(Β΄ συνέχεια»
SLAVOJ ZIZEK
γεν. Λουμπλιάνα 1949
Φιλόσοφος και θεωρητικός του πολιτισμού και της ψυχανάλυσης
Επισκέπτης καθηγητής σε μεγάλα Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο
συγγραφέας πρωτοποριακών μελετών κοινωνίας-ψυχολογίας- πολιτισμού
Eκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ
Σειρά CIVITAS
Υπεύθυνος έκδοσης
μετάφρασης
ΧΑΡΗΣ ΒΛΑΒΙΑΣ
μετάφραση: Πέτρος Γεωργίου
Ελληνική έκδοση
Οκτώβριος 2016
ΣΠΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΤΑΜΠΟΥ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ MΕ ΑΠΟΞΕΧΑΣΜΟ ΟΤΙ ΟΛΗ Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗΣ ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΗΚΕ Ο ΜΑΡΞ ΕΙΝΑΙ ΑΚΡΑΙΦΝΩΣ ΕΥΡΩΚΕΝΤΡΙΚΑ
ΤΙ ΣΗΜΑΝΕΙ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ;
«Αλλά στη ΝΕΑ ΠΑΛΗ ΤΩΝ ΤΑΞΕΩΝ» του βιβλίου του Σλαβόϊ ΖΙΖΕΚ το δεύτερο κεφάλαιο έχει τίτλο: «ΣΠΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΤΑΜΠΟΥ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ». Για να πει, κατ’ αρχήν ότι: «Για να κατακτήσει κανείς μέσω της επανάληψης το ερώτημα «ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΥΡΩΠΗ» και τι σημαίνει για εμάς να είμαστε Ευρωπαίοι;
Για να πρέπει να διαμορφώσουμε ένα νέο ξεκίνημα. Το εγχείρημα είναι δύσκολο. Και μας υποχρεώνει να αναλάβουμε το μεγάλο ρίσκο μιας πορείας στο άγνωστο. Αλλά για να επιτύχει κανείς την εν λόγω ανάκτηση θα πρέπει να εγκαταλείψει μια σειρά από Αριστερά ταμπού, αρχίζοντας από την απόλυτη θέση που είναι η μασκαρεμένη ως εμβριθής σοφία ότι: «εχθρός είναι κάποιος του οποίου την άποψη δεν έχεις ακούσει …..». Ωστόσο, αυτή η λογική έχει τα όριά της. Γιατί μπορούμε άραγε να πούμε και ότι ο Χίτλερ ήταν εχθρός μόνο και μόνο επειδή δεν είχε ακουστεί η Άποψή του;
ΕΙΝΑΙ ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΝΑ ΠΑΨΕΙ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΚΕΝΤΡΙΣΜΟΥ
Αλλά η κίνηση από την εσωτερικότητα μιας πράξης «στο εσωτερικό νόημα» της στο αφήγημα με το οποίο το δρων υποκείμενό της την ερμηνεύει και τη δικαιολογεί. Αυτό συνιστά κίνηση προς μια απατηλή μάσκα; η εμπειρία που έχουμε για τη ζωή μας εκ τον ενδον, η ιστορία που διηγούμαστε στον εαυτόν μας για τον εαυτόν μας, προκειμένου να ερμηνεύσουμε τις πράξεις μας, αποτελεί βασικά ένα ψέμα – αφού η αλήθεια βρίσκεται έξω, στις πράξεις μας.
Αυτό είναι το πρώτο ταμπού που πρέπει να απορριφθεί, αλλά, το επόμενο ταμπού που πρέπει να απορριφθεί χωρίς δεύτερη σκέψη είναι η εξίσωση ότι οποιαδήποτε αναφορά στην ευρωπαιϊκή χειραφετική κληρονομιά καταλήγει στον πολιτισμικό ιμπεριαλισμό και τον ρατσισμό.
Όμως, παρά τη μερική ευθύνη της Ευρώπης για την κατάσταση από την οποία θέλουν να ξεφύγουν οι πρόσφυγες είναι καιρός η ΑΡΙΣΤΕΡΑ να πάψει να πιπιλίζει την καραμέλα της κριτικής του ευρωκεντρισμού.
Η 11η Σεπτεμβρίου σήμανε το τέλος του οράματος του Φουκουγιάμα περί Φιλελεύθερης Παγκόσμιας Δημοκρατίας.
Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΤΙΣ ΔΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ
Αλλά στο επίπεδο της οικονομίας ο καπιταλισμός έχει θριαμβεύσει παγκοσμίως. Και δεν έχει κανένα πρόβλημα να προσαρμόζεται στις ποικίλες κατά τόπους θρησκείες, κουλτούρες και παραδόσεις.
Όμως, η σκληρή ειρωνεία είναι ότι: εν ονόματι της αντιαποικιοκρατίας επικρίνει κανείς τη Δύση ακριβώς την ιστορική στιγμή που ο παγκόσμιο καπιταλισμός δεν ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΛΕΟΝ τις Δυτικές πολιτισμικές αξίες για να λειτουργήσουν πηγαίνοντας πάει πολύ καλά με την «εναλλακτική νεωτερικότητα».
Με λίγα λόγια, τείνει κανείς να απορρίψει τις δυτικές πολιτισμικές αξίας ακριβώς τη στιγμή που πολλές από αυτές (οικονομία, θεμελιώδη δικαιώματα κράτους προνοιας κ.λπ.). κριτικά επανερμηνευμένες μπορούν να λειτουργήσουν ως ΟΠΛΟ ενάντια στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση.
Όμως, ξεχάσαμε ότι όλη η όλη ιδέα της κομμουνιστικής χειραφέτησης, όπως την οραματίστηκε ο Μάρξ είναι ακραιφνώς «ευρωκεντρική».
ΤΟ ΑΝΤΙΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΚΥΜΑ ΠΟΥ ΘΕΡΙΕΥΕΙ
Αλλά, το επόμενο ταμπού που πρέπει να εγκαταλειφθεί είναι η ιδέα ότι η προστασία του δικαιώματος να ακολουθεί και ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής είναι κατ’ αυτήν μια πρωτοφασιστική ή ρατσιστική κατηγορία. Γιατί όταν προστατεύουμε τον τρόπο ζωής μας ενισχύουμε το αντιμεταναστευτικό κύμα που θεριεύει σε όλη την Ευρώπη και έδωσε πρόσφατα το στίγμα του στη Σουηδία με ο αντιμεταναστατευτικό κόμμα των Δημοκρατών, που ξεπέρασε για πρώτη φορά τους Σοσιαλδημοκράτες κι έγινε η ισχυρότερη πολιτική δύναμη στη χώρα.
Ωστόσο, φροντίδα για τις ανησυχίες των απλών ανθρώπων με τους κινδύνους που απειλούν τον συγκεκριμενο τρόπο ζωής τους μπορεί να παρασχεθεί και από την ΑΡΙΣΤΕΡΑ…
Ο Μπέρνι Σαντερκ (ο μακροβιώτερος ανεξάρτητος αμερικανός γερουσιαστής) αποτελεί ζωντανή απόδειξη γι’ αυτό, λέγοντας: «Η αληθινή απειλή για τον κοινό τρόπο ζωής μας δεν είναι οι ξένοι αλλά η δυναμική του παγκόσμιου καπιταλισμού».
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΟΠΟΙΑΣΔΗΠΟΤΕ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΥ
Ακόμα, το επόμενο αριστερό ταμπού που πρέπει να εγκαταλειφθεί είναι αυτό της απαγόρευσης οποιασδήποτε κριτικής κατά του ισλαμισμού, «ισλαμοφοβίας». Πρόκειται για «αντεστρατευμένο» είδωλο της λαϊκιστικής αντιμεταναστευτικής δαιμονοποίησης του Ισλάμ.
Η οποία φτάνει στο παθολογικό φόβο πολλών δυτικών φιλελεύθερων ΑΡΙΣΤΕΡΩΝ, μήπως θεωρηθούν ένοχοι ισλαμοφοβίας.
Όμως, στο φόβο αυτό όσο πιο ένοχοι αισθάνονται οι Δυτικοί Φιλελεύθεροι αριστεροί, τόσο πιο πολύ κατηγορούνται από τους μουσουλμάνους Φνταμενταλιστές ό,τι είναι ΥΠΟΚΡΙΤΕΣ που προσπαθούν ν’αποκαλύψουν το μίσος τους για το ΙΣΛΑΜ.
Εν προκειμένω αναπαράγεται το παράδοξο του ΥΠΕΡ-ΕΓΩ, όπου, όσο πιο πολύ υποτάσσεται στις απαιτήσεις του ψευδο-ηθικού παράγοντα τόσο πιο ένοχος είσαι. Και αντίστοιχα όσο πιο ανεκτικός είσαι απέναντι στο ΙΣΛΑΜ τόσο ισχυρότερες πιέσεις υφίστασαι από αυτό.
ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ ΤΟ ΙΣΛΑΜ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ;
Για να μπορούμε να πούμε ότι είμαστε σίγουροι πως το ίδιο ισχύει, όσον αφορά την εισροή μεταναστών, όπου, όσο πιο ανοιχτή είναι στις ροές αυτές η Δυτική Ευρώπη τόσο πιο ένοχη θα θεωρείται επειδή δέχτηκε μεγαλύτερους αριθμούς από αυτούς τους ανθρώπους.
Και όσον αφορά όσους βρίσκονται ήδη στην Ευρώπη όσο πιο ανεκτικός είναι κανείς στον τρόπο ζωής του, τόσο, πιο ένοχος θα θεωρείται επειδή δεν επέδειξε μεγαλύτερη ανεκτικότητα.
Όμως, η σιωπηρή παραδοχή που τροφοδοτεί αυτό το ταμπού είναι ότι κατά κάποιον τρόπο το Ισλάμ αντιστέκεται στον παγκόσμιο καπιταλισμό και ότι έχει το προνόμιο να εμποδίζει την εξάπλωσή του.
Για να πει ο Slavoi ΖΙΖΕΚ: «Συνεπώς όποιες επιφυλάξεις κι αν έχουμε απέναντί στον Ισλάμ, οφείλουμε να προβούμε σε μια κίνηση τακτικής παραβλέποντας εν ονόματι της αλληλεγγύης στο πλαίσιο της νέας μεγάλης πάλης των τάξεων».
ΤΟ ΙΣΛΑΜ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΝΑ ΟΡΑΜΑ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥΣ ΟΜΩΣ ΘΑ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΦΑΣΙΣΜΟ
Αλλά αυτή η παραδοχή πρέπει να απορριφθεί κατηγορηματικά, γιατί, μπορεί κανείς να φανταστεί χώρες, πιο καλά ενσωματωμένες στο σύστημα του παγκόσμιου καπιταλισμού από τη Σαουδική Αραβία ή τα Εμιράτα;
Όμως, το Ισλάμ μπορεί να προσφέρει, το πολύ, ένα είδος «εναλλακτικής νεωτερικότητας». Ένα όραμα του καπιταλισμού χωρίς ανταγωνισμούς του, το οποίο, όμως, δεν μπορεί παρά να μοιάζει με τον Φασισμό….
Πάντως, ένα άλλο (πολύ πιο ανεπαίσθητο) ταμπού που πρέπει ν’αφήσουμε πίσω μας είναι η εξίσωση της πολιτικοποιημένης θρησκείας με το φανατισμό και την αλληλένδετη απεικόνιση, του ισλαμισμού ως προνεωτερικών, ανορθολογικών, φανατικών…..
Περαιτέρω ο Σλαβόϊ ΖΙΖΕΚ αναφέρεται στον Ιουδαϊκό φανατισμό τόσο της Παλαιάς Διαθήκης, όσο και της σύγχρονης σκληρής πολεμικότητας με αναφορά στον πλέον διαβόητο εγκληματία πολέμου που έζησε ποτέ τον Αδόλφο Χίτλερ.
ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΥ
Στα επόμενα κεφάλαια δίδει σκληρούς τίτλους όπως:
«Η αισχρή σκοτεινή πλευρά των θρησκειών με έμφαση στα σκάνδαλα και στον Φονταμενταλισμό τους.
Για να περάσει στο Δ΄ κεφάλαιο με τίτλο η «Θεϊκή Βία», αναφερόμενος κατά τον Βάλτερ Μπεντζαμιν, ότι αυτή συνιστά μια περίπτωση μέσου, χωρίς σκοπό.
Όπως ήταν το ολοκαύτωμα, οι πόλεμοι του στρατιωτικού κράτους του Ισραήλ και οι σύγχρονες εκδηλώσεις «Θεϊκές-Θρησκευτικές» βίας σε όλη την Ευρώπη, την Αμερική, τη Μόσχα, και τον κόσμο ολόκληρο.
Ακολουθεί το κεφάλαιο των προσφύγων και από πού προέρχεται η απειλή κ.λπ. όπου θα αναφερθούμε στο τελευταίο, επόμενο άρθρο για το τόσο ενδιαφέρον και επίκαιρο βιβλίο του ΖΙΖΕΚ που πρέπει να διαβαστεί από πολλούς-πολλές, ιδιαίτερα νέων ηλικιών.
