Πώς ο μεγάλος Βεζίρης Χουσεΐν Αβνή Πασάς, με το σύστημα των πύργων, κατέστειλε την επανάσταση
ΑΜΠΝΤΟΥΛ ΑΖΙΖ ΣΟΥΛΤΑΝΟΣ από 1861-1876
ΣΜΑΗΛ ΠΑΣΑΣ ΒΑΛΗΣ (ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ) ΚΡΗΤΗΣ ΑΡΧΕΣ 1866
Ο ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΝΑΪΛΗ ΠΑΣΑΣ
Ξεμπάρκαρε στη Σούδα αρχές Σεπτεμβρίου 1866 σαν γνώστης του τόπου και των πραγμάτων, ενώ οι μάχες είχαν αρχίσει από τις 17 Αυγούστου στην Κάνδανο με τον Κριάρη.
8 Νοεμβρίου 1866 έχουμε τα γεγονότα του Αρκαδιού.
Τέλη καλοκαιριού 1867 ο γέρο Μουσταφά Ναϊλή Γκιριτλής ανακαλείται στην Πόλη, αφού δεν τα κατάφερε και στην θέση του έρχεται ο Κροάτης Ομέρ Πασάς.
ΟΜΕΡ ΠΑΣΑΣ- Σερδάρ Εκρέμ- Αρχιστράτηγος.
Έρχεται στην Σούδα στις 28/3/1867, αλλά ούτε αυτός τα καταφέρνει.
ΧΟΥΣΕΪΝ ΑΒΝΗ ΠΑΣΑΣ
Μεγάλος Βεζίρης, Σαντριαζάμης (πρωθυπουργός).
Από 22/9/1867 Βαλής και Μουσίρης του Γκιρίτ (Κρήτη),
αφού οι τρείς προηγούμενοι δεν τα κατάφεραν.
Ο Χουσεϊν Αβνή Πασάς, έχτισε το μεζάρι του (τάφο) απόξω στα Χανιά-σημάδι πως έκανε τάμα να θαφτεί καλλιά παρά να τσακίσει…..
Αρχές του Νοέμβρη 1867 ανεβαίνει στους έρημους Λάκκους και βάλθηκε να χτίζει κουλέδες (kulesi – πύργους) γύρω στο χωριό κι ένα κισλά (στρατώνα) πάνω στο Σαβουρέ, στο ψηλότερο μέρος.
Το σκέδιο που έβανε σε πράξη για να μαϊνάρει το Σηκωμό φάνηκε από κείνη την ώρα.
Ο σκοπός του ήτανε να χτίσει κουλέδες σ’ όλες τις κορφάδες και στα περάσματα και στα σταυροδρόμια και στους κόρφους.
Αλλού οι κουλέδες θα ήταν μεγάλοι δίπατοι, με μπαρουταποθήκες , με πετροκασέλες για τα γεννήματα και στέρνες για το νερό. Αλλού ένα πάτωμα, ότι να χωρούνε την φρουρά.
Ο ένας με τον άλλο οι κουλέδες θα ‘χαν συναγρίκηση με τις τρουμπέτες, για να βοηθιούνται ώσπου να φτάξει επικουρία από τον κισλά, που θα χτιζότανε στην κάθε επαρχία.
Οι Κρητικοί κάμαν ότι μπορέσανε για να εμποδίσουν το χτίσιμο ……
(σημείωση : οι πύργοι ήταν συνεχόμενοι – αλυσίδα. Ήτοι από Λάκκους συνέχιζαν και δυτικά και ανατολικά π.χ. πάνω από Μεσκλά-Θέρισο-Δρακώνα-«Κέραμο»-Κάμποι (Ροδόσο)-Καρές Απκρ. – κλπ.
Ήταν ένα σύστημα έγκαιρης στρατιωτικής ειδοποίησης. Αρχαίοι Έλληνες μέχρι και Ενετοί χρησιμοποιούσαν φωτιές. Το συγκεκριμένο είχε χρησιμοποιηθεί στην Αγγλία.
Στα παράλια κτίστηκαν πύργοι για να εμποδίζουν τον από θαλάσσης εφοδιασμό, π.χ. Βουκελάσι, Αγ. Ρουμέλη, κλπ.
Και έτσι γέμισε την Κρήτη ο Αβνή Πασάς πύργους)
Ο χειμώνας ξεθύμαινε, η άνοιξη έφερνε τα σεφέρια. Οι πύργοι που έχτιζε ο Χουσεϊν Αβνή πήγαινε να φτάξουνε τους ογδόντα.
…… στους κάμπους που οι πύργοι μπορούσανε να σταυρώνουνε τις φωτιές τους ο Σηκωμός αγγελομάχουνταν…..
Το Δεκέβρη του 1869 μόνο μερικοί μεγαλομαρτύροι πολεμούσαν για την τιμή, χώρις αλεύρι, χώρις μπαρούτι….
Συμμαζωχτήκανε εις το φαράγγι στση Σαμαριάς…..
Μερκοί καλοί χριστιανοί ζύγωναν ως εκεί, με κίντυνο της ζωής τους και τους κατέβαζαν με τα σκοινιά τη θροφή τους.
Όλο το Δεκέμβρη τον περάσαν οι άζουδοι σαν τ’ άγρια θεριά….
Στους δυό πόρους του φαραγγιού οι Καραμανίτες φυλάγανε για να τους πιάσουνε. Ο χειμώνας είχε με τα χιόνια κλεισμένα όλα τα περάσματα….
Οι καπετανέοι στείλανε γραφή του Βαλή να του γυρέψουνε καράβια να τους μεταφέρουνε στην Ελλάδα…
Ο Χουσεϊν Αβνή Πασάς έδωκε στοματικώς την απάντηση :
«Το Καλέ Καπισί (πύλη του φρουρίου) είν’ ανοιχτό, αν θέλουν ας κοπιάσουν. Παπόρια εγώ δεν έχω να τους πέψω».
Τα λιοντάρια της Κρήτης βγήκαν από τις σπηλιές όπου λουφάζανε και πήρανε να σκαρφαλώνουν κατά το Ξυλόσκαλο….
Οι καπετάνιοι σταθήκανε κάμποση ώρα βουβοί σα νάσβηνε ο κόσμος γύρω τους. Ύστερα φιληθήκανε σπλαχνικά, μέσα σε βρύσες δάκρυα, και γινήκανε δυό συντροφιές.
Οι Κυδωνιάτες με το Χατζή Μιχάλη, τους Μαντάκους , τους Μαυρογένηδες, το Νικολούδη, το Σκουλά, τους Μαλιντρέτους και τους Αγγελίδηδες, σύρανε να παραδοθούνε στο πύργο στη Μπουρμπαδοκεφάλα.
Οι Σελινοκισσαμίτες με το Κορκίδη, το Μπασιά, τον Παρθένιο το Περίδη, και τον Αναστασόγιαννη, παραδοθήκανε στη Καβαλαρέ….
Το Τουρκομάνι τους περίμενε στο Κελέ Καπισί με πέτρες και γαμαρισιές. «Μπουκιές να τσοι κάμετε να πάρομε κομμάτια!» σκούζανε ξεμουρωμένες οι χανούμισσες…
Ο Κ. Κριγιάρης δεν έστρεξε να σκύψει κεφάλι.
Μπήκε στο Σέλινο, τον προδώσανε, τραυματίστηκε και στο Μουστάκο παραδόθηκε στον Σελίμ Φούσκη, που του ‘πε:
-«Γιάντα καημένε Κωσταντή δεν επροσκύνησες και συ;; Ένα Σουλτάνο ήθελες να πολεμάς;;»
• «Έτσα ήτονε γραφτό Σελίμ Αγά. Για τη Πατρίδα μου επολέμουν». (λεπτομέρειες σε παλαιότερη ανάρτησή μου).
Τα καπετανάτα της ανατολικής Κρήτης, αποφασίσανε να σκύψουν και αυτά κεφάλι. Μονομερίσανε κάπου εκατό άντρες, Κόρακας, Ρωμανός, Κατεχάκης,….
Άλλους τους ρίξανε στα κάτεργα του Μεγάλου Κάστρου, άλλους εξορία στο ελληνικό κι άλλους στους Γεντί Κουλέδες τση Κωνσταντινούπολης…
ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΑΥΤΟ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΕΧΕΙ ΕΚΛΕΙΨΕΙ ΟΡΙΣΤΙΚΑ ….
Ακόμη οι λίγοι πύργοι-μνημεία δόξας ενός σκληρού αγώνα του Κρητικού Λαού- που έχουν μείνει σε κάπως καλή κατάσταση, ουδείς φροντίζει να συντηρηθούν, ακόμη και τμηματικά, καθ’ όσον…. δεν έχουν …. ψήφους…
ΟΙ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΠΑΣΑΔΕΣ:
ΣΑΧΙΝ ΠΑΣΑΣ
ΡΕΣΙΤ ΠΑΣΑΣ
ΑΛΗ ΣΑΡΧΟΣ ΠΑΣΑΣ
ΧΑΣΑΝ ΠΑΣΑΣ
ΜΕΧΜΕΤ ΑΛΗ ΠΑΣΑΣ (ΝΤΕ ΤΡΟΑ)
ΝΤΙΛΑΒΕΡ ΠΑΣΑΣ (ΓΚΑΪΣΛΕΡ)
ΑΛΗ ΣΑΡΧΟΣ ΠΑΣΑΣ
ΠΕΡΤΕΒ ΠΑΣΑ
ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΠΑΣΑ
ΓΙΑΝΝΗ ΣΑΒΒΑ ΠΑΣΑ (τουρκορωμιός από τα Γιάννενα) εστάλη στα Σφακιά
ΚΩΣΤΑΚΗ ΠΑΣΑΣ
ΑΔΟΣΙΔΗ ΠΑΣΑ εστάλη στο Λασίθι
ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ ΠΑΣΑΣ
ΟΜΕΡ ΝΑΪΛΗ ΠΑΣΑΣ
ΑΜΠΝΤΟΥΛ ΠΑΣΑΣ
ΜΙΝΤΑΤ ΠΑΣΑΣ
ΣΕΦΚΕΤ ΠΑΣΑΣ
ΑΝΤΙΛ ΠΑΣΑΣ Μ. Κάστρο
ΑΡΙΦ ΠΑΣΑΣ Μ. Κάστρο
ΠΗΓΗ: ΨΙΛΑΚΗΣ, ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ
* O Mιχάλης Κατσανεβάκης είναι αρχιτέκτων μηχανικός, συγγραφέας – ιστορικός ερευνητής
