To 5ο κατά σειρά Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο “CRETE 2016”, με αντικείμενο τη Διαχείριση Βιομηχανικών και Επικίνδυνων Αποβλήτων, θα διεξαχθεί στο Κολυμπάρι Χανίων το διάστημα 27 – 30 Σεπτεμβρίου 2016, υπό τη διοργάνωση του Πολυτεχνείου Κρήτης, του Πανεπιστημίου της Πάντοβα, του Πολυτεχνείου του Αμβούργου και του IWWG (International Waste Working Group) και τη χορηγία των Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. και Περιφέρεια Κρήτης. Ως κύριο θέμα του Συνεδρίου “CRETE 2016” επιλέχθηκε η ρύπανση του περιβάλλοντος από πλαστικά απόβλητα, οι επιπτώσεις αυτής σε παγκόσμιο, αλλά και τοπικό, επίπεδο καθώς επίσης και οι υφιστάμενες δυνατότητες αντιμετώπισης αυτού. Μάλιστα, σε μια προσπάθεια ανάδειξης του εν λόγω προβλήματος εκτός των ορίων του Συνεδρίου, στο ευρύ κοινό, προγραμματίστηκε η υλοποίηση μιας πρωτοπόρας ανοιχτής έκθεσης στην καρδιά του Ενετικού Λιμένα των Χανίων (Νεώριο Μόρο – Ιστιοπλοϊκός Σύλλογος Χανίων) με θέμα:
ΑΠΟΒΛΗΤΑ: επανεφεύρεση.
Στην εποχή μας, τα πλαστικά χρησιμοποιούνται σε μια ευρεία ποικιλία διαφορετικών προϊόντων, αντικαθιστώντας άλλα υλικά, όπως ξύλο, μέταλλα και γυαλί.
Παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως σκληρότητα, ελαστικότητα, αντοχή σε θραύση κ.ά., τα οποία διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος του πλαστικού υλικού (π.χ. πολυβινυλοχλωρίδιο – PVC, πολυπροπυλένιο – PP κ.λπ.), καθιστώντας κάθε ένα εξ αυτών κατάλληλο για πολλές διαφορετικές εφαρμογές.
Η παγκόσμια παραγωγή πλαστικών αυξήθηκε κατά 10 εκατομμύρια τόνους (3,7%) μέσα σε τρία έτη, φτάνοντας τους 311 εκατομμύρια τόνους το 2014. Η Κίνα είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα πλαστικών, κατέχοντας το ¼ της παγκόσμιας παραγωγής. Εντούτοις, η παραγωγή και χρήση πλαστικών υλικών συνοδεύεται από ορισμένους περιορισμούς και προβλήματα, τα κυριότερα εκ των οποίων είναι: Καταναλωση μη ανανεωσιμων πορων Οι πρώτες ύλες των πλαστικών είναι κυρίως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, δηλαδή πόροι μη ανανεώσιμοι, εξαντλήσιμοι και σχετικά ακριβοί.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για την παραγωγή εμφιαλωμένου νερού 1L σε πλαστικό μπουκάλι απαιτούνται 250 ml πετρελαίου και 3 L νερού!
Επίσης, για την παραγωγή των διαφόρων πλαστικών υλικών απαιτείται η κατανάλωση σημαντικών ποσοτήτων ενέργειας, που κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 62 έως 108 MJ ανά kg υλικού. Ειδικά στην περίπτωση της σιλικόνης η απαιτούμενη ενέργεια προσεγγίζει τα 235 MJ ανά kg.
Ανθρωπινη εκθεση σε τοξικους παραγοντες
Τα πλαστικά πολυμερή συνήθως αναμιγνύονται με συγκεκριμένες ουσίες, θερμικούς σταθεροποιητές, επιβραδυντές φλόγας, αντιστατικά υλικά, βαφές κ.λπ., οι οποίες καθιστούν πιο εύκολη την επεξεργασία τους και τους προσδίδουν τις εκάστοτε επιθυμητές ιδιότητές τους.
Ορισμένες από αυτές τις πρόσθετες ουσίες είναι δυνατόν να εκλυθούν στο περιβάλλον κατά τη διάρκεια της ζωής του αντίστοιχου πλαστικού προϊόντος, αποτελώντας απειλή για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, λόγω της ενδεχόμενης τοξικότητάς τους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της δισφαινόλης Α (ΒΡΑ), η οποία έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σε προϊόντα τροφίμων (πλαστικά μπιμπερό, σακούλες τροφίμων, δοχεία υγρών τροφίμων κ.ά.) και έχει ανιχνευθεί σε δείγματα ανθρώπινων ούρων, αίματος, ακόμη και μητρικού γάλακτος!
Η συγκεκριμένη ουσία έχει συνδεθεί με πολλές διαφορετικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, μεταξύ των οποίων μειωμένη γονιμότητα, αποβολές, ορμονικές διαταραχές, νευρικές διαταραχές και καρδιαγγειακές παθήσεις.
Μεγαλη παραγωγη πλαστικων αποβλητων
Η μεγάλη κατανάλωση πλαστικών προϊόντων αναπόφευκτα επιφέρει αυξημένη παραγωγή πλαστικών αποβλήτων. Μόνο στην Ευρώπη, το 2014, παράχθηκαν 25,8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών αποβλήτων, εκ των οποίων μόλις το 69,2% επανακτήθηκε (μέσω ανακύκλωσης και ανάκτησης ενέργειας), ενώ το 30,8% κατέληξε σε χώρους υγειονομικής ταφής, αποτελώντας σημαντική απώλεια οικονομικά πολύτιμων πόρων.
Ρυπανση του περιβαλλοντος
Τα πλαστικά απόβλητα δεν καταλήγουν πάντα σε κάποιον ελεγχόμενο χώρο διαχείρισης, αλλά πολλές φορές απαντώνται ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον, σε ποσότητες μάλιστα ιδιαίτερα υψηλές, προκαλώντας σημαντικότατα περιβαλλοντικά προβλήματα. Πλέον αναγνωρίσιμο και απειλητικό είναι το πρόβλημα της ρύπανσης των ωκεανών με πλαστικά απόβλητα, σε ποσότητες που εκτιμώνται να αγγίζουν τα 8 εκατομμύρια τόνους ετησίως και με κύριους εκπροσώπους τις συσκευασίες τροφίμων, τα πλαστικά μπουκάλια και τα καλαμάκια!
Τα συγκεκριμένα απόβλητα, όπως και πλήθος άλλων υλικών, μπορεί να «ταξιδεύουν» για χρόνια στους ωκεανούς και τελικά να συσσωρεύονται σε συγκεκριμένα σημεία του πλανήτη, υπό την επίδραση των θαλάσσιων ρευμάτων. Τα σκουπιδια συσσωρευονται σε 5 ωκεανιες κηλιδες, με τη μεγαλυτερη να βρισκεται μεταξυ της Χαβαη και της Καλιφορνια…
Η παρουσία τους προκαλεί σημαντική απειλή για τη θαλάσσια και όχι μόνο πανίδα, καθώς είτε μπορεί να προκαλέσουν παγίδευση και τραυματισμό, είτε μπορεί να προκαλέσουν θάνατο, σε περίπτωση που καταπωθούν. Υπολογίζεται ότι 100.000 θαλάσσια είδη πεθαίνουν κάθε μέρα από παγίδευσή τους σε πλαστικά απόβλητα, ενώ αντίστοιχα 1 εκατομμύριο πτηνά πεθαίνουν ετησίως, από κατάποση πλαστικών.
Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι το 2005 βρέθηκε ένα κομμάτι πλαστικού στο στομάχι ενός αλμπατρός. Ο συριακός αριθμός που ανέγραφε παρέπεμπε σε ένα υδροπλάνου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που είχε καταρριφθεί το 1944. Μαθηματική δε προσομοίωση της πορείας, που ακολούθησε, έδειξε ότι πέρασε μια δεκαετία στο Δυτική Κηλίδα Σκουπιδιών (Western Garbage Patch), νότια της Ιαπωνίας, έπειτα ταξίδεψε 6.000 μίλια έως την Ανατολική Κηλίδα Σκουπιδιών (Eastern Garbage Patch) στην δυτική ακτή των ΗΠΑ, όπου παρέμενε σε κύκλο για 50 ολόκληρα χρόνια!
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ;
Όπως σε πολλές περιπτώσεις, η πρόληψη αποτελεί την καλύτερη λύση, καθιστώντας τη μείωση των πλαστικών που χρησιμοποιούνται και κατ’ επέκταση των πλαστικών που απορρίπτονται ιδιαίτερα σημαντική. Δοκιμάστε κάποιες απλές αλλαγές: √ Μην μαγειρεύεται σε σκεύη μιας χρήσης και μη χρησιμοποιείται μεμβράνες, σακούλες, κλπ.. √ Χρησιμοποιείστε γυάλινα, πορσελάνινα ή μεταλλικά σκεύη και δοχεία τροφίμων. √ Διαχωρίστε τα ανακυκλώσιμα υλικά από τα σκουπίδια σας. √ Μειώστε τα σκουπίδια σας. √ Επαναχρησιμοποιήστε και ανακυκλώστε ό,τι είναι δυνατόν, χρησιμοποιώντας φαντασία.
Γενικά, πρέπει να γίνει πλήρως αντιληπτό στη συνείδηση όλων μας ότι εμείς αποφασίζουμε τι είναι σκουπίδι και τι θα επιλέξουμε να κάνουμε με αυτό.
Όμως σκεφτείτε… NOT A WASTE UNTILL WASTED: τίποτα δεν είναι σκουπίδι μέχρις ότου το πετάξουμε / χαραμίσουμε!
*Ο Ευάγγελος Γιδαράκος είναι Καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης
