«Παρατηρήσατε ότι φέτος τα μωρά κλαίνε περισσότερο σ’ όλα τα πλάτη και τα μήκη;»
Μια καθημερινή, την περασμένη εβδομάδα, βρέθηκα στην παραλία της Κυανής Ακτής. Έλληνες ούτε για δείγμα. Οικογένειες τουριστών όλων των ηλικιών είχαν κάνει κατάληψη στην ακτή και σμήνη γλάρων στη θάλασσα.
Απόλυτη ησυχία επικρατούσε στον παράδεισο ώσπου ξαφνικά ακούσαμε το πρώτο κλάμα μωρού. Γρήγορα ακολούθησε και το δίδυμο αδελφάκι του. Μετά από λίγο ένα τρίτο βρέφος συμπλήρωσε τη χορωδία.
Άφησα την παραλία και βρήκα καταφύγιο στη μοναδική ταβέρνα που δεν έχει μουσική. Συζητώντας και ερευνώντας το θέμα με γονείς και γιαγιάδες προέκυψαν απόψεις και στοιχεία που παρουσιάζω στο σημείωμα.
Τα στερητικά βρεφών και νηπίων
Βρέφη και νήπια είναι αδύναμα, αφού η ανάπτυξη τους προς την αυτονομία είναι σχετικά αργή.
Άλλωστε μια ετυμολογική ερμηνεία της λέξης νήπιο είναι αυτό που στερείται (στερητικό νη + έπος) ιστορίας. Αν αναρωτηθούμε τι μπορεί να στερούνται βρέφη και νήπια καταλήγουμε σε μια σειρά στερητικών καταστάσεων που περιγράφονται από αντίστοιχα επίθετα:
• Αγάλακτα. Αν έχουν στερηθεί άκαιρα το μητρικό θηλασμό.
• Άγλωσσα.
• Αδύναμα.
• Ακάθαρτα.
• Ακίνητα.
• Ανέστια. Τα παιδιά των τουριστών που περιπλανώμενα στερούνται της εστίας τους.
• Απομόναχα. Αυτά που αισθάνονται μόνα στον κόσμο.
• Ασυμπόνετα. Αυτά τα οποία δεν τα συμπονούν.
• Άυπνα.
• Αφυδατωμένα.
Αν εξαιρέσουμε λόγους υγείας, κάθε μία από αυτές τις στερητικές καταστάσεις είναι λόγος για ηχηρό παράπονο.
Μοντέλα ανάπτυξης και κλάματος
Οι κοινωνικές μας συνήθειες επηρεάζουν δραματικά τις συμπεριφορές των μωρών μιας κοινότητας.
√ Οι μητέρες της φυλής Kaluli Papua μεταφέρουν τα μωρά τους στους ώμους τους. Τα βρέφη κοιτάζουν το περιβάλλον μπροστά και γύρω τους κι όχι τη μαμά τους. Οι μητέρες, τους μιλούν συνεχώς, ενώ τα μωρά κοινωνικοποιούνται κι αποκτούν αντίληψη του χώρου. Παιδιά και ενήλικοι απευθύνονται στο βρέφος το οποίο φυσικά δεν μπορεί να ανταποκριθεί.
Η μητέρα αλλάζοντας τη φωνή της απαντά για λογαριασμό του. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα βρέφη της φυλής αναπτύσσονται σε ένα πλούσιο γλωσσικό και υποστηρικτικό περιβάλλον.
Οι μητέρες δεν χρησιμοποιούν μωρουδίστικες εκφράσεις, είναι ευαίσθητες σε κάθε άναρθρη κραυγή του μωρού τους και θεωρούν ότι αυτό αρχίζει να μιλά όταν μάθει τις λέξεις μαμά και στήθος. Γενικά, τα μωρά της φυλής δεν κλαίνε. Αυτή η ιδιαίτερη μέθοδος ανατροφής περιέχεται στο μάθημα Ανάπτυξη Παιδιών στις σπουδές Ψυχολογίας.
√ Στον αντίποδα είναι το Δυτικό μοντέλο ανάπτυξης στο οποίο κυριαρχεί το δυαδικό μοντέλο επικοινωνίας μητέρας – βρέφους. Οι μητέρες κοιτάζουν το παιδί απευθύνοντάς του τον λόγο σαν να είναι ένα κοινωνικό όν. ‘Έτσι αναπτύσσεται ένας ψευδό-διάλογος, στον οποίο η μητέρα βλέπει την προοπτική του παιδιού. Για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες βρεφών και νηπίων η βιομηχανία κατασκευάζει μια σειρά αντικειμένων. Τα σπίτια στις Δυτικές κοινωνίες διαμορφώνονται ανάλογα με την κινητικότητα του παιδιού για την ασφάλεια και την ικανοποίηση του.
Το αποτέλεσμα; Το βρέφος μαθαίνει να ζει και να εξαρτάται από αυτά τα περιβάλλοντα. Αν κάτι του λείψει, τότε κλαίει για να το αποκτήσει
Κάλεσμα σε βοήθεια
Φέτος, το περιοδικό New Scientist ζήτησε από τους αναγνώστες του να δικαιολογήσουν το κλάμα βρεφών και νηπίων. Σταχυολόγησα μερικές προτάσεις τους:
Μωρά και νήπια εκπέμπουν καλέσματα για να αποκαταστήσουν επαφή και επικοινωνία με τους φροντιστές τους. Οι λόγοι προφανείς. Χρειάζονται τροφή, προστασία και καθησυχασμό.
To κλάμα είναι μια αποτελεσματική μέθοδος για να καλέσουν βοήθεια, ώστε να βελτιστοποιήσουν την επιβίωσή τους.
Τα μωρά και τα νήπια που είναι λιγότερο φωνακλάδικα λαβαίνουν λιγότερη φροντίδα.
Καθώς μωρά και νήπια βρίσκονται υπό την προστασία των γονιών τους έχουν την πολυτέλεια να είναι θορυβώδη.
Το κλάμα ενός μωρού περιέχει συχνότητες στις οποίες το ανθρώπινο αυτί είναι πιο ευαίσθητο. Κατ’ αντιστοιχία οι γκρίνιες και τα κλαψουρίσματα ενός κουταβιού πιθανότατα ακούγονται ενοχλητικά δυνατά στη μητέρα του, λόγω της ευαίσθητης ακοής της σε υψηλότερες συχνότητες.
Βρέφη και νήπια κλαίνε γοερά επειδή οι κοινωνικές μας συνήθειες τα στερούν από τους γονείς τους. Κοιμούνται σε διαφορετικό δωμάτιο ή νοιώθουν τη μοναξιά του καροτσιού.
Κλαίνε παντού…
Εκτός από τον παράδεισο της φυλής Kaluli, βρέφη-νήπια και παιδιά κλαίνε παντού.
Είναι τα άγραφα θύματα δεκάδων ενεργών συγκρούσεων στον πλανήτη. Εμφύλιοι που ξεκίνησαν τότε που ταξίδευα αμούστακος στην Αφρική συνεχίζονται σήμερα.
Επιπλέον, είναι θύματα των κρίσεων που γεννιούνται στον πλούσιο Βορρά.
Η UNICEF κάνει συνεχώς εκκλήσεις για ενίσχυση των ανυπεράσπιστων. Δηλαδή, των παιδιών κάθε ηλικίας.
Αν οι ηγέτες άκουγαν τα κλάματα όλων των παιδιών, ίσως να μαλάκωνε η καρδιά τους.
Συμπερασματικά
◆ Όταν ακούμε ένα μωρό να κλαίει θορυβωδώς ας σκεφτόμαστε ότι χρειάζεται επειγόντως βοήθεια.
◆ Κάθε κλάμα μωρού ας είναι μια υπενθύμιση για τις δικές μας εκκλήσεις βοήθειας από τη γέννηση μας μέχρι σήμερα.
◆ Κάθε κλάμα μπορεί να αφορά μια ή περισσότερες στερητικές καταστάσεις.
◆ Στην κοινωνία μας προσαρμόζουμε τις συνθήκες στις ανάγκες βρεφών και νήπιων. Αν στερηθούν κάτι, κλαίνε για να το αποκτήσουν.
◆ Τα μωρά των επισκεπτών μας έχουν περισσότερους λόγους για παράπονα και εκκλήσεις βοήθειας.
Ευτυχώς που υπάρχουν κι αυτά γιατί τα κλάματα μωρών είναι ακούσματα σπάνια στις γειτονιές μας.
