Παράσιτα λέμε τα ζωάκια που ενοχλούν τον άνθρωπο έμμεσα ή άμεσα και θεωρούμε παράσιτα από τα μικρόβια μέχρι και τα ποντίκια. Εχουμε εσωτερικά παράσιτα τα μικρόβια και τις ασκαρίδες και εξωτερικά: ψείρες, ψύλλους, κοριούς, βδέλες, τσιμπούρια κ.ά. Τα ζωικά παράσιτα ζουν σε πολλά ζώα.
Εγώ δεν έχω τις γνώσεις για να ασχοληθώ επιστημονικά με την παρασιτολογία, έχω όμως εμπειρίες και βιώματα και μπορώ να περιγράψω λαογραφικά κάποια παράσιτα που μας ταλαιπωρούσαν στα παιδικά μου χρόνια που και αυτή η περίπτωση παρουσιάζει ένα στοιχείο της ζωής εκείνης της εποχής και κάποιες ταλαιπωρίες που δεν υπάρχουν τώρα.
ΟΙ ΨΕΙΡΕΣ
Μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, που κυκλοφορήσανε τα εντομοκτόνα, κανένα σπίτι, ειδικά στην ύπαιθρο, δεν μπορούσε να είναι σταθερά απαλλαγμένο από τις ψείρες. Στον καναπέ άλλου σπιτιού θα μπορούσες να καθίσεις και να αρπάξεις ψείρα που έπεσε από άλλον. Στον δικό σου καναπέ θα μπορούσε να καθίσει ο άλλος να σου αφήσει ψείρα και αυτές πολλαπλασιάζονται ταχύτατα, διότι η θηλυκή ψείρα γεννά μέχρι 300 αβγά (που τα λέγαμε κόνιδες) και σε μια εβδομάδα εκκολάπτεται και απομυζά αίμα και μπαίνει στην αναπαραγωγή. Ιδιαίτερα ευδοκιμούσαν όπου ήτανε αμιγώς ανδρικό στοιχείο. Στα μιτάτα (ορεινά τυροκομεία) που εργάστηκα σαν παιδί στην κατοχή και έχω ιδίαν αντίληψη, ζούσαμε 4 – 5 άνδρες για 4 μήνες σχεδόν σε ημιπρωτόγονη κατάσταση. Κάθε κάμποσες μέρες κατεβαίναμε στο χωριό και αλλάζαμε ρούχα. Εκεί τότε, κάθε βράδυ χωρίς να βγάλουμε ρούχα, ούτε στιβάνια, βάζαμε το ράσο μας και πλαγιάζαμε πάνω σε θάμνους. Δεν μας απολείπανε οι ψείρες. Στις φυλακές, στον στρατό ευδοκιμούσαν. Μου έλεγε χωριανός μου αλβανομάχος, φιλαλήθης, ότι στο μέτωπο σε μια ανάπαυλα της μάχης σε ώρα λιακάδας, έβγαλε τη φανέλα του και την “ψείρισε” και μετρούσε τις ψείρες όπου όπως είπε τις βρήκε 104.
Οι ψείρες του ανθρώπου είναι τρεις κατηγορίες: α) ρουχόψειρες: αυτές σταλίζανε ειδικά στις ραφές των εσωρούχων και εκεί τοποθετούσανε και τα αβγά τους. Τότε ως επί το πλείστον κάναμε εσώρουχα από ύφασμα κάμποτ και είχανε πολλές ραφές.
Τις καταπολεμούσαμε βγάζοντας και “ψειρίζοντας” τα ρούχα, μα πιο αποτελεσματικό ήτανε που βράζαμε σε γκαζοτενεκέδες τα ρούχα που ψοφούσανε και οι ψείρες μα και τα αβγά τους. β) Κεφαλόψειρες: αυτές ζουν στο τριχωτό μέρος της κεφαλής και τα αβγά τους τα κολλούνε στις τρίχες.
Τις καταπολεμούσαμε με τα “ψειρόχτενα”. Ειδικά χτένια που έχουνε πολύ σιμά τα δόντια. Καθίζαμε κάπου και βάζαμε μια πετσέτα στα γόνατά μας και χτενίζαμε τα μαλλιά πολλή ώρα και πέφτανε οι ψείρες στην πετσέτα και τις σκοτώναμε, μα συχνά “ψείριζε” ο ένας του άλλου το κεφάλι, συνήθως ακουμπώντας το κεφάλι μας στα γόνατα του άλλου. γ) Υπάρχει και τρίτη κατηγορία ψείρας που ζει στα απόκρυφα μέρη του ανθρωπίνου σώματος και που έχει άλλη ονομασία. Αυτές συχνά κολλούν στο σώμα του ανθρώπου εν είδει πεταλίδας. Οι ψείρες ανήκουν στα φθειριοειδή. Η ψείρα είναι ένα μικροσκοπικό ζωάκι μήκους τριών χιλιοστών, χρώματος κοκκαλί με μαύρα συρρίτια. Δεν έχει φτερά και ζει από το αίμα του ξενιστού της. Η ψείρα ενός ζώου δεν επιβιώνει σε άλλο ζώο.
OI ΨΥΛΛΟI
Ο ψύλλος είναι και αυτός ένα μικροσκοπικό ζωάκι στο μέγεθος όσο και η ψείρα. Εχει χρώμα σκούρο κοκκινοκαφετί. Δεν έχει φτερά, όμως το ένα από τα τρία ζεύγη των ποδιών του είναι πολύ μεγαλύτερα και έχουν τεράστια δύναμη σε σχέση με το ζωάκι και τον εκτοξεύουνε στους 40 πόντους και πιάνεται στα πόδια των ανθρώπων. Διατηρείται στο σώμα του ανθρώπου, στα κρεβάτια, μα και στο έδαφος. Μπορεί να ζήσει πολύ διάστημα χωρίς να απομυζά αίμα περιμένοντας να βρει ξενιστή. Τα περιττώματά του αφήνουν κόκκινα στίγματα στα ρούχα, μα και στο σώμα του ανθρώπου. Είναι παράσιτο του ανθρώπου, μα και άλλων ζώων. Προτιμά ειδικά τους χοίρους. Ο ψύλλος ανήκει στην οικογένεια των πουλικιδών.
OI ΚΟΡΙΟI
Και ο κοριός είναι μικροσκοπικό ζωάκι παράσιτο του ανθρώπου. Δεν έχει φτερά. Είναι σκούρο καφετί το χρώμα του. Το πεπλατισμένο σώμα του είναι στο μέγεθος των “συναδέλφων” του ψείρας και ψύλλου.
Είναι νυχτόβιο ζώο και απομυζά αίμα και μετά δεν παραμένει στο σώμα του ανθρώπου, μα διατηρείται στις σχισμές των τοίχων και των επίπλων. Δεν μεταδίνεται εύκολα από σπίτι σε σπίτι γιατί δεν τον κουβαλά απάνω του ο άνθρωπος. Το τσίμπημά του δεν είναι οδυνηρό διότι το σάλιο του προκαλεί τοπική μικρή νάρκωση. Αναδίνει αποκρουστική μυρωδιά.
TA ΤΣΙΜΠΟΥΡΙΑ
Και τα τσιμπούρια προτιμούν και τον άνθρωπο, μα δεν μπορούνε να επιβιώσουνε σ’ αυτόν, διότι εύκολα εντοπίζονται και εύκολα καταπολεμούνται, όμως σε πολλά ζώα δημιουργούν πρόβλημα μέχρι και τον θάνατο μπορεί να τους προκαλέσουν.
Στους λαγούς, στα αγρίμια, στους σκύλους, στα προβατοειδή κ.λπ. Ο κεφαλοθώρακάς του είναι τρία χιλιοστά μα η κοιλιά του μπορεί να γίνει σαν ένα φασόλι.
Ανήκει στην οικογένεια των ιξωδιδών. Εχει τέσσερα ζεύγη πόδια. Μπροστά έχει τις κεραίες, το ρύγχος και τα απομυζητικά του όργανα.
Τα παράσιτα είναι ενοχλητικά, οδυνηρά, μα συχνά είναι και φορείς μικροβίων και μεταδίνουν ασθένειες. Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια κυκλοφόρησε το ντι-ντι-τι και αντιμετώπισε ο κόσμος αυτή τη μάστιγα. Τώρα υπάρχουν πολλά εντομοκτόνα.
Μετά από τη δεκαετία του 1950 και μέχρι τη δεκαετία του 1990 δεν άκουσα ποτέ για ύπαρξη παράσιτων στον άνθρωπο.
Για ρουχόψειρες δεν άκουσα να υπάρξουν.
