβλήματά και να μας αφαιρεί, καταργώντας την έκθεση βιβλίου, τις δυνατότητες υποστήριξης που μας απομένουν μεσούσης της οικονομικής κρίσης και της μεγάλης μείωσης του κύκλου εργασιών των καταστημάτων μας; Δεν αντιλαμβάνεται ότι η κατάργηση της έκθεσης βιβλίου οδηγεί τα βιβλιοπωλεία σε ακόμη πιο δυσμενή κατάσταση; Πόσα ακόμα θα πρέπει να κλείσουν για να αντιληφθεί ο πρώτος πολίτης της πόλης τη σοβαρότητα του θέματος; Η πραγματικότητα δεν θα πάψει να υπάρχει επειδή ο ίδιος την αγνοεί.
Θα πρέπει, εν κατακλείδι, ο Δήμαρχος Χανίων να εγκαταλείψει την τακτική του στρουθοκαμηλισμού και να τοποθετηθεί δημόσια στο θέμα της κατάργησης του θεσμού της Έκθεσης Βιβλίου.
*Ο Χρήστος Μαχαιρίδης είναι μέλος της οργανωτικής επιτροπής της Έκθεσης Βιβλίου
και υπεύθυνος για την επανέναρξη του θεσμού το 2013.
Υ.Γ. πρώτο
Ειπώθηκε ότι «η δύναμη βρίσκεται στο εμείς και όχι στο εγώ». Αυτό ακριβώς έκαναν και τα έντεκα βιβλιοπωλεία που ανταποκρίθηκαν στην πρότασή μου και συνδιοργανώσαμε, ιδίοις εξόδοις, σε συνεργασία με τον Δήμο Χανίων (Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Δημήτρης Λειψάκης), την πρώτη έκθεση βιβλίο τον Αύγουστο του 2013, στην πλατεία του πρώην μουσουλμανικού τεμένους, στην προσπάθειά μας να ανακόψουμε την επέλαση των εκδοτικών «ογκόλιθων» της Αθήνας στα Χανιά. Τον επόμενο χρόνο τα βιβλιοπωλεία που συμμετείχαν έγιναν δεκαπέντε και το εμείς «μεγάλωσε».
Υ.Γ. δεύτερο
Το 2023 κάτι μπορεί να γίνει με τον παράδεισο του Γιώργου (ισπανικά Χόρχε), εάν επαναλειτουργήσει ο θεσμός της Έκθεσης Βιβλίου στα Χανιά. Το Φεστιβάλ Βιβλίου, εφόσον βρεθούν τα χρήματα (110.000 ευρώ) θα ξαναγίνει, ελπίζουμε με την ίδια επιτυχία, με λιγότερα ωστόσο λάθη και αστοχίες και με ακόμη περισσότερες συμμετοχές ντόπιων δημιουργών, συγγραφέων, μουσικών, ηθοποιών και εικαστικών.
